မာတိကာ

အတိုေကာက် အ�ှစ်ချုပ်

ကာလတိုအစီအစµ်

ကာလလတ်အစီအစµ်

ေယဘုယျေထာက်ပံ့လုပ်ေဆာင်ချက်များ

၁။ နိဒါန်း

�ိုင်ငံ၏အေနအထားအကျဥ်းချုပ် ပထ၀ီအေနအထား အမျိုးသားဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�နည်းဗျူဟာ�ှင့်ဦးစားေပးမ�

၂။ ေအဂျင်စီ၏ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအစီအစဥ်�ှင့်ဆက်စပ်ေသာ အမျိုးသား ဖွံ�(ဖိုး တိုးတက်မ�ဆိုင်ရာ ဦးစားေပးမ�များ�ှင့် ေဆာင်ရွက်မ�များ

၂.၁ အစားအစာ�ှင့်လယ်ယာစိုက်ပျိုးေရး

၂.၂ တိရစ�ာန်ေမွးြမူထုတ်လုပ်ေရး�ှင့်ေရလုပ်ငန်း

၂.၃ လူ�ကျန်းမာေရး�ှင့်အာဟာရ

၂.၄ စက်မ�လုပ်ငန်း

၂.၅ ပတ်၀န်းကျင်ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ေရး�ှင့် ရာသီဥတုေြပာင်းလဲြခင်း

၂.၆ ေရအရင်းအြမစ်စီမံခန်�ခွဲေရး

၂.၇ စွမ်းအင်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�တည်တံ့ေရး

၂.၈ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး�ှင့်လုံြခုံေရး

၃။ဆက်စပ်လျက်ရှိေသာအြပည်ြပည်ဆိုင်ရာဖွံ�(ဖိုးမ�အကူအညီများ

၃.၁ မိတ်ဖက်အဖွဲ�အစည်းများ�ှင့် ရင်းြမစ်များစုစည်းြခင်း

၃.၂ ကုလသမဂ�အဖွဲ�အစည်းများ�ှင့်ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ြခင်းစနစ်

၃.၃ အာရှဖွွံ�(ဖိုးေရးဘဏ် (ADB)

၃.၄ ေဒသတွင်းပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးသေဘာတူညီချက်(RCA)

၃.၅ မဟာမဲေခါင်ေဒသခွဲ(GMS)�ှင့် ဘဂ�လားပင်လယ်ေအာ်ေဒသဆိုင်ရာ ကeစုံ နည်းပညာ�ှင့်စီးပွားေရး ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ�အတွက် အစြပုအဖွဲ�အစည်း (BIMSTEC)

၃. ၆ အဏုြမူစွမ်းအင်ထိန်းချုပ်ေရးအဖွဲ�အစည်းများဆိုင်ရာအာဆီယံကွန်ရက် (ASEANTOM)

၃.၇ ဓာတုလက်နက်ပိတ်ပင်တားဆီးေရးဆိုင်ရာအဖွဲ�အစည်း (OPCW)

၃.၈ ကမ�ာ့အသိဥာဏ်ပစ�ည်းမူပိုင်ခွင့်အဖွဲ�အစည်း (WIPO)

၃.၉ �ှစ်�ိုင်ငံပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး

၄။ �ိုင်ငံတွင်း ေအဂျင်စီ၏ယခင်�ှင့်လက်ရှိ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး လုပ်ငန်းများကို

ြခုံငုံသုံးသပ်ချက်

၄.၁ အဏုြမူစွမ်းအင်ေယဘုယျဖွံ�(ဖိုးမ��ှင့်�ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာကeတွင် စွမ်းရည်ြမ�င့့်တင် င်း

၄.၂ အစားအစာ�ှင့်လယ်ယာစိုက်ပျိုးေရး

၄.၃ ေမွးြမူေရး�ှင့်ေရလုပ်ငန်း

၄.၄ အင်းဆက်ပိုးမ�ားထိန်းချုပ်ြခင်း

၄.၅ လူ�ကျန်းမာေရး

၄.၆ အစာအာဟာရ

၄.၇ စက်မ�လုပ်ငန်း

၄.၈ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ကာကွယ်ေရး�ှင့် ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး

၄.၉ �ျုကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာကeစွမ်းရည်ြမ�င့်တင်တည်ေဆာက်ြခင်း

၅။ အဆိုြပုအစီအစဥ်အ�ှစ်ချုပ်ေဖာ်ြပချက်

၅.၁. ကာလတိုအစီအစဥ်

၅.၁.၁ လူ�ကျန်းမာေရး

၅.၁.၁.၁ �ျုကလီးယားေဆးပညာ�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့်ေဆးကုသြခင်း

၅.၁.၁.၂ တစ်ဆင့်ခံစံချိန်စံည�န်းကိုက်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏစမ်းသပ်ခန်း

၅.၁.၂ အစားအစာ�ှင့်စိုက်ပျိုးေရး

၅.၁.၂.၁ ေြမဆီလ�ာ�ှင့်ေရစီမံခန်�ခွဲြခင်း

၅.၁.၂.၂ တိရစ�ာန်ေမွးြမူထုတ်လုပ်ြခင်း

၅.၁.၃ ဓာတ်ေရာင်ြခည်နည်းပညာအသုံးချြခင်းများ

၅.၁.၃.၁ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးြခင်းနည်းပညာများ

၅.၁.၃.၁.၁ အီလက်ထရွန်ေရာင်စဥ်ေပးစက်

၅.၁.၃.၂ တိုင်းတာေရးအတွက်ဓာတ်ေရာင်ြခည်နည်းပညာများ

ြ၅.၁.၃.၂.၁ ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်သုးေခြရာခံ င်း�ှင့် အလုံပိတ်

ေရဒီယိုသတ� ိAကပင်ရင်းများအသုံးချမ�များ

၅.၁.၃.၂.၂ မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်စစ်ေဆးြခင်း

၅.၁.၄ ေရအရင်းအြမစ်စီမံခန်�ခွဲြခင်း

၅.၁.၅ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး

၅.၁.၆ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ေရး�ှင့်ေစာင့်�ကည့်တိုင်းတာေရး

၅.၂. ကာလလတ်အစီအစµ်

၅.၂.၁ လူ�ကျန်းမာေရး

၅.၂.၁.၁ �ျူကလီးယားေဆးပညာ

၅.၂.၁.၂ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့်ေဆးကုသြခင်း

၅.၂.၁.၃ တစ်ဆင့်ခံစံချိန်စံည�န်းကိုက်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏစမ်းသပ်ခန်း

၅.၂.၂ အစာအာဟာရ

၅.၂.၂.၁ မိခင်�ို�သီးသန်�တိုက်ေကgးြခင်း

၅.၂.၂.၂ ဗီတာမင်ေအ

၅.၂.၂.၃ ခ��ာကိုယ်ဖွဲ�စည်းတည်ေဆာက်မ��ှင့်လုပ်ေဆာင်မ�များ

၅.၂.၃ အစားအစာ�ှင့်စိုက်ပျိုးေရး

၅.၂.၃.၁ အပင်မျိုးရိုးဗီဇေြပာင်းလဲြခင်း

၅.၂.၃.၂ ေြမဆီလ�ာ�ှင့်ေရစီမံခန်�ခွဲြခင်း

၅.၂.၃.၃ ေရာဂါပိုးမ�ားထိန်းချုပ် င်း

၅.၂.၃.၃ တိရစ�ာန်ေမွးြမူထုတ်လုပ်ြခင်း

၅.၂.၄ ဓာတ်ေရာင်ြခည်နည်းပညာအသုံးချမ�များ

၅.၂.၄.၁ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးြခင်းနည်းပညာများ

၅.၂.၄.၁.၁ အီလက်ထရွန်ေရာင်စဥ်ေပးစက်

၅.၂.၄.၁.၂ ဂမ�ာေရာင်ြခည်ေပးစက်

၅.၂.၄.၂ တိုင်းတာေရးအတွက်ဓာတ်ေရာင်ြခည်နည်းပညာများ

ြ၅.၂.၄.၂.၁ ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်သုးေခြရာခံ င်း�ှင

အလုံပိတ်ေရဒီယိုသတ� ိAကပင်ရင်းများအသုံးချြခင်းများ

၅.၂.၄.၂.၂ မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်စစ်ေဆးြခင်း

၅.၂.၅ ေရအရင်းအြမစ်စီမံခန်�ခွဲြခင်း

၅.၂.၆ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး

၅.၂.၇ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ေရး�ှင့်ေစာင့်�ကည့်တိုင်းတာေရး

၅.၂.၈ �ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာဆိုင်ရာသင်�ကားေလ့ကျင့်ေပးြခင်း

၅.၃. ေယဘုယျေထာက်ပံ့ေဆာင်ရွက်မ�များ

ေဒသတွင်းစီမံချက်များ

ေနာက်ဆက်တွဲများ

ေနာက်ဆက်တွဲ(က)- အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာအဏုြမူစွမ်းအင်ေအဂျင်စီ၏ဦးေဆာင်မ�ေအာက်တွင်အဖွဲ�ဝင်

�ိုင်ငံများမှ လက်မှတ်ေရးထိုးထားေသာ �ိုင်ငံအချင်းချင်း သေဘာတူစာချုပ်များ စုစည်းထားမ�

ေနာက်ဆက်တ(ွဲ ခ)- ၂၀၁၄-၂၀၁၅ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးကာလအတွင်း အေကာင်အထည်

ေဖာ်ေဆာင်ခဲ့ေသာ ြမန်မာ့နည်းပညာပူးေပါင်း ေဆာင်ရွက်ေရးစီမံကိန်းများ

၁။ စီမံကိန်းအမည် / ရည်ရွယ်ချက်/ အသုံးချမ�၏အဓိကနယ်ပယ်

၂။ စီမံကိန်းေခါင်းစဥ်/�ှစ်အလိုက်အသုံးစရိတ်

ေနာက်ဆက်တ(ွဲ ဂ)- န်မာ့ ေရတိုအစီအစဥ်(၂၀၁၆-၂၀၁၇ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးကာလ)

၁။ စီမံကိန်းေခါင်းစဥ်/ရည်ရွယ်ချက်/ အသုံးချမ�၏အဓိကနယ်ပယ်

၂။ စီမံကိန်းေခါင်းစဥ်/�ှစ်အလိုက်အသုံးစရိတ်

ေနာက်ဆက်တွဲ(ဃ)- ေဆာင်ရွက်မည့်အစီအစµ်

၁။ လူ�ကျန်းမာေရး

၁.၁။ �ျူကလီးယားေဆးပညာ

၁.၂။ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့်ကင်ဆာေရာဂါကုသြခင်း

၁.၃။ တစ်ဆင့်ခံစံချိန်စံည�န်းကိုက်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏစမ်းသပ်ခန်း

၁.၄။ အာဟာရ

၂။ အစားအစာ�ှင့်စိုက်ပျိုးေရး

၂.၁။ ေြမဆီလာ�ှင့်ေရစမံခန်�ခ င်း

၂.၂။ တိရစ�ာန်ေမွးြမူထုတ်လုပ်ြခင်း

၂.၃။ အင်းဆက်ပိုးမ�ားထိန်းချုပ်ြခင်း

၂.၄။ အပင်မျိုးရိုးဗီဇေြပာင်းလဲြခင်း

၃။ ဓာတ်ေရာင်ြခည်နည်းပညာအသုံးချမ�များ

၃.၁။ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးြခင်းနည်းပညာများ

၃.၁.၁။ အီလက်ထရွန်ေရာင်စဥ်ေပးစက်

၃.၁.၂။ ဂမ�ာေရာင်ြခည်ေပးစက်

၃.၂။ တိုင်းတာမ�အတွက်ဓာတ်ေရာင်ြခည်နည်းပညာများ

၃.၂.၁။ ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်သုံးေြခရာခံြခင်း�ှင့်အလုံပိတ်ေရဒီယိုသတ� ိAက ပင်ရင်းများအသုံးချမ�များ

၃.၂.၂။ မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်ြခင်း

၄။ ေရအရင်းအြမစ်စီမံခန်�ခွဲြခင်း

၅။ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး

၆။ ပတ်ဝန်းကျင်ကာကွယ်ြခင်း�ှင့်ေစာင့်�ကည့်တိုင်းတာြခင်း

၇။ �ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာဆိုင်ရာသင်�ကားေလ့ကျင့်ေပးြခင်း

ေနာက်ဆက်တွဲ(င) - ြမန်မာ့နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးစီမံကိန်း (၂၀၀၉-၂၀၁၅)

ေနာက်ဆက်တွဲ(စ)- တာဝန်ရှိအဖွဲ�အစည်းများ/ဌာနများ/ သက်ဆိုင်ရာသီးြခားဌာနများ အေရး(ကီးမှတ်စုများ

၂၀၁၆ခု�ှစ် ေမလတွင် ၂၅ ရက်ေန�တွင် အစိုးရအဖွဲ�ြပင်ဆင်ဖွဲ�စည်းသည့်အတွက် စာကိုယ်ရှိ * သေက�တသည် အသစ်ြပင်ဆင်ဖွဲ�စည်းထားသည့်ဝန်(ကီးဌာနများကို ရည်ည�န်းပါသည်။

* = သိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာဝန်(ကီးဌာနအားပညာေရးဝန်(ကီးဌာနအြဖစ်ြပန်လည်ဖွဲ�စည်းြခင်း

*= ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းေရး�ှင့်သစ်ေတာေရးရာဝန်(ကီးဌာအားသယံဇာတ�ှင့်သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းေရးဝန်(ကီးဌာနအြဖစ်ြပန်လည်ဖွဲ�စည်းြခင်း

* = အမျိုးသားစီမံကိန်း�ှင့် စီးပွားေရးဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�ဝန်(ကီးဌာနအား စီမံကိန်း�ှင့်ဘeာေရး ဝန်(ကီးဌာနအြဖစ်် ြပန်လည်ဖွဲ�စည်းြခင်း

* = ေမွးြမူေရး၊ ေရလုပ်ငန်း�ှင့်ေကျးလက်ေဒသဖွံ�(ဖိုးေရးဝန်(ကီးဌာနအား စိုက်ပျိုးေရး၊ ေမွးြမူ

ေရး�ှင့်ဆည်ေြမာင်းဝန်(ကီးဌာနအြဖစ်ြပန်လည်ဖွဲ�စည်းြခင်း

* = ကျန်းမာေရးဝန်(ကီးဌာနအား ကျန်းမာေရး�ှင့်အားကစားဝန်(ကီးဌာနအြဖစ် ဖွဲ�စည်းြခင်း

.

ြပန်လည်

အတိုေကာက်စာစုများ

ADB - အာရှဖွံ�(ဖိုးေရးဘဏ်

ADF - အာရှဖွံ�(ဖိုးေရးရန်ပုံေငွ

AEC - အဏုြမူစွမ်းအင်ေကာင်စီ

AIDS - ခုခံအားကျဆင်းေရာဂါ

ASEAN - အေရှ�ေတာင်အာရှ�ိုင်ငံများအသင်း

ASEANTOM - အဏုြမူစွမ်းအင်ထိန်းချုပ်ေရးအဖွဲ�အစည်းများဆိုင်ရာအာဆီယံကွန်ရက်

BB - အပင်ေရာဂါြဖစ်ေစေသာဘက်တီးရီးယား

BIMSTEC - ဘ�ဂလားပင်လယ်ေအာ်ေဒသဆိုင်ရာနည်းပညာ�ှင့်စီးပွားေရးပူးေပါင်းေဆာင် ရွက်မ� အစပြုအဖွဲ�အစည်း

BMI - ခ��ာကိုယ်အေလးချိန်အညွန်း

CPF - အမျိုးသားစီမံကိန်းမူေဘာင်

CRO - ဗဟိုသုေတသနလုပ်ငန်းအဖွဲ�

DAE - အဏုြမူစွမ်းအင်ဦးစီးဌာန၊ သိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာ၀န် ီးဌာန

DAR - စိုက်ပျိုးေရးသုေတသနဌာန

DBM - စိန်ပုံစံရှိပိုးတုံးလုံး

DFID - ဘeာေငွဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�အဖွဲ�အစည်းများဌာန

DMR - ေဆးသုေတသနဦးစီးဌာန

DPWC - ဖွံ�(ဖိုးေရးမိတ်ဖက်များလုပ်ငန်းေကာ်မတီ

EDXRF - ေရာင်ေြပာင်းေတာက်အိပ်(စ)ေရးေရာင်ြခည်ြဖာထွက်ြခင်း

ELISA - အင်ဇိုင်းများေပါင်းစပ်၍ ခံ�ိုင်ရည်အားကို ဓာတုေဆးရည်ြဖင့် စမ်းသပ် စစ်ေဆးြခင်း

EU - ဥေရာပသမဂ�

FAO - အစားအစာ�ှင့်စိုက်ပျိုးေရးအဖွဲ�

▇▇▇▇ - �ိုင်ငံြခားစီးပွားဆက်သွယ်ေရးဦးစီးဌာန

FMD - ခွာနာလျာနာေရာဂါ

FOA - အသုံးချနယ်ပယ်

FRN - ေရဒီယိုနယူးကလိုက်အမ�န်များ GDP - စုစုေပါင်းြပည်တွင်းထုတ်ကုန် GMS - မဲေခါင်ေဒသ(ကီး၏ေဒသငယ်များ HIV - ခုခံအားကျဆင်းေသာဗိုင်းရပ်စ် HYV - အထွက်��န်းတိုးအမျိုးအစားများ

IAEA - အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာအဏုြမူစွမ်းအင်ေအဂျင်စီ

INIS - အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာ�ျူကလီးယားသတင်းအချက်အလက်စနစ်

ISTRA - ေြခရာခံနည်းပညာ�ှင့်ဓာတ်ေရာင်ြခည်အသုံးချမ�များ၏ အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာ အဖွဲ�အစည်း

JAIST - ဂျပန်အဆင့်ြမင့်သိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာတက�သိုလ်

JICA - ဂျပန်အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးေအဂျင်စီ

LBVD - တိရစ�ာန်ေမွးြမူေရး�ှင့်ကုသေရးဦးစီးဌာန

MCA - အီလက်ထရွန်းနစ်ကိရိယာတစ်ခုြဖစ်(ပီး ယင်းကိရိယာသို� ေပးသွင်းေသာ အမျိုးမျိုးေသာ လိ�င်းအရွယ်အစားများအား ၎င်းလိ�င်းအရွယ်အစားများ အလိုက်

ေဖာ်ြပေပးသည့်စက်

MDG - ေထာင်စု�ှစ်ရည်မှန်းချက်

MOECAF - ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းေရး�ှင့်သစ်ေတာေရးရာဝန်(ကီးဌာန

MOST - သိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာ၀န် ီးဌာန

MOU - နားလည်မ�စာခgန်လ�ာ

MSTRD -

MYA -

ြမန်မာ့သိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာသုေတသနဦးစီးဌာန

ြမန်မာ�ိုင်ငံနည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးစီမံကိန်းအတွက် �ိုင်ငံလုံး ဆိုင်ရာအမှတ်လက�ဏာ

NCDP - အမျိုးသားအလုံးစုံဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရးအစီအစဥ်

NCEA - �ိုင်ငံေတာ်ပတ်၀န်းကျင်အေြခအေနများဆိုင်ရာ ေကာ်မရှင်

NDE - မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်တွက်ချက်ြခင်း

NDT - မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်ြခင်း

NPT - �ျူကလီးယားလက်နက်မြပန်�ပွားေရးစာချုပ်

NUE - �ိုက်ထရိုဂျင်အသုံးြပု�ိုင်မ�စွမ်းရည်

NWP - အမျိုးသားအဆင့်ေရမူဝါဒ

OPCW - ဓာတုလက်နက်ပိတ်ပင်တားဆီးေရးဆိုင်ရာအဖွဲ�အစည်း

PACT - ကင်ဆာကုထုံးများ�ှင့်ပတ်သက်ေသာအစီအစဥ် PCR - ေပ�လီမာကွင်းဆက်ေြပာင်းလဲမ�၏တုံ့ န်မ� PET - ပိုစီထရွန်သုံး ြဖတ်ပိုင်းပုံေဖာ် ဓာတ်မှန်စက်

PRC - ကgမ်းကျင်မ�ဆိုင်ရာသုေတသန�ှင့်ေဆွးေ�ွးအ(ကံြပုချက်များ

QA - အရည်အေသွးအာမခံချက်

QC - အရည်အေသွးထိန်းချုပ်ြခင်း

RCA - ေဒသတွင်းပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ�သေဘာတူညီချက်

RIA - ေရဒီယိုသတ� ိAကနည်းြဖင့် ခုခံမ�အားစစ်ေဆးစမ်းသပ်ြခင်း

SCA - အီလက်ထရွန်းနစ်ကိရိယာ တစခု စ် ီး ယင်းကိရိယာသို�ေပးသွင်းေသာ အမျိုးမျိုးေသာလိ�င်းအရွယ်အစားများအနက်မှ သတ်မှတ်ထားေသာ လိ�င်းကိုသာ ေဖာ်ြပေပးသည့်စက်

SIT - အင်းဆက်ပိုးမ�ားများသတ်ေသာနည်းပညာ

SPECT - ဖိုတွန်ေရာင်ြခည်သုံးြဖတ်ပိုင်းပုံေဖာ်ဓာတ်မှန်စက်

SSDL - တစ်ဆင့်ခံစံချိန်စံည�န်းကိုက်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏစမ်းသပ်ခန်း

SUN - အစာအာဟာရြမ�င့်တင်ြခင်း SWG - ကeအလိုက်လုပ်ငန်းအုပ်စုများ TB - တီဘီေရာဂါ

TC - နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ�

TSA - အေ�ကာင်းအရာလိုက်သတ်မှတ်ထားေသာ ေဘးအ��ရာယ် ကင်းရှင်းေရး ဧရိယာ

UBAEC -

UBARI -

ြပည်ေထာင်စုြမန်မာ�ိုင်ငံ အဏုြမူစွမ်းအင်ေကာ်မရှင်

ြပည်ေထာင်စုြမန်မာ�ိုင်ငံ အသုံးချသုေတသနဌာန

UHC - အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာ(ကမ.ာလုံးဆိုင်ရာ)ကျန်းမာေရးစံ��န်းသတ်မှတ်ချက်

UN - ကမ.ာ့ကုလသမဂ�

UNDP - ကမ.ာ့ကုလသမဂ�ဖွံ�(ဖိုးမ�အစီအစဥ်

UNICEF - ကမ.ာ့ကုလသမဂ�ကေလးများအေရးေပ�ရန်ပုံေငွအဖွဲ�

UNSF - ကုလသမဂ�လုံြခုံေရးတပ်ဖွဲ�

USAID - အပြည် ည်ဆိုင်ရာဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�ဆိုင်ရာအေမရိကန်ြပည်ေထာင်စုေအဂျင်စီ

USD - အေမရိကန်ေဒ�လာ

UVS - ေမွးြမူေရးဆိုင်ရာေဆးတက�သိုလ် WFP - ကမ.ာ့စားနပ်ရိက�ာအစီအစဥ် WHO - ကမ.ာ့ကျန်းမာေရးအဖွဲ�

XOO - စပါးပင်�ှင့်ြမက်ပင်အမျိုးမျိုးတွင်အလွန်ြပင်းထန်ေသာအပင်ေရာဂါကို

�ိုင်ေသာ ဘက်တီးယားတစ်မျိုး

YTU - ရန်ကုန်နည်းပညာတက�သိုလ်

ြဖစ်ေစ

အကျဥ်းချုပ်

ယခုြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ အမျိုးသားစီမံကိန်းမူေဘာင်တွင်၂၀၁၆ ခု�ှစ်မှ ၂၀၂၁ခု�ှစ် ကာလအပိုင်းအြခား

အတွက် ြပည်ေထာင်စုသမ�တြမန်မာ�ိုင်ငံ�ှင့် အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာအဏုြမူစွမ်းအင်ေအဂျင်စီ (IAEA)

တို�အ�ကား နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ရန် ေရတို�ှင့်အလယ်အလတ်ကာလ စီမံကိန်းများ ပါဝင် ပါသည်။

ြပည်ေထာင်စုသမ�တြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ အမျိုးသားဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရးရည်မှန်းချက်များအေပT �ျူကလီး

ယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာ၏ ြဖည့်ဆည်းေပး�ိုင်မည့် အေြခခံအေ�ကာင်းရင်းများ ပါဝင်သည့် ယခု

အမျိုးသားစီမံကိန်းမူေဘာင်သည် IAEA�ှင ြမန်မာ�ိုင်ငံမှ အရည်အချင်း ည့ဝ် သည့် တာဝန်ရှိ

သူများအ�ကား အေသးစိတ်ေဆွးေ�ွးည�ိ�ိ�င်းမ�များ မှတစ်ဆင ြဖစ်ေပTလာပါသည်။ ပညာေရး၊ ကျန်း

မာေရး၊ စိုက်ပျိုးေမွးြမူေရး၊ ေရ�ှင့်ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းေရးများအပါအဝင် ဆက်စပ်လျက်ရှိ ေသာ အေရး(ကီးသည့်အခန်းကeများ�ှင့် နည်းပညာတက�သိုလ်များမှ �ိုင်င့ံအဓိက တာဝန်ရှိသူများ သည် အမျိုးသားစီမံကိန်းမူေဘာင် ေဆွးေ�ွးည�ိ�ိ�င်းပွဲများတွင် ပါဝင်ခဲ့�ကသည်။ အမျိုးသားစီမံကိန်းမူေဘာင်သည် ဥပေဒြပ;ာန်းြခင်း�ှင့် သက်ေမွးဆိုင်ရာကန်�သတ်ချက်များ၊ ေဒသ တွင်း �ိုင်ငံေပါင်းစုံမိတ်ဖက်များ၊�ှစ်�ိုင်ငံ မိတ်ဖက်များ �ှင့်သက်ဆိုင်သည့် အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာ ဥပေဒ

စာချုပ်စာတမ်းများကိုပါ ြဖည်သွင်း့ ထားပါသည်။ ထိုသို�ြပည့်စုံစွာြဖည့်သွင်းထားမ�သည် ပွင့်လင်း

ြမင်သာမ�၊ အကျိုးရှိမ��ှင့် အစိုးရ �ှင့် IAEA တို�အ�ကား ေရရှည်ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်�ိုင်မ�တို�က

ြဖစ်ေပTေစပ(ီး ြမန်မာ�ိုင်ငံအတွင်း�ှင့် အေရှ�ေတာင်အာရှေဒသအတွက် ေရရှည်ဖွံ�(ဖိုးတိုး တက်မ�ကို

အေထာက်အကူြပုပါသည်။

အစိုးရသည် IAEA �ှင့် ခိုင်မာေသာ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး အစီအစဥ် လုပ်ေဆာင်ရန် ကတိကဝတ်ြပုြခင်းများ�ှင့် တိုင်းြပည်၏ စိတ်ဝင်စားမ�များ၊ လိုအပ်ချက်များ�ှင့် ကိုက်ညီသည့် IAEA

ေဆာင်ရွက်ချက်များ အားလုံးတွင် ပါဝင်ေဆာင်ရွက်ြခင်းအားြဖင့် �ျူကလီးယားနည်းပညာ အသုံးချ

မ�ဆိုင်ရာ အကျိုးေကျးဇူးများက ြမ�င့်တင်ေဆာင်ရွက်�ိုင်ရန် လုပ်ေဆာင်လျက်ရှိသည်။ အစိုးရသည်

ထိုအမျိုးသားစီမံကိန်းမူေဘာင်မှ ရရှိေသာ လုပ်ငန်းကိစ�များ �ှင့် နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး စီမံကိန်းများ အဆင်ေြပေချာေမွ�စွာ အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ရန်အတွက် လိုအပ်လျက်ရှိေသာ ဘeာေရး၊ နည်းပညာ�ှင့့် လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ်များြဖင့် သင့်တင့်ေသာ ေဒသတွင်း အေထာက် အပံ့များ ေသချာေစရန် ကတိကဝတ်ြပုထားပါသည်။

ယခုအမျိုးသားစီမံကိန်းမူေဘာင်တွင် ြခုံငုံေဖာ်ြပထားေသာ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး အစီ

အစµ်သည် အစားအစာ�ှင့်စိုက်ပျိုးေရး ၊ ေမွးြမူေရး�ှင ရလုပ်ငန်း၊ လူ�ကျန်းမာေရး၊ အာဟာရ၊

စက်မ�လုပ်ငန်း၊ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းေရး�ှင့် ရာသီဥတုေြပာင်းလဲြခင်း၊ ေရအရင်းအြမစ်စီမံခန်�ခွဲ

ေရး၊ စွမ်းအင်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ� ေရရှည်တည်တံ့ေရး�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည် ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်း

ေရး�ှင့် လုံြခုံေရးတို�ကို စုစည်း၍ တင်ြပသွားမည်ြဖစ်ပါသည်။ မြန်မာ့ အမျိုးသားအလုံးစုံဖွံ�(ဖိုးတိုး တက်ေရးအစီအစဥ်(၂၀၁၁-၂၀၃၁)�ှင့်အညီ အထူးသြဖင့် ေကျးလက်ေဒသဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရး�ှင့်

ဆင်းရဲမ�ေလျာ့ချေရးစီမံကိန်းဟုသိထားေသာ(၂၀၁၁-၂၀၁၅)ကာလအတွက် ြမန်မာ့ ၅ �ှစ် စီမံကိန်း

အတွင်း စိုက်ပျိုးေရးထွက်ကုန်များ၊ ေမွးြမူေရး�ှင့် ေရလုပ်ငန်းထွက်ကုန်များ၊ စက်မ�လုပ်ငန်း တည်

ေထာင်ြခင်းများ တိုးြမ�င့်ေရး၊ ကျန်းမာေရး၊ ပညာေရး�ှင့် လူမ�ဝန်ထမ်းကeများ ပါဝင်သည့်

ေကျးလက်အေြခခံသည့် လူမ�စီးပွားဘဝ ခိုင်မာတိုးတက်ေရး၊ စွမ်းအင်ေထာက်ပံ့မ� တိုးြမ�င့်ေရး၊

ေကျးလက်ေဒသများတွင် ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းေရးကို ခိုင်(မဲေစေရး�ှင့် သစ်ေတာြပုန်းတီးမ� ထိန်း ချုပ်ေရးတို�အား အေလးထား ေဆာင်ရွက်ြခင်းြဖင့် ဆင်းရဲမ���န်းအား တဝက်ေလျာ့ချ�ိုင်ေရးအတွက် အမျိုးသားစီမံကိန်းမူေဘာင်အား ရည်ရွယ်ထားပါသည်။

ယခုအမျိုးသားစီမံကိန်းမူေဘာင်သည် ဓာတ်ေရာင်ြခည် အသုံးြပုလက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်းများ�ှင့့် ဆက်စပ်လျက်ရှိသည့် ကgမ်းကျင်မ�များအား �ိုင်ငံ၏လူမ�စီးပွားဘဝဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရးကို အေထာက် အကူ ုရန် အကျိုးရှိရှိအသုံးချြခင်းအြပင် �ျူကလီးယားနည်းစနစ်များကို �ိုင်ငံ၏ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�

အစီအစµ်တွင် ေပါင်းစည်းပါဝင်ရန် အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ြမ�င့်တင်သွားမည်ြဖစ်ပါသည်။

ထိုကဲ့သို� ေပါင်းစပ်မ�များသည် �ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်အသုံးချမ�များ၏ ဆက်��ယ်မ�ကို တိုးတက်

ေစမည်ြဖစ်(ပီး ေရရှည်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရး ရည်မှန်းချက်အပါအဝင် �ိုင်ငံ၏ ဖွ�ံ(ဖိုးတိုးတက်မ�ပန်းတိုင် သို� ေရာက်ေအာင် �ျူကလီးယားနည်းပညာပါဝင်မ� တိုးြမ�င့်ေဆာင်ရွက်ြခင်းြဖင့် ထိုသို�နည်းြဖင အကျိုးစီးပွားဖက် အဖွဲ�အစည်းအမျိုးမျိုး�ှင့်အလားအလာေကာင်းေသာ မိတ်ဖက်တည်ေဆာက်မ�

များ�ှင့် ေထာက်ခံအားေပးမ�က

ြမ�င့်တင််�ိုင်မည်

ြဖစ်ပါသည်။ ယခု အမျိုးသားစီမံကိန်းမူေဘာင်သည်

အထက်ေဖာ်ြပပါ နယ်ပယ်များတွင် လူမ�စီးပွားဘဝ ဖွံ(ဖိုးတိုးတက်ေရးက ြမ�င့်တင်ေဆာင်ရွက်ြခင်းြဖင

ြမန်မာ�ိုင်ငံအား အဏုြမူစွမ်းအင်ေကာ်မရှင်တစ်ရပ်တည်ေထာင်ေရး (သို�မဟုတ်) အလားတူ အဖွဲ�အစည်းတစ်ရပ် တည်ေထာင်ေရး�ှင့် �ိုင်ငံ၏�ျူကလီးယားအဖွဲ�အစည်းများ တည်ေထာင်ေရးကို အေထာက်အကူြပု မည်ြဖစ်ပါသည်။ ယခုအမျိုးသားစီမံကိန်းမူေဘာင်ပါ အနာဂတ်အစီအစµ်များကို

ကာလတိုအစီအစµ်၊ အလယ်အလတ်ကာလအစီအစµ်�ှင့် ေဘဘုယျအေထာက်အကူြပု ေဆာင်ရွက် ချက်များ ဟူ၍ အပိုင်း (၃) ပိုင်း ခွဲ၍ တင်ြပထားပါသည်။

ကာလတိုအစီအစဥ်

ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် IAEA နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအတွက် ေရတိုအစီအစဥ်များတွင် ကျန်းမာ

ေရး၊ အစားအစာ�ှင့်စိုက်ပျိုးေရး �ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်နည်းပညာများ စသည့် နယ်ပယ်များတွင်

စွမ်းရည်ြမ�င့်တင်တည်ေဆာက်ေရး လုပ်ငန်းများအတွက် (ကိုးပမ်းအားထုတ်မ�များကို အဓိကထား

သည်။ ကျန်းမာေရးကeတွင် ကင်ဆာလူနာများအတွက် ေရာဂါရှာေဖွမ��ှင့် ကုသမ�တို� တိုးတက်ရန်

�ျူကလီးယားေဆးပညာ�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ေဆးကုသြခင်းတွင် လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ် စွမ်းရည်ြမ�င့်တင်ြခင်း�ှင့် ဝန်ေဆာင်မ�ေပးြခင်းများ အားေကာင်းလာေစရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။ ထို�အြပင်

ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် ဓာတ်ေရာင်ြခည်သင့်မ�တိုင်းတာေရးဝန်ေဆာင်မ�လုပ်ငန်းများ ထူေထာင်ရန် တစ်ဆင့်ခံစံချိန်စံည�န်းကိုက် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏစမ်းသပ်ခန်း တည်ေထာင်ရန် စတင် ေဆာင် ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ အစားအစာ�ှင့်စိုက်ပျိုးေရးကeတွင် စိုက်ပျိုးေရးထွက်ကုန်များ၏ အရည် အေသွး တိုးတက်ေစရန် ရည်ရွယ်သည့် စီမံချက်များကို အားေပးရန်�ှင့် စိုက်ပျိုးေရးတွင် �ျူကလီး ယား�ှင့် အိုင်ဆိုတုပ်နည်းပညာအသုံးချမ�များတွင် စွမ်းရည်ြမ�င့်တင်ေပးရန်တို�ကို အဓိကဦးတည်ထား ပါသည်။ ေမွးြမူေရးတွင် ကeေပါင်းစုံ ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေစေရးအတွက် မူဝါဒ�ှင့်နည်းဥပေဒ အဝန်း အဝိုင်း ဖွံ�(ဖိုးလာေစရန် �ှင့် အစိုးရ�ှင့်ပုဂ�လိကကeတွင် သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ�အစည်းများ၏ စွမ်းရည် ဖွံ�(ဖိုးမ��ှင့် ချိတ်ဆက်၍ တိရစ�ာန်မျိုးပွားြခင်း�ှင့် သားေဖာက်ေမွးြမူြခင်း၊ အာဟာရ�ှင့် ေဆးကုသ ေရး အစာေကgးေမွးသည့် နည်းလမ်းများ တိုးတက်ေကာင်းမွန်လာေစြခင်းတွင် အေထာက်အကူ ု �ိုင်ရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။ ထို�ြပင် ေရရှည်တွင် သင့်ေလျာ်သည့် နည်းပညာစွမ်းရည်�ှင့် ဟန်ချက်ညီ သည့်

ေမွးြမူေရးကeဖွံ�(ဖိုးမ�ကို အေထာက်အကူြဖစ်ေစမည့် နည်းဥပေဒ အဝန်းအဝိုင်း ဖွံ�(ဖိုးလာ ေစရန်

အေခြခံအုတ် စ် ချေပး�ိုင်မည်ြဖစ်သည်။ ဓာတ်ေရာင်ြခည်နည်းပညာနယ်ပယ်၌ ြမနမ် ာ�ိုင်ငံ သည်

စက်မ�ထုတ်ကုန်များ၏ အရည်အေသွးြမ�င့်တင်ေရး၊ အစားအစာ�ှင့် စိုက်ပျိုးေရးထုတ်ကုန်များ ၏

ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး�ှင့် အရည်အေသွးေကာင်းမွန်ေရး၊ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ပိုးသတ် ထားေသာ ေဆးကုသေရးပစ�ည်းများ စီစဥ်ေပးြခင်းြဖင့် ကျန်းမာေရးေစာင့်ေရှာက်မ�စနစ်များအား

တိုးတက်ေကာင်းမွန်လာေစေရး စသည်တို�အေပT ြဖည့်ဆည်းပံ့ပိုးေပး�ိုင်ရန် အီလက်ထရွန်ေရာင်

စဥ်တန်းသုံး ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးစက် ထူေထာင်ေရးသည် ဦးစားေပးကိစ�ရပ်ြဖစ်ပါသည်။ မြန်မာ

�ိုင်ငံသည် မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်စစ်ေဆးြခင်း၊ ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်သုံးေခြရာခံ င်း�ှင့် အလုံပိတ်

ေရဒီယိုသတ� ိAကပင်ရင်းများ အသုံးချြခင်းတို�ပါဝင်ေသာ တိုင်းတာေရးနည်းပညာများ တိုးတက်ေစေရး သည်လည်း ဦးစားေပးသတ်မှတ်ချက်ြဖစ်ပါသည်။ ေြမေအာက်ေရအရင်းအြမစ်များ စီမံခန်�ခွဲြခင်းတွင်

ေြမေအာက်ေရ အရင်းအြမစ်များ အရှည်တည်တံ့ေစေရး စီမံခန်�ခွဲရန်အတွက် ေရေအာင်းလ�ာများ

ေရာစပ်မ�၊ ေြမေပTေရ�ှင့်ေြမေအာက်ေရအြပန်အလှန်ဆက်စပ်မ�၊ ေြမေအာက်ေရ ညစ်ညမ်းမ�၊ ေမြ

ေအာက်ေရ ြပန်လည်ြဖည့်သွင်းသည့်ြဖစ်စµ် �ှင့် ပျံ��ှံ�ေရာက်ရှိမ��ကာချိန် စသည့်အေ�ကာင်းရင်းများ

ကို ေြဖရှင်းရန် အိုင်ဆိုတုပ်နည်းပညာသုံး Hydrology ဓာတ်ခွဲခန်းတစ်ခု တည်ေထာင်ရန် အထူး အေလးထားသည်။ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရးတွင် ထိပ်တန်းဦးစားေပးကိစ�သည်

အမျိုးသားဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး အေြခခံအေဆာက်အအုံအား ြမ�င့်တင်ေပး

ေရး�ှင့် ထူေထာင်ေရးဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းစဥ်များ အရှိန်အဟုန်ြမ�င့်တင်ြခင်းတွင် အရည်အေသွး

ေသာ အာဏာပိုင်အဖွဲ�အစည်းအား ကူညီေပးရန် ြဖစ်သည်။

ြပည့်မီ

(ကိုတင်ြပင်ဆင်ထားသည့် အမျိုးသားနည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအစီအစဥ်များတွင် ေဖာ်မပြ ထားေသာ ဦးစားေပးကeများအား ေဒသတွင်းစီမံချက်များအရ ကနဦးစွမ်းေဆာင်ရည်ြမ�င့်တင်ေရး ပဏာမေြခလှမ်းများမှတစ်ဆင့် ပံ့ပိုးေပးလိမ့်မည်။ ယခုအမျိုးသားအစီအစဥ်တွင်အကျုံးမဝင်သည့်

ဦးစားေပးကeတစ်ခုမှာ- ညစ်ညမ်းမ�ကို ခွဲြခားသိရှိ�ိုင်ရန် ကမ်းရိုးတန်း�ှင့် အဏဝ� ါပတ်ဝန်းကျင် တွင်

အဓိကေတွ�ရသည့် ေရဆိုးများ၏ ေရဒီယိုသတ� ိAကမ�ကို ခန်�မှန်းတွက်ချက်ြခင်း�ှင့် အဏဝ� ါေဂဟ စနစ်

ေရရှည်တည်တံ့ေစရန်အတွက် လိုအပ်လျက်ရှိေသာ ပင်လယ်�ှင့်ဆိုင်ေသာ အေြခခံကျသည့် အချက်အလက်များ စုစည်းတည်ေထာင်ြခင်း၊ ပင်လယ်ေရ၊ �ုံးအနည်အ�ှစ်၊ ေရထွက်ပစ�ည်းများ�ှင့် အြခားဇီဝပစ�ည်းများကို ေလ့လာြခင်းတို�အေပTအေလးထားမ�တစ်ရပ်ြဖင့် လုပ်ေဆာင်ရမည့် ပတ်ဝန်း ကျင် ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ေရး�ှင့်ေစာင့်�ကည့်တိုင်းတာေရး (Environmental Protection and Monitoring)ကeဖြစ်ပါသည်။ ထို�ြပင် ေလထုထဲရှိ အမ�န်များအား �ျူကလီးယားနည်းပညာများ အသုံးြပု(ပီး တိုင်းတာြခင်းဆိုင်ရာ ေရပန်းစားေနေသာကeအား ေဒသတွင်းစီမံချက်များ မှတစ်ဆင့်

ေဆာင်ရွက်သွားမည်ြဖစ်ပါသည်။

ကာလလတ်အစီအစµ်

ယခု အမျိုးသားစီမံကိန်းမူေဘာင်ပါ အလယ်အလတ်ကာလအစီအစµ်သည် လူ�စွမ်းအား အရင်း

အမြစ် ြပုစုပျိုးေထာင်ေရး၊ အရည်အေသွးထိန်းသိမ်းထားရှိြခင်း၊ အရည်အေသွးစီမံခန်�ခွဲြခင်း၊ စီးပွား

ေရး ယှµ်(ပိုင်မ�စွမ်းအား တည်ေဆာက်ြခင်းတို�တွင် ပိုမို၍ အေလးထားေနရာယူ�ိုင်မည်ြဖစ်ပါသည်။

IAEA နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအစီအစµ်များကို �ိုင်ငံ့ေရးဆွဲထားေသာ အစီအစဥ်များ၏ ရည်ရွယ်ချက်ြဖစ်သည့် ေကာက်ပဲသီး�ှံ�ှင့် အစားအစာအရည်အေသွး တိုးတက်ေစြခင်းအားြဖင့် စားနပ်ရိက�ာလုံြခုံစိတ်ချရေရးတို�မှတစ်ဆင့်် ေကာက်ပဲသီး�ှံထုတ်လုပ်မ� အြမင့်ဆုံး စ်ရန် �ှင့် ေရ အသုံးချေရး အစပျိုးမ�တို�အတွက် သိသာထင်ရှားသည့် ပါဝင်ေဆာင်ရွက်မ�များ တိုးြမ�င့်ေဆာင်ရွက် ရန်

ေမjာ်လင့်ပါသည်။ �ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာ ဆက်စပ်လုပ်ငန်းများသည် �ျူကလီးယား

ဝန်ေဆာင်မ��ှင့် ထုတ်ကုန်များက

ြပည်သူလူထု�ှင့် လုပ်ငန်းေဆာင်ရွက်သူတို�ထံသို�

ြမ�င့်တင်ေဆာင်

ရွက်ေပး�ိုင်မည်ြဖစ်(ပီး၊ စီမံကိန်းအမျိုးမျိုးမှ ရရှိလာေသာ သုေတသနရလဒ်များက ြဖန်�ြဖူးြခင်းြဖင

လုပ်ငန်းဆက်��ယ်ေဆာင်ရွက်သူတို�၏ အသိအမှတ်ြပုမ� �ှင ြပည်သူတို�၏ လက်ခံမ�ကို ရရှိလာမည်

ြဖစ်ပါသည်။ ေရတိုအစီအစµ်များ�ှင့် ယခင်က အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ခဲ့ေသာ နည်းပညာ ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအစီအများတွင် ချမှတ်ထားေသာ အေြခခံအုတ်ြမစ်များမှ နည်းပညာပူး

ေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး အစီအစµ်များအတိုင်း အလယ်အလတ်ကာလအစီအစµ်ကို ဆက်လက်

ေဆာင်ရွက်သွားမည်ြဖစ်ပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် လုပ်ငန်းစွမ်းေဆာင်ရည်အား

ြမ�င့်တင်ေဆာင်

ရွက်လျက်ရှိသည့်အတွက် နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးနယ်ပယ်များသည် ထပ်မံြဖည့်စွက် ထားေသာ ဧရိယာများြဖင့် ပိုမိုကျယ်ြပန်�လာမည် ြဖစ်ပါသည်။

ကျန်းမာေရးကeတွင် အမျိုးသား�ျူကလီးယားေဆးပညာ�ှင့်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ေဆးကုသမ�

အေြခခံအေဆာက်အအုံတို�အား ြမ�င့်တင်ေရး၊ QA/QC တိုးတက်ေစရန် ပညာရှင်များအား သင်တန်း

ပို�ချေရး�ှင့် လုပ်ငန်းခွင်ရှိ ြပည်သူလူထု�ှင့် လုပ်သားများ ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရင်းှ ေရးအတွက် အကူ

အညီများေပးေရး၊ ကင်ဆာေရာဂါရှာေဖွေရး၏ တိကျမ�ကို တိုးတက်ေစရန်�ှင့် ကင်ဆာေရာဂါကုသမ� အရည်အေသွးကို တိုးတက်ေကာင်းမွန်ေစရန်တို�အတွက် ဦးတည်၍ ဆက်လက်ေဆာင်ရွက်သွားမည်

ြဖစ်ပါသည်။ အစားအစာ�ှင့် စိုက်ပျိုးေရးကeတွင် စပါးဖျက်ပိုးြဖစ်သည့် Rice Bacterial Blight (RBB) သည် စပါးကို အဖျက်ဆီးဆုံး ဖျက်ပိုးတစ်မျိုးြဖစ်(ပီး အထွက်��န်းကျေစပါသည်။ ထို�အြပင် ရာသီဥတုေြပာင်းလဲြခင်း၊ ေရလ�မ်းမိုးြခင်း�ှင့် ဆားငန်ေရ ဝင်ြခင်းတို�သည် စပါးအထွက်��န်းအတွက် သက်ေရာက်မ�များကိုလည်း ေတွ�ရှိရသြဖင့် ပိုမိုေကာင်းမွန်ေသာ စပါးမျိုးများ ရရှိရန် Mutation Breeding Techniques ကို အသုံးြပုရန် လိုအပ်လာပါသည်။ ဖျက်ပိုးဒဏ် ခံ�ိုင်သည့် စပါးမျိုး

ေကာင်းများ ထုတ်လုပ်ြခင်းအတွက် ဂမ�ာေရာင်ြခည်ေပးြခင်းကဲ့သို� Mutation Breeding နည်း ပညာများ အသုံးချရန် လိုအပ်ပါသည်။ ေမွးြမူေရးကeတွင် တိရစ�ာန်အာဟာရအတွက် ရ�ိုင်ေသာ

ြမင်းစာ၊ ကgဲ�ွားစာများကို အေကာင်းဆုံးအသုံးချြခင်း၊ အရည်အေသွးြမင ြပည်တွင်း�ှင့် ပြည်ပ

မျိုးေကာင်းများကို ေရွးချယ်ေမွးြမူြခင်း�ှင့် တိရစ�ာန်�ှင့် တိရစ�ာန်မှတစ်ဆင့် ကူးစက်တတ်ေသာ

ြပည်ပမှဝင်ေရာက်လာသည့်ေရာဂါများကို ေစာလျင်စွာ�ှင့် ြမန်ဆန်စွာ ရှာေဖွြခင်း�ှင့် ထိန်းချုပ်ြခင်း

တို�သည် အလွန်အေရးပါပါသည်။ ေရာဂါပိုးမ�ားများအတွက် SIT အသုံးြပုမ�ကို ရှာေဖွေဖာ်ထုတ်သင့် ပါသည်။ လက်ရှိအသုံးြပုေနသည့် ဂမ�ာေရာင်ြခည်ေပးစက်သည် သုံး(ကိမ်ေြမာက် သက်တမ်း ဝက်ထက် ပို၍�ကာ င့်ခဲ့ ီ စ် ီး ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏနည်းလွန်းသည့်အတွက် အချို�ေသာ သုေတသန�ှင့် ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�လုပ်ငန်းအတွက် အသုံးြပုရန် မသင့်ေလျာ်ေသာေ ာင့် လက်ရှိ ဂမ�ာ

ေရာင်ြခည်ေပးစက်အား ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏတိုးြမ�င့်ရန် လိုအပ်ေနပါသည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံ

အေနြဖင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည် အသုံးချမ�ကို ေဆးပညာ၊ အစားအစာ�ှင့်စိုက်ပျိုးေရး၊ စက်မ�လုပ်ငန်း၊

ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းေရး�ှင့် အြခားသုေတသန နယ်ပယ်တို�၌ ေရှ�ဆက်၍ ြမ�င့်တင်ေဆာင်ရွက်ရန်

ရှိပါသည်။ IAEA သည် ြမန်မာ�ိုင်ငံကို ေရအရင်းအြမစ်စီမံခန်�ခွဲြခင်း �ှင့်ပတ်သက်၍ အေထာက်အပံ့

အကူအညီများေပးခဲ့(ပီး ြဖစ်ေသာ်လည်း ေနာက်လာမည့် ေရတိုကာလ�ှင့့် အလယ်အလတ်ကာလ

တွင်လည်း အေထာက်အပံ့များ ထပ်မံလိုအပ်ဆဲြဖစ်ေ�ကာင်း �ိုင်ငံတစ်ဝှမ်း ေရလိုအပ်မ�များကို သုံးသပ်ေလ့လာြခင်းြဖင့် သိ�ိုင်မည်ြဖစ်ပါသည်။ အထူးသြဖင့် Hydrology ဆိုင်ရာ အိုင်ဆိုတုပ် နည်းပညာအတွက် အေြခခံလိုအပ်ချက်များ တည်ေထာင်ေပးရန်လိုအပ်ြပီး၊ �ိုင်ငံအတွင်း ေရအရည်

အေသွး ေလ့လာမ�များ�ှင့် ေရအရင်းအြမစ် စီမံခန်�ခွဲမ�များတွင် အသုံးချရမည် ြဖစ်သည်။

�ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့် နည်းပညာ�ှင့်စပ်လျဥ်း၍ �ျူကလီးယားသိပ�ံ သင်ရိုးည�န်းတမ်းမှာ ေခတ်မမီ

ေတာ့ပဲ၊ ၄င်း�ှင့် ဆက်�ွယ်ပတ်သက်သည့် ဓာတ်ခွဲခန်းသုံး ကိရိယာများမှာလည်း ပျက်ဆီးေန(ပီ

ြဖစ်ပါသည်။ ဓာတ်ခွဲခန်းသုံး လိုအပ်သည့် ကိရိယာများကို အသစ်ထပ်မံ ြဖည့်ဆည်းရမည့်အြပင်

�ျူကလီးယားသိပ�ံ သင်ရိုးည�န်းတမ်းကို ေခတ်မီအဆင့် ေရာက်ရှိရန် ေရးဆွဲေဖာ်ထုတ်ရန်လည်း လိုမည်ြဖစ်ပါသည်။ ဓာတ်ခွဲခန်းသုံး စက်ပစ�ည်းကိရိယာများ�ှင့် လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ်များကို ကူညီေထာက်ပံ့ေပးရန်မှာ အလွန်အေရး(ကီးပါသည်။ ထို�ြပင် တက�သိုလ်များ�ှင့် အြခားဆက်စပ် လျက်ရှိသည့် အသက်ေမွးဝမ်းေကျာင်းတက�သိုလ်များအား အဆင့် င့်နည်းပညာများ သင်�ကားပို�ချ

ေပးရန်မှာလည်း အေရး(ကီးပါသည်။

ေယဘုယျေထာက်ပံ့လုပ်ေဆာင်ချက်များ

ေယဘုယျေထာက်ပံ့လုပ်ေဆာင်ချက်များ၏ ဦးတည်ချက်များသည် ယခုအမျိုးသားစီမံကိန်းမူေဘာင် တွင် သတ်မှတ်ေဖာ်ြပထားသည့် ဦးစားေပးကeများ�ှင့် ပတ်သက်သည့် လုပ်ငန်းကိစ�များအေပTတွင်

အထူးအေလးထားလျက် �ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့် နည်းပညာနယ်ပယ်များတွင် အမျိုးသား စွမ်းေဆာင် ရည်ကို အားြဖည့်ေပးရန် ဖြစ်ပါသည်။ �ျူကလီးယားနည်းပညာများပါဝင်သည့် လုပ်ငန်းများအား အေကာင်အထည်ေဖာ်ရန်အတွက် နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး အရင်းအြမစ်များ ရရှိ�ိုင်သည့် အတိုင်းအတာအတွင်း မရှိမြဖစ်အေနြဖင့် IAEA ၏ အကူအညီသည် ဆက်လက်တည်ရှိေနလိမ့်မည်။ ထို�အြပင် အြခားြဖည့်စွက်သည့်အကူအညီများကိုလည်း ေဒသတွင်း/ေဒသတွင်း အချင်းချင်း လုပ်ထုံး လုပ်နည်းများအရ ေရတိုအစီအစဥ်�ှင့် အလယ်အလတ်ကာလအစီအစဥ်များေအာက်၌ သတ်မှတ် ထားသည့် ဦးစားေပးကeများတွင် ေထာက်ပံ့ေပးမည် စ် ီး ေယဘုယျေထာက်ပံ့လုပ်ေဆာင်ချက်

များတွင် �ျူကလီးယားတိုင်းတာသည့်ကိရိယာများ�ှင့် ယင်းကိရိယာများက ြပုြပင်ထိန်းသိမ်းြခင်း၊

အထူးသြဖင့် ေဆးကုသေရးပစ�ည်းကိရိယာများ ြပုြပင်ထိန်းသိမ်းြခင်း နယ်ပယ်တွင် �ိုင်ငံ၏ စွမ်း

ေဆာင်ရည်ကို

ြမ�င့်တင်ေပး�ိုင်ရန်�ှင

ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ �ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာ ေရရှည်ဖွံ�(ဖိုး

တိုးတက်မ�ကို အားြဖည့်ေပး�ိုင်ရန် အကူအညီများ ပါဝင်လိမ့်မည်။ �ျူကလီးယားတိုင်းတာေရး ကိရိ

ယာများ၌ အထူးသြဖင ြပုြပင်ထိန်းသိမ်းြခင်း�ှင့်စပ်လျဥ်း၍ ေလ့ကျင့်မ��ှင့် နည်းပညာ ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်

မ�များသည် အမျိုးသားစီမံကိန်းမူေဘာင်၏ နယ်ပယ်အတွင်း ဆက်လက် လုပ်ေဆာင်သွားမည် စ် ီး

၎င်းသည် ြပုြပင်ထိန်းသိမ်းေရးကုန်ကျမ�များ ေလျာ့ကျေစမ�ကို အကူအညီေပးြခင်း�ှင့် ေရရှည်တွင်

ကိုယ့်အားကိုယ်ကိုးတတ်မ�ကို ြမ�င့်တင်ေပးလိမ့်မည်။

ချိတ်ဆက်ထားေသာဦးစားေပးကeအားလုံးကို အမျိုးသားစီမံကိန်းမူေဘာင်တွင် ေဖာ်ြပထား(ပီး ၎င်း တို�သည် စွမ်းအားြမ�င့်တင်တည်ေဆာက်ြခင်း၊ လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ြခင်း၊ �ျူကလီး ယားဆိုင်ရာ ဗဟုသုတြဖန်�ေဝြခင်း၊ အရည်အေသွးစီမံခန်�ခွဲြခင်း၊ သတင်းအချက်အလက်�ှင့် ဆက် သွယ်ေရး နည်းပညာများဆိုင်ရာ အေရးပါလှေသာကeများဖြစ်ပါသည်။ စီမံကိန်းများအားလုံးသည်

ထိုကeများအားလုံးအား ြမန်မာ�ိုင်ငံအတွင်း �ျူကလီးယားအသုံးချမ��ှင့် နည်းပညာများဆိုင်ရာ

ကိုယ့်အားကိုယ်ကိုးတတ်ေစြခင်း�ှင့် ေရရှည်တည်တံ့ေစြခင်းဆိုင်ရာ မရှိမြဖစ် လိုအပ်ချက်များကဲ့သို�

ထည့်သွင်းစဥ်းစားရမည် ြဖစ်ပါသည်။ လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�သည် �ျူကလီးယား

သိပ�ံအသုံးချြခင်းများဆိုင်ရာ နယ်ပယ်အားလုံးတွင် အေရးပါလှေသာ ဦးစားေပးကိစ�ရပ်အြဖစ် ဆက် လက်တည်ရှိေနမည်ြဖစ်သည်။ IAEA သည် �ျူကလီးယားနည်းပညာ�ှင့် ပတ်သက်သည့် နယ်ပယ်

အသီးသီး၌ လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ် ြပုစုပျိုးေထာင်ေရးတငွ ် �ိုင်ငံတွင်း အစီအစµ်များမှသာမက

ေဒသတွင်း အစီအစµ်များြဖင့်ပါ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးကို ေထာက်ပံ့ကူညီလျက်ရှိပါ သည်။ သီးြခားသင်တန်း လိုအပ်ချက်များသည် လက်ရှိသတ်မှတ်ထားရှိ(ပီး �ိုင်ငံတွင်း နည်းပညာ

ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး စီမံကိန်းများ၏ ရည်ရွယ်ချက်များ�ှင့် အ(မဲတထပ်တည်းမကျ�ိုင်ေသာ်လည်း

�ျူကလီးယား သိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာ အသုံးချမ�တွင် ငယ်ရွယ်သည့် ပညာရှင်များအား သင်တန်းေပးြခင်း ကို အမျိုးသားစီမံကိန်းမူေဘာင် အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်သည့် ကာလအတွင်း ဦးစားေပး ေဆာင် ရွက်သွားမည်ြဖစ်ပါသည်။ လူ�စွမ်းအားစွမ်းေဆာင်ရည်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရးသည် �ျူကလီးယားဆိုင်ရာ အသိပညာ ဗဟုသုတြဖစ်ေပTေရး၊ ေရရှည်တည်တံ့ေအာင်ထိန်းသိမ်းေရး�ှင့် တိုးတက်ေခတ်မီေစေရး တို�အတွက် အေရး(ကီးသည့်ကeြဖစ်သည့်အတွက် ထိုသို� အလားအလာရှိသည့် ငယ်ရွယ်သည့် ပညာရှင်များ �ှင့် သုေတသီများအား သင်တန်းေပးြခင်းကို အစµ်တစိုက် ဆက်လက်လုပ်ေဆာင်သင့် ပါသည်။

၁။ နိဒါန်း

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် ၁၉၅၇ခု�ှစ်တွင် အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာအဏုြမူစွမ်းအင်ေအဂျင်စီ(IAEA)၏ အဖွဲ�၀င်

�ိုင်ငံြဖစ်သည့်အချိန်မှစ၍ အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာအဏုြမူစွမ်းအင်ေအဂျင်စီ(IAEA)တွင် နည်းပညာ ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး လုပ်ငန်းများကို ပါဝင်ခဲ့ပါသည်။ ၁၉၉၈ ခု�ှစ်တွင် �ိုင်ငံအတွင်း အဏု ူ စွမ်းအင် ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရး�ှင့် ဥပေဒထိန်းချုပ်ေရး မူ၀ါဒများပါ၀င်ေသာ အဏုြမူစွမ်းအင်ဥပေဒကို ပြ;ာန်းခဲ့ပါသည်။ �ိုင်ငံေတာ်၏ဥပေဒပြ;ာန်းချက်များအရ အဏုြမူစွမ်းအင်ဆိုင်ရာ ကိစ�ရပ်များကို

ေဆာင်ရွက်�ိုင်ရန်အလို�ငှာ သိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာ၀န်(ကီးဌာနမှ အဏုြမူစွမ်းအင်ဦးစီးဌာနကို သီး ား ဦးစီးဌာန တစ်ခုအြဖစ် ဖွဲ�စည်းတည်ေထာင်ခဲ့ပါသည်။ အဏုြမူစွမ်းအင်ဦးစီးဌာနသည် အပြည် ည် ဆိုင်ရာအဏုြမူစွမ်းအင်ေအဂျင်စီ(IAEA)�ှင့် ဆက်သွယ်သည့် ဗဟိုဌာနအြဖစ် ေဆာင်ရွက်ကာ၊ သင့်ေလျာ်သည့် ဓာတ်ေရာင် ည်ကာကွယ်ေရး�ှင့် �ျူကလီးယားေဘးအ��ရာယ် ကင်းရှင်းေရး စနစ်

များ ချမှတ်၍ �ျူကလီးယားနည်းပညာကို များကို ေဆာင်ရွက်ေနပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် �ျူကလီးယားစွမ်းအင်အား

(ငိမ်းချမ်းစွာအသုံးချေရး�ှင့် ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရး လုပ်ငန်း

(ငိမ်းချမ်းစွာ အသုံးြပုေရးကို အချိန်ကာလ�ကာြမင့်စွာ

စိတ်ဝင်စားမ�က ြပသခဲ့ေသာ်လည်း သုေတသနဓာတ်ေပါင်းဖိုများ၊ အလတ်စားစီးပွားြဖစ် ေရာင် ည်

ေပးစက်များ (သို�မဟုတ်) အမ�န်အရှိန်ေပးစက် စသည်တို�ကဲ့သို�ေသာ �ျူကလီးယား သုေတသန�ှင့် ဖွံ�(ဖိုးမ�ဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများအတွက် �ျူကလီးယားအေဆာက်အအုံပင် မရှိေသးပါ။ ဓာတ်ေရာင်ြခည်

ေစာင့်�ကည့်စစ်ေဆးေရး၊ လူတစ်ဦးချင်းစီအေပT ဓာတ်ေရာင်ြခည်သင့်မ� တိုင်းတာေရး�ှင့် �ျူကလီး

ယား စက်ပစ�ည်းများ ြပုြပင်ထိန်းသိမ်းေရး စသည့်ဓာတ်ခွဲခန်းများ ပါဝင်ေသာ သင်ေ့ လျာ်သည

�ျူကလီးယား လက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်းများကို တည်ေထာင်ခဲ့ပါသည်။ အရိုးများ၊ တစ်ရှူးများ ပိုးသတ်ြခင်းအတွက် ၁၂၀၀၀ ကျူရီရှိေသာ (Co-60) ဂမ�ာေရာင်ြခည်ေပးစက်ကို ၂၀၀၀ ခု�ှစ်တွင် တည်ေထာင်ခဲ့ပါသည်။ ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်များကို ကျန်းမာေရး၊ စက်မ�လုပ်ငန်း၊ စိုက်ပျိုးေရး၊ တိရစ�ာန်ေမွးြမူေရး�ှင့် ေဆးကုသေရးများတွင် သုေတသန�ှင့်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရးအတွက် အသုံးြပု

လျက်ရှိပါသည်။ ဓာတ်ေရာင်ြခည် ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရးအတွက် ဥပေဒေရးရာ�ှင့် ြပ;ာန်း

ဥပေဒအရ မူေဘာင်ချမှတ်ြခင်းတို�ကို အဏုြမူစွမ်းအင်ဥပေဒ ၁၉၉၈ �ှင့်အညီ ေဆာင်ရွက်လျက် ရှိပါသည်။ �ျူကလီးယား�ှင့် ေရဒီယိုသတ� ိAကြဒပ်ပစ�ည်းများ အသုံးြပုရာတွင် ဓာတ်ေရာင် ည် အ��ရာယ် ေဘးကင်းေရးအတွက် သိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာ၀န်(ကီးဌာနေအာက်ရှိ အဏုြမူစွမ်းအင်ဦးစီး ဌာနမှ ထိန်းချုပ်ေဆာင်ရွက်ရန် တာဝန်ေပးအပ်ထားပါသည်။

ထို�အြပင် လုပ်ငန်းခွင်လုပ်သားများအေပT ကျေရာက်မည့် ေရာင်ြခည်သင့်မ�ကာကွယ်ေရး၊ ြပည်သူ

လူထုေပTကျေရာက်မည့် ေရာင်ြခည်သင့်မ�ကာကွယ်ေရး၊ ကျန်းမာေရးဆိုင်ရာ ေရာင်ြခည်သင့်မ�၊

ေရဒီယိုသတ� ိAကစွန်�ပစ်ပစ�ည်း၊ ေရဒီယိုသတ� ိAကပစ�ည်းသယ်ယူပို�ေဆာင်ေရးစသည့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်

ေဘးအ��ရာယ်ကင်းေရး�ှင့် ကာကွယ်ေရးဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းအားလုံးကိုလည်း အဏုြမူစွမ်းအင်ဦးစီး ဌာနမှ ေဆာင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ မြန်မာ�ိုင်ငံအတွင်းရှိ ေရဒီယိုသတ� ိAကပစ�ည်းများ အ��ရာယ် ကင်းစွာ အသုံးြပုေရး အပါအဝင် �ိုင်ငံ၏ဓာတ်ေရာင်ြခည်�ှင့် �ျူကလီးယား�ှင့်ေရဒီယိုသတ� ိAက စွန်�ပစ်ပစ�ည်း ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး အေဆာက်အအုံဆိုင်ရာ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက် မ�ြဖင့် ကာကွယ်ေရး စီမံကိန်းတစ်ရပ်အား ၂၀၀၅ ခု�ှစ်တွင် အစြပုခဲ့ပါသည်။ အမျိုးသားဖွံ�(ဖိုးတိုး တက်ေရး ရည်မှန်းချက်များ�ှင့်အညီ အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာ�ှင့်ေဒသတွင်း ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး ကိစ�ရပ်များတွင် အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာ�ှင့်ေဒသတွင်းဆိုင်ရာ အဖွဲ�အစည်းများ�ှင့် အရှိန်ြမ�င့်၍ ပူးေပါင်း

ေဆာင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ကုလသမဂ�လက်နက်ဖျက်သိမ်းေရး ဗဟိုေကာ်မတီြဖစ်ေသာ ကုလသမဂ�

အေထွေထွညီလာခံ၏ ပထမအက(ိမ်ေကာ်မတီကတည်းက သည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် တက်Aကစွာပါဝင်ခဲ့ပါ

မြန်မာ�ိုင်ငံသည်�ျူကလီးယားလက်နက်မြပန်�ပွားေရးစာချုပ် (NPT)ကို ၁၉၉၂ ခု�ှစ်တွင် လက်မှတ်

ေရးထိုးခဲ့(ပီး ၁၉၉၅ ခု�ှစ်တွင် �ျူကလီးယားလုပ်ငန်း�ှင့်လုပ်ေဆာင်မ�များထိန်းချုပ်ေစာင့်�ကပ်ေရး ဆိုင်ရာ သေဘာတူညီချက် (Safeguards Agreement)ကို လက်မှတ်ေရးထိုးခဲ့ပါသည်။ အာဆီယံ

၏ ဦးေဆာင်မ�ြဖင့် အေရှ�ေတာင်အာရှေဒသတွင်း �ျူကလီးယားလက်နက်ကင်းမဲ့ဇုန် သေဘာတူ

ညီချက်ကို ၁၉၉၅ ခု�ှစ်တွင် အာဆီယံအဖွဲ�၀င်�ိုင်ငံများနည်းတူ ြမန်မာ�ိုင်ငံသည်လည်း လက်မှတ်

ေရးထိုးခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါ သေဘာတူညီချက်ကို ၁၉၉၆ ခု�ှစ်တွင် အတည် ု လက်မှတ်ေရးထိုးခဲ့

ပါသည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် �ျူကလီးယားမေတာ်တဆမ�ကို ေစာလျင်စွာ အေ�ကာင်း�ကားြခင်းဆိုင်ရာ

ကွန်ဗင်းရှင်း၏ အဖွဲ�ဝင်�ိုင်ငံတစ်�ိုင်ငံ ြဖစ်ပါသည်။

�ိုင်ငံ၏အေနအထားအကျဥ်းချုပ် ပထ၀ီအေနအထား

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် အေရှ�ေတာင်အာရှလွင်ြပင်တွင် ေြမမျက်�ှာြပင် အကျယ်အဝန်းစုစုေပါင်း

၆၇၆,၅၇၈ စတုရန်းကီလိုမီတာရှိေသာ အ(ကီးဆုံး�ိုင်ငံြဖစ်ပါသည်။ �ိုင်ငံ၏လူဦးေရမှာ ၂၀၁၄ ခု�ှစ် တွင် အမျိုးသား ၄၈.၆ ရာခိုင်��န်း�ှင့် အမျိုးသမီး ၅၁.၄ ရာခိုင်��န်းရှိ(ပီး စုစုေပါင်း ၅၃.၇ သန်း

ခန်�ရှိသည်ဟု ခန်�မှန်းခဲ့ပါသည်။ �ိုင်ငံ၏ေြမာက်ဖက်၊ အေရှ�ဖက်�ှင့် အေနာက်ဖက်တို�တွင် ေတာင်

ကုန်းများ၊ ချိုင့်ဝှမ်းများက

(ကီးမားေသာ

ြမင်းခွာပုံေတာင်တန်းများအသွင် ဝန်းရံထား(ပီး၊ ၎င်း၏

အလယ်တွင် စိုက်ပျိုးေရးနယ်ေြမ�ှင့် လူဦးေရအများဆုံး ထူထပ်သည့် ဧရာ၀တီ၊ ချင်းတွင်း�ှင စစ်ေတာင်းြမစ်၀ှမ်းတစ်ေလjာက် ေြမြပင်ညီများ ရှိပါသည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် ေြမဆီ�သဇာ ရှိေနေသာ

ေြမ၊ မစိုက်ပျိုးရေသးေသာ စိုက်ပျိုးေမြ၊ အလားအလာများြပားကာ သဘာဝအရင်းအမြစ် ယ်ဝ ချမ်းသာေသာ ေဒသတွင်း လူဦးေရ ပျံ��ှံ�မ� အနည်းဆုံး�ိုင်ငံတစ်�ိုင်ငံ ြဖစ်ပါသည်။

(ကီးမားေသာေကျးလက်ေဒသ�ှင့် သိပ်သည်းေသာေတာအုပ်ရှိေသာ �ိုင်ငံတစ်�ိုင်ငံြဖစ်သည ြမန်မာ

�ိုင်ငံသည် ကမ.ာတွင်ကgန်းသစ်အများဆုံး တင်ပို�၍ ေကျာက်စိမ်း၊ ပုလဲ၊ ပတ� ြမား�ှင့် နီလာတို� ထွက်

ရှိရာ ပင်ရင်း ြဖစ်ပါသည်။ ၄င်းတွင် ေြမဆီလ�ာအလွန်ေကာင်း၍ အေရး(ကီးေသာ ကမး် လွန်ေရနံ�ှင

သဘာဝဓာတ်ေငွ�သိုက် တို�ရှိပါသည်။

�ိုင်ငံ၏အရင်းအြမစ်များတွင် ၇.၈ ထရီလီယမ်ကုဗေပရှိ သဘာ၀ဓာတ်ေငွ�သိုက်၊ ၃.၂ ဘီလီယမ် ပီပါရှိေရနံသိုက်၊ တစ်�ှစ်လjင် ၁၉,၀၀၀ ကုဗမီတာပြန်လည် ည့်တင်း�ိုင်ေသာ သဘာဝ ေရအရင်း အြမစ်�ှင့် ေရအားလjပ်စစ် ခန်�မှန်းအလားအလာ ၁၀၀,၀၀၀ မဂ�ါဝပ်တို� ပါဝင်ပါသည်။

အမျိုးသားဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�နည်းဗျူဟာ�ှင့်ဦးစားေပးမ�

ြမန်မာ့စီးပွားေရးသည် အဓိကအားြဖင့် စိုက်ပျိုးေရးေပTမူတည်ပါသည်။ စီးပွားေရး လုပ်ေဆာင်ေန သူတို�၏ ၇၀ % သည် စိုက်ပျိုးေရးတွင် ပါဝင်လုပ်ကိုင်ေနကာ၊ ယင်းမှ စုစုေပါင်း ြပည်တွင်း ထုတ်ကုန်

၏ ၄၀ % ရရှိပါသည်။ ဆန်စပါးသည် အေရး(ကီးေသာ သီး�ှံြဖစ်ပါသည်။ လယ်ယာထွက်သီး�ှံများ

တွင် ဆန်စပါး၊ ပဲအမျိုးမျိုး၊ �ှမ်း၊ ေြမပဲ၊ (ကံ၊ သစ်မာ၊ ငါး�ှင့် ေရထွက်ပစ�ည်းများ ပါဝင်ပါသည်။ စက်မ�

ကeတွင် အဓိကအားြဖင့် လယ်ယာထွက်ကုန်ဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းသုံးပစ�ည်းများ၊ အ၀တ်အထည်၊ ရက်ကန်း၊ သစ်�ှင့်သစ်ေတာထွက်ပစ�ည်း၊ ေ�ကးနီ၊ သံြဖူ၊ တန်စတင်၊ ေဆာက်လုပ်ေရးလုပ်ငန်းသုံး ပစ�ည်းများ၊ ေဆးဝါးဆိုင်ရာပစ�ည်းများ၊ ဓာတ်ေြမ�သဇာ�ှင့် ဘိလပ်ေြမတို� ပါ၀င်ပါသည်။ အဓိက ထုတ်ကုန်တွင် သဘာဝ/ေရနံဓာတ်ေငွ�၊ သစ်ေတာထွက်ပစ�ည်းများ�ှင့် ပဲအမျိုးမျိုးတို� ပါ၀င် ီး၊ အဓိကသွင်းကုန်တွင် ယာဥ်၊ သံ၊ သံမဏိ�ှင့် အြခားေသာ သတ� ုထွက်ပစ�ည်းများ ပါဝင်ပါသည်။

ဆန်သည်အြမင့်ဆုံးေသာ ထုတ်ကုန်အြဖစ် ကမ.ာတွင် တစ်ချိန်က ရှိခဲ့ေသာ်လည်း ြမန်မာ့ဆနထုတ် ်

ကုန်သည် ယေန�ကမ.ာ့ေစျးကွက်တွင် အေရးမပါေတာ့ပါ။ ြမနမ် ာထ့ ုတ်ကုန် သဘာဝအရင်းအမြစ်

များထဲမှ ဓာတ်ေငွ��ှင့် ေကျာက်မျက်ရတနာများသည် ပို၍ပို၍ ထင်ရှား လာေနပါသည်။

၂၀၁၃/၂၀၁၄ခု�ှစ်အတွင်း �ိုင်ငံ၏ စုစုေပါင်းြပည်တွင်းထုတ်ကုန်၀င်ေငွမှာ အေမရိကန်ေဒTလာ

၅၆.၈ ဘီလီယံဟု ခန်�မှန်းခဲ့ပါသည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင်ေနထိုင်ေသာ လူဦးေရ၏၂၆% မှာဆင်းရဲ�ွမ်းပါး

သည့် အေြခအေနအမှတ်ေအာက် ေရာက်ေန(ပီး၊ လူတစ်ဦးချင်းပျမ်းမjဝင်ေငွမှာ အေမရိကန်ေဒTလာ

၁.၁၀၅ ၀န်းကျင်ြဖစ်သည့်အတွက် အေရှ�အာရှ�ှင့်ပစိဖိတ်တွင် ၀င်ေငွအနည်းဆုံး �ိုင်ငံတစ်�ိုင်ငံ

ြဖစ်ပါသည်။ လူေလးဦးလjင် တစ်ဦးမှာဆင်းရဲသည့်အတွက် လူမ�ေရးအည�န်းကိန်း အများစုမှာ အလွန်နိမ့်ကျပါသည်။ ကေလး ၁၀၀၀ လjင် ေမွးကင်းစကေလး ၄၁.၄ ဦး ေသဆုံးမ�ရှိေနသည့် အတွက် ပjမ်းမjသက်တမ်းမှာ ၆၄.၈ �ှစ် ရှိပါသည်။ လjပ်စစ်သုံးစွဲမ���န်းမှာ ကမ.ာ့ပjမ်းမjထက် အဆ၂၀ နည်းေနပါ၍ ကမ.ာတွင် လjပ်စစ်သုံးစွဲမ� အနည်းဆုံးသုံးစွဲေသာ �ိုင်ငံြဖစ်ပါသည်။ ေသာက်သုံးေရ

ရရှိမ�အခွင့်အလမ်းမှာလည်း ဧရိယာအေတာ်များများတွင် ကန်�သတ်မ�များ ရှိပါသည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံမှ

ယခု�ှစ်များအတွင်း GDP တိုးတက်မ�ကို တစ်�ှစ်လjင် ၅ % တိုးရန် ထိန်းသိမ်းထားသည့်အတွက် ဆင်းရဲမ��ှင့် ဆက်�ွယ်ေသာ အည�န်းကိန်းများ ပိုမိုတိုးတက်လာသည့်ဖက်သို� ေရာက်လာသည်က

ေတွ�ြမင်ရပါသည်။ ြမန်မာ�ိင်ငံသု ည် ၄င်းတွင်ရှိသည့် အမျိုးမျိုးေသာ သဘာဝအရင်းအြမစ်များ

ကAယ်ဝချမ်းသာမ�၊ အမျိုးမျိုးေသာ စိုက်ပျိုးေရးလုပ်ငန်းများ တိုးတက်ေကာင်းမွန်မ�၊ ပင်လယ်ြပင်�ှင့် ထိဆက်လျက်ရှိမ�တို�ေ�ကာင့် �ိုင်ငံအေနြဖင့် ပို၍ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ� အလားအလာရှိပါသည်။ အစိုးရ၏

ေကျးလက်ေဒသဖွံ�(ဖိုးေရး�ှင့် ဆင်းရဲ�ွမ်းပါးမ� ေလျာ့ချေရး ေရရှည်စီမံကိန်းတွင် သတ်မှတ်ထား ရိှေသာ ဦးစားေပးဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ� (၈)ခုတွင် လယ်ယာစိုက်ပျိုးေရး ထွက်ကုန်များ၊ ေမွးြမူေရး�ှင့်

ေရလုပ်ငန်း၊ ေကျးလက်ေဒသကုန်ပစ�ည်းထုတ်လုပ်ြခင်း၊ ေကျးလက်ေဒသရှိ အေသးစားလုပ်ငန်းများ၊ အေသးစားေငွစုေငွေချးလုပ်ငန်းများ၊ ေကျးလက်သမဝါယမ၊ ေကျးလက်ေဒသလူမ�စီးပွားေရး၊ ေကျး လက်ေဒသ စွမ်းအင်�ှင့် သဘာ၀ပတ်၀န်းကျင်ထိန်းသိမ်းေရး တို�ပါဝင်ပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် သဘာ၀ေဘးအ��ရာယ်�ှင့် ရာသီဥတုအြပာင်းအလဲတို�၏ သက်ေရာက်မ�ေ�ကာင့်

လူမ�စီးပွားတိုးတက်မ�ကို အကျိုးသက်ေရာက်မ� ြဖစ်ေစမည့် အလားအလာရှိပါသည်။ ပင်လယ်ကမ်း

ရိုးတန်းေဒသများသည် ဆိုင်ကလုံးမုန်တိုင်း၊ အပူပိုင်းမုန်တိုင်း၊ ဆူနာမီပင်လယ်ေရလိ�င်းဒဏ်များကို

ခံစားရ(ပီး၊ ေတာင်ကုန်းထူထပ်ေသာ ေဒသများသည် ေတာင်ကမ်းပါးမှ ေြမစိုင်ေြမခဲများ (ပိုေလျာကျ

ြခင်းဒဏ်ကို ခံစားရပါသည်။ မိုးရွာသွန်းမ�များြခင်းေ�ကာင့် ေရလ�မ်းမိုးြခင်းသည် �ိုင်ငံတစ်ဝှမ်း

ထူးြခားသည့်

ြဖစ်စဥ်တစ်ခုသာ

ြဖစ်ပါသည်။ ရာသီဥတုေြပာင်းလဲမ�ေ�ကာင

ြဖစ်�ိုင်သည့် အ��ရာယ်

များကို ဆည်ေြမာင်းသွယ်ေပးြခင်း�ှင့် ေရထုတ်ြခင်း နည်းစနစ်များ ပါဝင်သည့် အေြခခံ အေဆာက် အအုံ ရင်း�ှီးြမ�ုပ်�ှံြခင်းြဖင့် အားြဖည့်ေပးပါသည်။ ေကာက်ပဲသီး�ှံများကို အားသွန်ခွန်စိုက် ပျိုး(ကဲ၍

စိုက်ပျိုးရန်(ကိုးပမ်းြခင်းြဖင့် စိုက်ပျိုးရာသီချိန် တိုေတာင်းသွားေစြခင်းများသည် ထုတ်လုပ်မ� စွမ်းရည် ထိန်းသိမ်းရန်�ှင့် တိုးချဲ�ရန် အဓိကလိုအပ်ချက်များြဖစ်ေ�ကာင်း အ(ကံြပုထားပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ တည်ဆဲအမျိုးသားကျန်းမာေရးအစီအစဥ်တွင် ေယဘုယျ အဖြစ်အများဆုံးဖြစ်လျက် ရှိေသာ ေရာဂါ (၆) မျိုးထဲတွင် ေသွးတိုးေရာဂါ�ှင့် ဆီးချိုေရာဂါ တို�ပါဝင်ပါသည်။ အဝလွန်ြခင်းသည် လူကို အ��ရာယ်ြဖစ်ေစေသာ �ှလုံးေသွးေ�ကာကျဥ်းေရာဂါ၊ ေသွးတိုးေရာဂါ�ှင့် အမျိုးအစား (၂) ဆီးချိုေရာဂါတို�ကိုြဖစ်ေစ(ပီး၊ အဆိုပါေရာဂါများမှတစ်ဆင့် ပိုမို��ပ်ေထွးေသာ ေရာဂါသစ်များ�ှင့်

အြခားေသာ ကျန်းမာေရးနာတာရှည်ြပဿနာများ ြဖစ်ေပTေစပါသည။် ေသွးတိုး�ှင့် ဆီးချိုေရာဂါ

သည်

ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ အဓိကကျန်းမာေရးြပဿနာများြဖစ်(ပီး၊

ြဖစ်ပွားမ���န်း�ှင့်ေသဆုံးမ���န်း

ြမင့်မား

လျက် ရှိပါသည်။

မကူးစက်�ိုင်ေသာေရာဂါများတွင်ပါဝင်သည့် �ှလုံးေသွးေ�ကာကျဥ်းေရာဂါ�ှင့် ကင်ဆာေရာဂါ တို�

သည် ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် အြဖစ်များေသာ ေရာဂါ ဿနာများြဖစ်ပါသည်။ လူေနမ�ပုံစံ ေြပာင်းလဲသွား

ေသာေ�ကာင့် ဆက်စပ်လျက်ရှိေသာအ��ရာယ်ရှိသည့် အေြခခံအေ�ကာင်းများ ပျံ��ှံ�မ�သည် အလွန်

ြမင့်တက်လျက်ရှိပါသည်။ ထို�ြပင် ကင်ဆာြဖစ်ပွားမ�ပမာဏသည် ြမင့်တက်ေန(ပီး ကင်ဆာအတွက်

Age Standardized Rates(ASR)မှာ တစ်�ှစ်လjင် ၁၀၀,၀၀၀ ဦး��န်းြဖစ်(ပီး၊ အမျိုးသားများ အတွက် ၁၄၉.၄ ဦး��န်း�ှင့် အမျိုးသမီးများအတွက် ၁၃၄.၆ ဦး��န်းတို�ြဖစ်�ကပါသည်။ (ေအာက်ေဖာ်

ြပပါ ဇယား ၁တွင် �ကည့်���ိုင်သည်။)

ဇယား၁။ ကင်ဆာြဖစ်ပွားမ�ပမာဏ�ှင့်အေသအေပျာက်အချက်အလက်များ

ေဆး�ုံများမှရရှိေသာ အချက်အလက်များအရ အြဖစ်များေသာ ကင်ဆာအဖုအကျိတ်ေရာဂါ (၅) မျိုးမှာ သားအိမ်တွင်းအကျိတ်�ှင့် သားအိမ်ေခါင်းကင်ဆာ၊ ရင်သားကင်ဆာ၊ ဦးေ�ှာက်အကျိတ်

ကင်ဆာ၊ လည်ေချာင်းကင်ဆာ�ှင့် အစာအိမ်�ှင့် အူလမ်းေချာင်းကင်ဆာများ ြဖစ်ပါသည်။ �ှစ်စဥ်

ခန်�မှန်းေြခ ၇၅၀၀ ေကျာေသာ် လူနာအသစမ် ျားသည် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ကင်ဆာေရာဂါ ကုသ

သည့် ဌာန (၄) ခု(ရန်ကုန်၊ မ��ေလး၊ ေတာင်(ကီး�ှင့် ေနြပည်ေတာ်) တွင် မှတ်ပုတင် (ပီး၊ အဆိုပါ

ကင်ဆာဌာနမှ ကုသ၍ရ�ိုင်ေသာ လူနာ�ှင့် ကုသ၍လုံး၀မေပျာက်ေသာ်လည်း ေရာဂါသက်သာ

�ိုင်မည့် လူနာ၊ မည်သို�ေသာ လူနာအားလုံးကိုမဆို အခမဲ့ကုသေပးလျက်ရှိပါသည်။ ေဆးသွင်း၍ ကုသေသာ ကင်ဆာေရာဂါကုထုံးမှာ ကုန်ကျစရိတ်များစွာ(ကီးေသာေ�ကာင့် လူနာအများစုမှာ ဓာတ်

ေရာင်ြခည်ေပး၍ကုသြခင်း တစ်မျိုးတည်းြဖင့်သာ ကုသ�ကပါသည်။

၂။ ေအဂျင်စီ၏ နည်းပညာ ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအစီအစဥ်�ှငဆ တိုးတက်ေရးဆိုင်ရာ ဦးစားေပးမ�များ�ှင့် ေဆာင်ရွက်မ�များ

က်စပ်ေသာ အမျိုးသား

သဘာ၀�ှင့်စိုက်ပျိုးေရးသယံဇာတများေပါAကယ်၀မ��ှင့် ပထဝီအေနအထားသည် ြမန်မာ�ိုင်ငံ

တိုးတက်ေရးအတွက် ေကျာေထာက်ေနာက်ခံြပုထားပါသည်။ �ိုင်ငံသည် (ကီးမားေသာ ကမ်းရိုးတန်း

ထွက် သဘာဝဓာတ်ေငွ�များ၊ သီး�ှံစိုက်ပျိုးေြမများ၊ ကgန်းသစ်ေတာများ၊ သတ� ုတွင်းထွက်များ၊

ေကျာက်စိမ်းများ၊ ပတ� ြမား�ှင့် အြခားအဖိုးတန်ေကျာက်များေ�ကာင့် ဂုဏ်ယူဖွယ် ြဖစ်ပါသည်။

အတည်ြပုထားေသာ အရန်ေရနံဓာတ်ေငွ�ရည် ၇.၈ (တီလီယမ်ကုဗေပ �ှင့် အရန်ေရနံစည်ေပါင်း ၃.၂ ဘီလီယမ် တို�ရှိပါသည်။ ြပန်လည်ြပည့်(ဖိုး(မဲ ေရအရင်းအြမစ်သည် တစ်ဦးကျ တစ်�ှစ်လjင် ၁၉,၀၀၀

ကုဗမီတာရှိ(ပီး အေရှ�ေတာင်အာရှတွင် အ(ကီးဆုံးြဖစ်ပါသည်။ လက်ရှိသုံးစွဲမ���န်းမှာ ၅ % မjသာ

ြဖစ်ပါသည်။ ြပည်တွင်းေရေ�ကာင်းလမ်း�ှင့် ၂၄၀၀ ကီလိုမီတာရှည်ရှိ ကမ်းရိုးတန်းတို�သည် ငါး၊ ပုဇွန်

များ ထုတ်လုပ်ြခင်း�ှင့်

ြပည်ပတင်ပို�ြခင်း တို�အတွက် အလားအလာများ

ြမင့်မားလျက်ရှိ(ပီး၊ စက်�ုံများ

လည်း အလျင်အြမန်တိုးတက်လျက်ရှိပါသည်။ ဟက်တာသန်းေပါင်း ၃၁.၇ ဖုံးလ�မ်းလျက်ရှိေသာ သစ်ေတာဧရိယာသည် စုစုေပါင်း ေြမဧရိယာ၏ ၅၀% နီးပါးရှိပါသည်။ စိုက်ပျိုးေြမများလည်း

ေပါAကယ်၀(ပီး စုစုေပါင်း ေြမဧရိယာ၏ ၁၆.၅ % ကို စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်�ကပါသည်။

၅ �ှစ်စီမံကိန်း ၄ ခုပါဝင်ေသာ အမျိုးသားဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရးအစီအစဥ် �ှစ် ၂၀ ေရရှည်စီမံကိန်း (၂၀၁၁-၂၀၃၁) ၏ ရည်မှန်းချက်သို� ေရာက်ရှိရန်အတွက် ေအာက်ေဖာ်ြပပါ ရည်ရွယ်ချက်များ င့် ချမှတ်ေဆာင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။

ထုတ်လုပ်မ�စွမ်းရည်ြမ�င့်တင်ေဆာင်ရွက်ြခင်း

(၁) သီး�ှံြဖစ်ထွန်းမ�ကိုြမ�င့်တင်ရန်၊ သာတူညီမjရှိ(ပီး ဟန်ချက်ညီစွာဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေစရန်�ှင

ေကျးလက်�ှင့် (မို�ြပ�ကားရှိ လူမ�စီးပွားေရးဖွံ�(ဖိုးမ�ကွာဟချက်ကို ေလျာ့ချရန်

(၂)

ြပည်သူလူထု၏လူမ�စီးပွားေရး ဖွံ�(ဖိုးမ�အတွက် စွမ်းအင်လုံေလာက်စွာရရှိရန်�ှင့် ကုန်သွယ်မ�

�ှင့် စက်မ�လုပ်ငန်းဆိုင်ရာ စက်များအတွက် ေလာင်စာြဖန်�ေဝေပးရန်

စိုက်ပျိုးေရး၊ စားနပ်ရိက�ာလုံြခုံမ��ှင့် ေကျးလက်ေဒသဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�

(၁)

ြပည်တွင်းစားသုံးမ�လိုအပ်ချက်များက

ြဖည့်ဆည်းေပးြခင်းကို ဦးစားေပးေဆာင်ရွက်၍

�ိုင်ငံြခားေငွရရှိေရးအတွက်

ြပည်ပသို� တင်ပို�ြခင်း

ြပည်တွင်း၌ ပိုလjံသည့် စိုက်ပျိုးေမွးြမူေရး ထုတ်ကုန်များက

(၂) စိုက်ပျိုးေမွးြမူေရးဖွံ�(ဖိုးမ�မှတစ်ဆင့်ေကျးလက်ဖွံ�(ဖိုးမ�ကို ကူညီေပးရန်

ကုန်သွယ်ေရး

(၁) ပို�ကုန်မူဝါဒ- ရှိ(ပီးသည့် သဘာဝအရင်းအြမစ်�ှင့် လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ်များကို အသုံးချ

ြခင်းြဖင့် ကမ.ာ့ေစျးကွက်အတွင်းသို� ထိုးေဖာက်ဝင်ေရာက်ရန်

(၂) သွင်းကုန်မူဝါဒ- မတည်ပစ�ည်းများ၊ ေဆာက်လုပ်ေရးပစ�ည်းများ၊ အြခား အေြခခံလိုအပ်သည ကုန်ပစ�ည်းများ၊ လူ�ကျန်းမာေရးအတွက် သန်�ရှင်းစင်�ကယ်၍ ေဘးကင်းေသာ ပစ�ည်းများကို ဦးစားေပးတင်သွင်းြခင်း၊ ပို�ကုန်တိုးြမ�င့်ေရးအတွက် အေထာက်အကူြပုသည့် ထုတ်ကုန်များ

�ှင့် သွင်းကုန်အစားထိုးထုတ်ကုန်များကို ပံ့ပိုးကူညီြခင်း

လူသုံးကုန်များ

(၁) ပို�ကုန်အသုံးအေဆာင်ပစ�ည်းများ- တိရစ�ာန်မှထွက်သည့်ကုန်ပစ�ည်းများ၊ ပင်လယ်ထွက် ပစ�ည်းများ၊ သတ� ုတွင်းလုပ်ငန်း�ှင့််ဆက်စပ်ေသာပစ�ည်းများ၊ သစ်ေတာ�ှင့် အသင့်သုံး စက်မ�ထုတ်ကုန် ပစ�ည်းများ

(၂) သွင်းကုန်အသုံးအေဆာင်ပစ�ည်းများ- ကုန်�ကမ်းပစ�ည်းများ�ှင့် အသုံးအေဆာင်ပစ�ည်းများ

လူ�ှင့်လူမ�ဘဝဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရး

(၁) ေထာင်စု�ှစ်ရည်မှန်းချက်�ှင့်အမျိုးသားဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရးအစီအစဥ်ကိုြခုံငုံမိ(ပီး ေထာင်စု�ှစ် ရည်မှန်းချက်များ၏ ေအာင်ြမင်မ�များသည် ဦးစားေပးသတ်မှတ်ထားသည့် နယ်ပယ်များက ထင်ဟပ်ေပTလွင်ေစပါသည်။

အမျိုးသားအလုံးစုံဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရးအစီအစဥ်အြပင် စီးပွားေရး�ှင့်လူမ�ေရး ြပုြပင်ေြပာင်းလဲေရး

အတွက် မူေဘာင်ရှိ(ပီး၊ ၎င်းသည် (၂၀၁၂-၂၀၁၅) ခု�ှစ်အတွင်း အစိုးရ၏ ဦးစားေပးမူဝါဒများ

ချမှတ်ရန် ေပTလာခဲ့ပါသည်။ စီးပွားေရး�ှင့်လူမ�ေရး

ေဖာ်ြပထားသည့် ဦးစားေပးမူဝါဒ(၄)ခုမှာ-

ြပုြပင်ေြပာင်းလဲေရး မူေဘာင်တွင် သတ်မှတ်

(၁) စက်မ�ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရး�ှင့် လယ်ယာကeြပုြပင်ေြပာင်းလဲမ�တို�ကို အရှိန်အဟုန် မပျက် ထိန်းသိမ်းရင်း ဆင်းရဲမ�ေလျာ့ချေရး�ှင့် ေကျးလက်ေဒသ ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရးကို

ေဆာင်ရွက်ရန်၊

(၂) ရရှိေသာဘeာေငွ�ှင့်ြပည်ပအကူအညီက ြပည်နယ်�ှင့်တိုင်းေဒသများ�ကား ညီမjစွာ

ခ ဝသုံးစွဲလျက် ြပည်တွင်းြပည်ပရင်း�ှီးြမုပ်�ှံမ�များကို ေဒသဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရး

အတွက် တိုးြမ�င့်ေဆာင်ရွက်ရန်၊

(၃) ပညာေရး၊ ကျန်းမာေရး�ှင့် ေနထိုင်မ�အဆင့်အတန်း တိုးတက်ေရးကို ေရှ���လျက် လူ�အသိုင်းအဝန်း�ကား လူထုဗဟိုြပု တိုးတက်ေရးကို ေဆာင်ရွက်ရန်၊

(၄) ယုံ�ကည်စိတ်ချရ၍ အချိန်�ှင့်တစ်ေြပးညီစုစည်းထားသည့် စာရင်းအင်း�ှင့် အြခား

သတင်း အချက်အလက်များမှ ပိုမိုေကာင်းမွန်သည ချမှတ်ေရးသို� ေဆာင်ရွက်ရန်၊

ြပည်သူလူထုဆိုင်ရာ ေပTလစီများ

ပထမ ၅ �ှစ်စီမံကိန်းသည် သက်ဝင်လ�ပ်ရှားလျက်ရှိ(ပီး၊ လူထုဗဟိုြပုစီမံကိန်းအြဖစ် ေဆာင်ရွက် လျက်ရှိပါသည်။ ဒုတိယ ၅ �ှစ်စီမံကိန်း (၂၀၁၆-၂၀၂၀) သည် အေသးစား�ှင့် အလတ်စား စက်မ� လုပ်ငန်းများ တိုးတက်ဖွံ�(ဖိုးေရးအတွက််ြဖစ်(ပီး၊ တတိယ ၅ �ှစ်စီမံကိန်းကမူ အ(ကီးစားစီးပွားေရး လုပ်ငန်းများ�ှင့် အထူးစီးပွားေရးဇုန်များ တိုးတက်ရန်ြဖစ်၍၊ စတုတ�စီမံကိန်းမှာ �ိုင်ငံအား စက်မ�

�ိုင်ငံအြဖစ် တည်ေဆာက်ရန်ေမjာ်မှန်းပါသည်။

သက်ဆိုင်ရာ၀န်(ကီးဌာနများက ေကာက်ပဲသီး�ှံများ၊ ထုတ်ကုန်�ှင ြပည်ပပို�ကုန်များကို ေစျးကွက်သို�

ထိုးေဖာက်�ိုင်ေရးအတွက် အဆင့်လိုက် ေဆာင်ရွက်ေနပါသည်။ သမားရိုးကျ လက်မ�လယ်ယာမှ

ေခတ်မီစိုက်ပျိုးနည်းစနစ်သို� ကူးေြပာင်းြခင်း၊ ေရသွင်းစိုက်ပျိုးေရး�ှင့် ေခတ်မီနည်းစနစ်များသည်

ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ ဖွံ�(ဖိုးေရးလုပ်ငန်းများ အတွက် မရှိမြဖစ်လိုအပ်ပါသည်။

၂.၁ အစားအစာ�ှင့်လယ်ယာစိုက်ပျိုးေရး

ြပည်တွင်းထုတ်ကုန် ၃၀%၊ အလုပ်အကိုင်ရရှိမ� ၅၀ % �ှင

ြပည်ပပို�ကုန် ၂၀% ခန်�တို�ကို ထည့်သွင်း

စµ်းစားလျက် လယ်ယာစိုက်ပျိုးေရးသည် တိုင်းြပည်၏ စီးပွားေရးေကျာရိုးြဖစ်(ပီး၊ လူဦးေရ၏ ၇၀% နီးပါးသည် ေကျးလက်ေဒသတွင် ေနထိုင်�ကပါသည်။ လိုအပ်ေသာစားနပ်ရိက�ာေထာက်ပံ့�ိုင်မ�၊ လယ်ယာကeမှဝင်ေငွြမ�င့်တင်�ိုင်မ�၊ အလုပ်အကိုင်ေပး�ိုင်မ�တို�ေ�ကာင့် လယ်ယာကeသည် စီးပွားေရးတိုးတက်မ��ှင့် ဆင်းရဲမ�ေလျာ့ချေရးတို�တွင် အေရး(ကီးေသာကeမှ ပါဝင်ေနပါသည်။ အစိုးရသည် စီးပွားေရးဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�တွင် လယ်ယာကe၏ အေရးပါမ�ကို သိရှိလျက် လက်ရှိ ပြု င်ေပြာင်းလဲမ�များတွင် ထင်ဟပ်ေဆာင်ရွက်ေနပါသည်။

လယ်ယာေြမ၊ ေရ�ှင့်အလုပ်သမား အရင်းအြမစ်များ ေပါAကယ်ဝမ��ှင့် အစားအေသာက် ေစျးကွက်

များ ေပTထွက်လာမ�သည် သိသာထင်ရှားသည့် တိုးတက်မ�များ

ြဖစ်ပါသည်။

ြပည်တွင်း၌ စိုက်ပျိုးေြမ

၁၂.၈ ဟက်တာသန်းေပါင်းရှိ(ပီး၊ ၅၀ % ထိ တိုးတက်ရန် အလားအလာရှိပါသည်။ �ိုင်ငံ၏ အမျိုးမျိုး

ေသာ ေြမမျက်�ှာသွင်ြပင်�ှင့် ေဂဟစနစ်များသည် လယ်သမားများအား ဆန်စပါး၊ ေကာက်ပဲသီး�ှံ၊ ဥယျာဥ်(ခံထွက်�ှင့် သီး�ှံများ၊ ေမွးြမူေရး�ှင့် ေရထွက်ပစ�ည်း ထုတ်ကုန်များ ထုတ်လုပ်ရန်အတွက် အေြခအေနေကာင်းများ ရှိပါသည်။

ြပည်ပကုန်သွယ်မ�များတိုးြမ�င့်ြခင်း၊ စိုက်ပျိုးေရးအေြခခံသည့် စက်�ုံများသို� ကုန်�ကမ်းပစ�ည်းများ

ေထာက်ပံ့ြခင်းတို�ြဖင

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည်

ြပည်တွင်းစားသုံးမ� ဖူလုံေရးကို

(ကိုးပမ်းေဆာင်ရွက်လျက်

ရှိပါသည်။ စားနပ်ရိက�ာ ဖူလုံေရးအစီအစဥ်အရ ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် လယ်ယာထုတ်ကုန်�ှင့် ေမွး ူ

ေရး�ှင့် ေရလုပ်ငန်း တိုးချဲ�ေရးက ြပည်တွင်းစားသုံးမ� ဖူလုံေရးအတွက် ဦးစားေပးေဆာင်ရွက်လျက်

ရှိ(ပီး ြပည်ပ�ိုင်ငံများသို� ပိုလျံကုန်ပစ�ည်းတင်ပို�ေရး အစီအစဥ်များလည်း ေဆာင်ရွက်လျက် ရှိပါ

သည်။

၂.၂ တိရစ�ာန်ေမွးြမူထုတ်လုပ်ေရး�ှင့်ေရလုပ်ငန်း

ေမွးြမူေရးကeသည် ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏အေရး(ကီးေသာ ကeတစ်ခုြဖစ်(ပီး ဆင်းရဲေသာ လူထု၏

လူေနမ�ဘဝ�ှင့် အစာအာဟာရတို�ကို အေထာက်အပံ့ြပု ထိန်းသိမ်းထားရှိပါသည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံ

တစ်ဝှမ်းတွင် စိုက်ပျိုးေမွးြမူေရးြဖင့် အသက်ေမွးသည့် အိမ်ေထာင်စုများ တိုးတက်များြပားလာ(ပီး၊

စားြမုံ�ြပန်တိရစ�ာန်များ၊ �ကက်�ှင့်၀က်တို�အပါအဝင် လယ်ယာသုံးတိရစ�ာန်များကို ဝင်ေငွရရှိမ�၊

အာဟာရအေထာက်အကူြပုမ�၊ စွမ်းအင်ကုန်�ကမ်းရရှိမ�တို�အတွက် အမှီြပုေနရပါသည်။ အမျိုးသမီး များသည် ထိုကeအတွက် အေရး(ကီးေသာကeမှ ပါဝင်လာ(ပီး၊ ေမွးြမူေရးထုတ်ကုန်များသည် စားနပ်ရိက�ာဖူလုံေရး၊ အာဟာရ�ှင့် ေကျးလက်လူေနမ�ဘ၀ အိမ်ေထာင်စုများအတွက် အခွင့်အလမ်း

ေကာင်းများကို ဖန်တီးေပးပါသည်။ လယ်ယာသုံးတိရစ�ာန်များေမွးြမူ�ိုင်မ� နည်းပါးြခင်းေ�ကာင့် ဤကeအတွက် အရင်းအ�ှီးြပု�ိုင်မ� အခွင့်အလမ်းမှာ အကန်�အသတ်များရှိပါသည်။ တိရစ�ာန်

အာဟာရဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေစရန်အတွက် အာဟာရတန်ဖိုးြမင့်မားသည့် သင့်ေလျာ်ေသာ �ွားစာ၊ ြမင်းစာ

စားကျက်ေြမများကို ရှာေဖွေဖာ်ထုတ်ြခင်း၊ အရည်အေသွးြမင ြပည်တွင်း�င့် ည်ပ မျိုးေကာင်းများကို

ေရွးချယ်ေမွးြမူြခင်း�ှင့် တိရစ�ာန်�ှင့် တိရစ�ာန်မှတစ်ဆင့် ကူးစက်တတ်ေသာ

ြပည်ပမှဝင်ေရာက်လာသည့်ေရာဂါများကို ေစာလျင်စွာ�ှင့် ြမန်ဆန်စွာ ရှာေဖွြခင်း�ှင့် ထိန်းချုပ်ြခင်း

တို�သည် လယ်သမားများအား ဝင်ေငွတိုးေစရန်�ှင့် �ို��ှင့်�ို�ထွက်ပစ�ည်းများက ြပည်ပသို�တင်ပို�ရန်

အတွက် အဓိကကျေသာအချက်များြဖစ်ပါသည်။ အြခားေသာ အစာအရင်းအြမစ်များကို သတ်မှတ် ရန်အတွက် ေပါင်းစပ်ေဆာင်ရွက်ြခင်း၊ မျိုးသန်�များရရှိရန်အတွက် မျိုးရိုးဗီဇတူ�ှင့် အသွင်အြပင်တူ

ေသာ မျိုးများကို ေရွးချယ်၍ သားေဖာက်ြခင်း�ှင့် မျိုးပွားြခင်း လုပ်ငန်းများကို တစ်(ပိုင်နက်

လုပ်ေဆာင်ြခင်း�ှင့် ခွာနာလျာနာေရာဂါ�ှင �ကက်ငှက်တုပ်ေကွးေရာဂါ တို�ကဲ့သို�ေသာ တိရစ�ာန်

ေရာဂါြဖစ်ပွားမ�များကို အချိန်မီ ေရာဂါအမျိုးအမည်ရှာေဖွေဖာ်ထုတ် င်းတို�ကို ေဆာင်ရွက် ထားရှိရ မည်ြဖစ်ပါသည်။ အသက်ေမွးဝမ်းေကျာင်းတိုးတက်ေစေရး�ှင့် ဆင်းရဲမ�ေလျာ့ချေရး တို�ကို ေသချာ

ေစရန် ေရတို၊ အလယ်အလတ်�ှင့်ေရရှည်ေမွးြမူေရးတိုးတက်မ� နည်းဗျူဟာများသည် အေရး(ကီး ပါသည်။

ြပည်ေထာင်စုသမ�တြမန်မာ�ိုင်ငံေတာ်သည် ကမ်းရိုးတန်းအရှည် ၂၄၀၀ ကီလိုမီတာခန်� ရှိပါသည်။

ြမန်မာ့ကမ်းရိုးတန်းေဒသ၏ ေရလုပ်ငန်းသယံဇာတသည် အေရှ�ေတာင်အာရှ�ိုင်ငံများ ကဲ့သို�ပင်

ြဖစ်ပါသည်။ ေရလုပ်ငန်းစီးပွားေရးသီးသန်�ဇုန်မှ ငါး၊ ပုဇွန်အေြမာက်အြမား ရရှိ�ိုင်၍ အေရး ီး ေသာ

ြပည်ပပို�ကုန်များ ြဖစ်�ကပါသည်။ ပင်လယ်ေရညစ်ညမ်းမ�မရှိေသာ ရခိုင်�ှင့်တနသ�ာရီ

ပင်လယ်ကမ်းရိုးတမ်းတစ်ေလျာက်တွင် သဘာဝပုလဲများကို ေတွ�ရှိရပါသည်။ ေရလုပ်ငန်းသည်

ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ အေရး(ကီးေသာကeြဖစ်(ပီး ပရိုတင်းဓာတ်အများစုကို ငါးအသားမှရရှိပါသည်။

ဤကeသည် ပဥ�မေြမာက် အ(ကီးဆုံး�ိုင်ငံြခားေငွ ရှာေဖွေသာလုပ်ငန်းလည်း ြဖစ်ပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်း၊ ကgန်း�ှင့် ပင်လယ်ေရေ�ကာင်းတို�သည် အချင်းချင်း အပြန် အလှန် မှီခိုဆက်သွယ်လျက်ရှိ(ပီး ငါးဖမ်းြခင်း၊ ငါးေမွးြမူသည့်လုပ်ငန်း၊ ကမ.ာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်း စသည်ြဖင့် ဆက်စပ်လျက်ရှိပါသည်။ အဆိုပါေဂဟစနစ်များအား အရှည်တည်တံ့ေစရန် စီမံခန်�ခွဲမ� သည် �ိုင်ငံ၏ ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရးအတွက် အေရးပါေသာ လုပ်ငန်းြဖစ်ပါသည်။ ၎င်းအြပင် အေရှ� ဘဂ�လားပင်လယ်ေအာ်တွင် ငါးသယံဇာတများအား အြပည့်အဝအသုံးချြခင်း သိသိသာသာ တိုး

တက်များြပားလျက်ရှိ(ပီး၊ ပင်လယ်စာေဘးအ��ရာယ် ကင်းရှင်းေရးေသချာေစရန် ညစ်ညမ်းမ� ြဖစ်ေစ

ေသာအရာများ�ှင့် အ��ရာယ်ြဖစ်ေစတတ်ေသာ ေရည�ိေရေမှာ်ပွင့်များ�ှင့်ဆက်စပ်သည့် ဇီဝအဆိပ် အေတာက်များကို စည်းမျဥ်းစည်းကမ်းြဖင့် ထိန်းသိမ်းရန် အထူးအေလးထား ေဆာင်ရွက်ရမည်

ြဖစ်ပါသည်။

၂.၃ လူ�ကျန်းမာေရး�ှင့်အာဟာရ

ြမန်မာ�ိုင်ငံေတာ်အစိုးရသည် �ိုင်ငံ၏ လူမ�စီးပွားဘဝ ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်လာေစရန်အတွက် ကeစုံ အား

ြမ�င့်တင်ေဆာင်ရွက်လျက်ရှိ(ပီး၊ ကျန်းမာေရးအဆင့်အတန်း ြမင့်မားလာေစရန်အတွက်လည်း

ြပုြပင်ေြပာင်းလဲမ�များကို လုပ်ေဆာင်လျက်ရှိပါသည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် ကျနး် မာ၍တက်Aကသည့်

လူထုြဖစ်လာေစရန်အတွက် ေရရှည်စီမံကိန်း (�ှစ်၃၀ စီမံကိန်း)တစ်ခုြဖစ်သည့် န်မာ့ ရည်မှန်းချက်

၂၀၃၀၏ တစိတ်တပိုင်းြဖစ်သည့် ကမ.ာလုံးဆိုင်ရာကျန်းမာေရးစံ��န်းသတ်မှတ်ချက်သို� ေရာက်ရှိရန်် ဆ�� ြပင်းြပလျက်ရှိပါသည်။

အမျိုးသားကျန်းမာေရးေကာ်မတီသည် �ှစ်ရှည်၊ �ှစ်တို ကျန်းမာေရး အစီအစဥ်များြဖင့် ြပည်သူ

တစ်ရပ်လုံး၏ ကျန်းမာေရး အေြခအေနက ြမ�င့်တင်ေဆာင်ရက်ေွ နပါသည်။ အမျိုးသားကျန်းမာေရး

အစီအစဥ် (၂၀၀၇-၂၀၁၁) ၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ မိခင်၊ ကေလးအသစ်ေမွးဖွားြခင်း၊ �ို�စို�ကေလး၊

ချို�တဲ့ကေလး ေမွး��န်း�ှင့် ေသ��န်း စသည်တို�ကို ေလျာ့ချရန်ြဖစ်ပါသည်။ ြမန်မာ့ရည်မှန်းချက်၂၀၃၀

တွင် ၅ �ှစ်ေအာက် ကေလး�ှင့် �ို�စို�ကေလးငယ် ေသ��န်းေလျာ့ပါးေရးသည် ရည်ရွယ်ချက် တစ်ခု အြဖစ် ပါဝင်ပါသည်။ ေထာင်စု�ှစ်ရည်မှန်းချက်- ၅ သည် ၂၀၁၅ ခု�ှစ် တတိယ သုံးလပတ်

အေရာက်တွင် မိခင်ေသ��န်း ေလျာ့ပါးေရးအတွက် ြဖစ်(ပီး၊ ကမ.ာ့ေမjာ်မှန်းချက်များ�ှင့် ကိုက်ညီေစရန်

အချိန်�ှင့်တစ်ေြပးညီ �ိုင်ငံ၏ တာဝန်ယူ ေဆာင်ရွက်မ�များ ြဖစ်ပါသည်။ ေရရှည်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�

ရည်မှန်းချက်(SDG)မူေဘာင်အသစ်တွင် ဤေထာင်စု�ှစ်ရည်မှန်းချက်(MDG) ကို SDG 3 ြဖစ်သည

“အသက်အရွယ်အားလုံးအတွက် ကျန်းမာေသာ လူေနမ�ဘဝများ ရရှိေစေရး�ှင့် စိတ်ကျန်းမာမ�

ြမ�င့်တင်ေရး” �ှင့် အစားထိုးမည်ြဖစ်ပါသည်။ SDG 3 တွင် HIV/AIDS ၊ တီဘီ�ှင့် ငှက်ဖျားေရာဂါ

တိုက်ဖျက်ေရးတို�တွင် တိုးတက်ေသာရလဒ်ေကာင်းများရရှိ(ပီး ြဖစ်ပါသည်။ အမျိုးသား AIDS

တိုက်ဖျက်ေရး အစီအစµ်၊ အမျိုးသား ငှက်ဖျားေရာဂါထိန်းချုပ်ေရးအစီအစဥ်၊ ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက် လျက်ရှိေသာ TB/HIV ကာကွယ် တားဆီးြခင်း�ှင့် ထိန်းချုပ်ြခင်း၊ �ိုင်ငံတစ်၀ှမ်း တီဘီေရာဂါ ေလ့လာ စစ်တမ်းေကာက်ယူြခင်းစသည့်အစီအစဥ်များြဖင့် ကာကွယ်တားဆီးြခင်း�ှင့် ထိန်းချုပ်ြခင်း လုပ်ငန်း

များကို တာဝန်ယူ ေဆာင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ ကျန်းမာေရးစနစ်တွင် တိုင်းရင်းေဆး

သည် အေရး(ကီးေသာသွင်ြပင် တစ်ခုအြဖစ် ပါရှိေနပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် လူမ�စီးပွားတိုးတက်ေရးလမ်းေ�ကာင်းေပTသို� ေလျှာက်လှမ်းလျက်ရှိ(ပီး၊ လူေနမ� စနစ်များ ေြပာင်းလဲလာသြဖင့် ကူးစက်ေရာဂါများမှ မကူးစက်�ိုင်ေသာေရာဂါများြဖစ်သည့် အေြခ

အေနသို� ကူးေြပာင်းလျက်ရှိပါသည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် ကူးစက်ေရာဂါ�ှင့် မကူးစက်ေရာဂါများ

ေ�ကာင ြဖစ်ေပTရသည့် ေရာဂါများ၏ ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးကို �ှစ်ဆရင်ဆိုင်ေနရပါသည်။ အမျိုးသား

ကျန်းမာေရးစီမံချက်(၂၀၁၁-၂၀၁၆)သည် နာတာရှည်မကူးစက်�ိုင်ေသာေရာဂါများေ�ကာင့် အချိန် မကျပဲ ေသဆုံးြခင်း�ှင့် မသန်စွမ်းြဖစ်မ�များကို ကာကွယ်ရန်၊ ထိန်းချုပ်ရန်�ှင့် ေလျှာ့ချရန် ရည်ရွယ် ချက်�ှင့်အညီ ဦးစားေပးအစီအစµ်များြဖင့် ေဆာင်ရွက်ထားရှိပါသည်။ �ိုင်ငံ၏ မကူးစက်�ိုင်ေသာ

ေရာဂါ ကာကွယ်ေရး�ှင့်ထိန်းချုပ်ေရး (၂၀၁၃-၂၀၂၀) စီမံကိန်းသည် ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး လိုအပ်ချက်များ�ှင့် ပတ်သက်၍ ကျန်းမာေရးအဖွဲ�၏ အ(ကံြပုေထာက်ခံချက်များကိုလည်းေကာင်း၊ အမျိုးသားအဆင့် မကူးစက်�ိုင်သည့်ေရာဂါ ထိန်းချုပ်ေရးအတွက် တိုးြမ�င့် ေဆာင်ရွက်မ�များ၊ ကမ.ာ့ ကုလသမဂ�၏ မကူးစက်�ိုင်ေသာေရာဂါ�ှင့်စပ်လျµ်း၍ �ိုင်ငံေရးေ�ကညာ စာတမ်း�ှင့် WHO/ EURO“Health 2020” မူဝါဒအသစ် တို�ကိုလည်းေကာင်း အေြခခံထားပါသည်။ ဤအစီအစµ်အား

အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ရန်အတွက် အဓိကဦးတည်ချက်မှာ အမျိုးသား ကျန်းမာေရးကe

ြပုြပင်ေြပာင်းလဲေရးအစီအစµ်(၂၀၁၃-၂၀၂၀) အတွက် ေမjာ်မှန်းချက်များ အတိုင်း လုပ်ေဆာင်ချက် များကို ချိန်ည�ိေဆာင်ရွက်ရန်ြဖစ်သည်။

အေသးစိတ်အစီအစဥ်များ ေရးဆွဲထူေထာင်ရာတွင် မကူးစက်ေသာေရာဂါများ ထိန်းချုပ်ေရးသည်် အဓိကကျေသာေနရာမှ ပါဝင်ပါသည်။ ကင်ဆာေရာဂါထိန်းချုပ်ကုသေရး တစ်ခုတည်းြဖင့်လည်း

�ကည့်၍မရ�ိုင်ပါ။ ၎င်းတစ်ခုတည်းသည် (ပီးြပည့်စုံေသာ အစီအစဥ်မြဖစ်�ိုင်ပါ။ အစီအစဥ်တစ်ခုချင်း

စီသည် ကင်ဆာေဝဒနာရှင်များအတွက် သိသာြမင်သာစွာ တိုးတက်လာေသာ အကျိုးြဖစ်ထွန်းမ�

ရှိလာေစရန် ြဖစ်ပါသည်။ ကင်ဆာေဝဒနာရှင်များအား ေရာဂါကုသ�ိုင်ရန် ေရာဂါအမျိုးအမည်

ေဖာ်ထုတ်ြခင်း၊ အဆင့်သတ်မှတ်(ပီးကုသြခင်းတွင် �ျူကလီးယားေဆးပညာ၏ အခန်းကeသည် ပါဝင်ပါသည်။ ထို�ြပင် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပး၍ ကင်ဆာေရာဂါကုသြခင်းသည် ကင်ဆာေရာဂါ ထိန်းချုပ်ေရး အစီအစဥ်တွင် ေရာင်ြခည်ထိေရာက်မ�၏ ေကာင်းကျိုး၊ ဆိုးကျိုး�ှင့် ေဝဒနာရှင်တွင်

ြဖစ်ပTလာမည့် အေြခအေနတို�ကို သိြမင်ေစရန်မှာ အေရး(ကီးပါသည်။ ၄င်းကင်ဆာေရာဂါ ထိန်းချုပ်

ေရးအစီအစဥ်တွင် ေဆးကုသေရး သာမက ကာကွယ်ေရးပါ ပါ၀င်(ပီး၊ (ကိုတင်ကာကွယ် င်း၊

ေစာစီးစွာ ေရာဂါရှာေဖွစစ်ေဆးြခင်း၊ ေရာဂါြဖစ်မ� ေလျာ့ပါးေစရန် ေစာင့်ေရှာက်ြခင်း�ှင့် မှတ်ပုံတင်

ြခင်းတို�လည်း ပါဝင်ပါသည်။ �ိုင်ငံေတာ်အစိုးရ၊ ကျန်းမာေရး၀န်(ကီးဌာနသည် ကျန်းမာေရး ပညာေပးများ ထုတ်ေ၀ရာတွင် ေအာက်ပါအခန်းကeများ ပါ၀င်ရန်ည�န်�ကား ထားပါသည်။

(က) ကျန်းမာေရးကeအတွက်လျာထားေငွြမ�င့်တင်ရန်

(ခ)

ြပည်ပအဖွဲ�အစည်း(သိပ�ံပညာဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�အတွက်အဖွဲ�အစည်း)များ�ှင ဆက်သွယ်ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ရန်

(ဂ) �ိုင်ငံအတွင်း SPECT/CT၊ PET/CT၊ ဆိုင်ကလိုထရွန်အစရှိသည်တို�ကဲ့သို�ေသာ ပစ�ည်းများအသုံးြပုလာ�ိုင်ေစရန်

(ဃ) အမျိုးသားကင်ဆာဌာန�ှင့် အမျိုးသား�ှလုံးဌာနတို�တည်ေထာင်ြခင်းကို ရန်ကုန် အေထွေထွေဆး�ုံ(ကီးတွင် ၂၀၁၆ ခု�ှစ်တွင် စတင်ြခင်း၊

အြခားဝင်ေငွနည်းပါးေသာ�ိုင်ငံများနည်းတူ ြမန်မာ�ိုင်ငံသည်လည်း အစာအဟာရြပဿနာ�ှင

ရင်ဆိုင်ေနရပါသည်။ ဗီတာမင်�ှင့်သတ� ုဓာတ်ချို�တဲ့ြခင်းတို�သည် ေနရာအ�ှံ�ြဖစ်ေပTေန(ပီး အသက်

၅ �ှစ် ေအာက်ကေလးများ၏ ၇၅ % ခန်�သည် ေသွးနီဥကျဆင်းသည့် ေရာဂါခံစားေနရ(ပီး (NCC

၂၀၀၃)၊ ၃၂ % သည် ဗီတာမင် A ချို�တဲ့ေသာ ေရာဂါ�ှင့် ရင်ဆိုင်ေနရပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံရှိ အမျိုးသားအာဟာရအစီအစµ်သည် ၁၉၅၄ သို� ြပန်သွားေနပါသည်။ အမျိုးသား

အာဟာရအစီအစµ်၏ ရည်မှန်းချက်မှာ �ိုင်ငံသားအားလုံးအတွက် ကျန်းမာေရး�ှင့် သက်တမ်း ရှည်ေစေရးကိုအေထာက်အကူြပုသည့် အစာအာဟာရကို ရရှိေစရန်ြဖစ်ပါသည်။ ၁၉၉၄ ခု�ှစ်တွင်

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် �ှစ် ၂၀ စီမံကိန်းကို အမျိုးသားဖွံ�(ဖိုတိုးတက်မ�အစီအစµ်�ှင့် အမျိုးသား ကျန်းမာ

ေရး အစီအစµ်တို��ှင့် ေလျာ်ညီေအာင် ချမှတ်ခဲ့ပါသည်။ အစာအာဟာရအတွက် အမျိုးသားအဆင့်

ေဆာင်ရွက်မ�အစီအစµ် National Plan of Action အား အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်မ�ကို အေထာက်အကူြပုသည့် (၂၀၁၁-၂၀၁၅) ၅ �ှစ်တာကာလ နည်းဗျူဟာကို ချမှတ်ခဲ့(ပီး မီးဖွားခွင့်ကို ၆

လ အထိ တိုးြမ�င့်ခံစားေစြခင်း၊ အစာအာဟာရ ပညာေရး�ှင

ြဖည့်စွက်စာများ

ြဖည့်ဆည်းေပးြခင်း

ကဲ့သို� �ို�စို��ှင့်ကေလးသူငယ်များ အစာေကgးြခင်း အေလ့အကျင့်အား တိုးြမ�င့်ေဆာင်ရွက်ြခင်းတို�ကို

ေဆာင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ အစီအစµ်များသည် SDG 2 ြဖစ်သည့် “ဆာေလာင်

ငတ်မွတ်မ� အဆုံးသတ်ေစေရး၊ စားနပ်ရိက�ာလုံြခုံေရး၊ အာဟာရ တိုးြမ�င့်ေရး�ှင့် စိုက်ပျိုးေရးကို အား ည့်ြမ�င့်တင်ေရး”�ှင့် ေလျာ်ညီေနပါသည်။ ၎င်းအြပင် ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် Scaling up Nutrition (SUN) ပဏာမေြခလှမ်းကို ၂၀၁၃ ခု �ှစ်လယ်တွင် စတင်ေဆာင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ၂၀၁၅ ခု�ှစ်အလွန်

ေဆာင်ရွက်မ�သည် ေအာက်ပါတို�ကို ရည်ရွယ်ထားပါသည် -

(က) အစာအာဟာရချို�တဲ့မ�ကို ၁၀% ထိ ေလျာ့ချြခင်း�ှင့် ခုခံအားကျဆင်းမ�ကို ၅ % ထိ

ေလျာ့ချြခင်း၊

(ခ) ေမွးကင်းစမှ ေြခာက်လေအာက်ကေလးငယ်များကို မိခင်�ို�သီးသန်� တိုက်ေကgးြခင်းကို အနည်းဆုံး ၆၀ % ထိ တိုးြမ�င့် ေဆာင်ရွက်ြခင်း၊

(ဂ) ေမွးကင်းစကေလးငယ်များ၏အေလးခိျန်ကို ၁၀% ထိ ေလjာ့ချြခင်း၊

(ဃ) ၅ �ှစ်ေအာက်ကေလးများ�ှင့် မီးဖွားသည့်အမျိုးသမီးများ ေသွးအားနည်းြခင်းကို ၃၀

% ထိ ေလျာ့ချြခင်း၊

(င) ကေလးငယ်များအဝလွန်��န်းကို ေလျာ့ချြခင်း တို�ြဖစ်ပါသည်။

၂.၄ စက်မ�လုပ်ငန်း

ြမန်မာ့စက်မ�ကeတွင် စွမ်းအင်၊ သတ� ုတူးေဖာ်ြခင်း၊ လjပ်စစ်စွမ်းအား�ှင့် ေဆာက်လုပ်ေရးတို� ပါဝင်

ပါသည်။ ကမ.ာ့ပတ� ြမားကုန်သွယ်မ�၏ ၉၀ % ေကျာ်သည် ြမန်မာ�ိုင်ငံမှြဖစ်(ပီး၊ ေကျာက်စိမ်းထွက်ရှိမ�

အများဆုံး�ိုင်ငံလည်းြဖစ်ပါသည်။ နီလာ�ှင့် ထုံးေကျာက်များ ေပါAကယ်ဝ(ပီး ေ�ကးနီထွက်ပစ�ည်းများ၊ ခဲ၊ သွပ်၊ သံြဖူ၊ တန်စတင်၊ ေရ�၊ ဘရိုက်တီး သတ� ုေ�ကာများ ရှိပါသည်။ ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်သုံး၍

ေြခရာခံြခင်း�ှင့် ေရဒီယိုသတ� ိAကအလုံပိတ်ပင်ရင်းများ အသုံးြပုနည်းပညာြဖင့် သုေတသနပြုလုပ် ခြင်းကို ေရနံသန်�စင်ြခင်း�ှင့်ေရနံဓာတုစက်�ုံတို�တွင် အသုံးချ�ိုင်ရန် ဓာတ်ခွဲခန်းတွင် ေအာင်ြမင်စွာ

ေဆာင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။

၂.၅ ပတ်၀န်းကျင်ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ေရး�ှင့် ရာသီဥတုေြပာင်းလဲြခင်း

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည်သတ� ု�ှင့်စွမ်းအင်ရင်းြမစ်များ၊ ေြမဆီလ�ာေကာင်းမွန်ေသာကျယ်ြပန်�သည့် စိုက်ပျိုး

ေြမများအပါအဝင် သဘာဝသယံဇာတများ များြပားစွာရှိပါသည်။ ဤသယံဇာတအရင်းအြမစ်များ သည် တိုးပွားလာေသာလူဦးေရ၊ တိုးတက်လာေသာလူေနမ�ဘဝတို�ကို ရာစု�ှစ်များစွာ ပံ့ပိုးေပး

လျက်ရှိ(ပီး ြမန်မာ့စီးပွားေရး အရှိန်အဟုန်ကိုလည်း ဆက်လက်တးုိ တက်ေစပါသည်။ ယခု�ှစ်များ၌

လူဦးေရတိုးပွားလာြခင်း၊ သတ� ု�ှင့်သစ်ေတာထွက်သယံဇာတများကို အေြမာက်အများ ထုတ်လပ် င်း၊

ေြမယာ�ှင့်ေရ အသုံးချမ�များြပားလာြခင်းတို�က ရာသီဥတုကို ဆက်�ွယ်ထိခိုက်(ပီး၊ စီးပွားေရး�ှင့်လူမ�ေရး အေြခအေနကို တစ်ြဖည်းြဖည်း ထိခိုက်ေစလျက်ရှိပါသည်။

ြမန်မာ့

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် သဘာဝသယံဇာတပစ�ည်းများကို အလွန်အမင်း မှီခိုေနမည်ြဖစ်ပါသည်။ ၂၀၁၁

ခု�ှစ်တွင် ြပည်တွင်းအသားတင်ထုတ်လုပ်မ�၏ ၃၉ % သည် ပင်မစက်မ�ကeများြဖစ်ေသာ စိုက်ပျိုး

ေရး၊ သစ်ေတာ၊ ေရလုပ်ငန်း၊ သတ� ုတွင်း၊ စွမ်းအင်၊ ေရအရင်းအြမစ်၊ ေရနံ�ှင့် သဘာဝဓာတ်ေငွ�တို�မှ

ရရှိပါသည်။ ၎င်းတို�ကို ေရရှည်သုံးစွဲ�ိုင်ရန်အတွက် သဘာဝအလှများကို ပျက်စီးေစသည့် စီးပွား ေရး

အြမတ်ထုတ်မ�များကို ဖယ်ရှားရန်�ှင

ြပန်လည်ြပည့်(ဖိုး(မဲစွမ်းအင်တို�ကို အလွန်အကgံ အသုံးြပု

ြခင်း

အစရှိသည်တို�ကို ကာကွယ်ရန် နည်းလမ်းများကို အလျင်အြမန်ရှာေဖွရန် လိုအပ်လျက်ရှိပါ သည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် လက်ရှိတွင် ပတ်ဝန်းကျင်ဖိအားများ�ှင့်လည်း တိုးြမ�င့်ရင်ဆိုင်ရလျက် ရှိပါ သည်။ အေရှ�ေတာင်အာရှ၌ သစ်ေတာြပုန်းတီးမ���န်း လျင်ြမန်ြခင်း�ှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမ��ှင

ေလထုညစ်ညမ်းမ�အတွက် ဥပေဒြပ;ာန်းမ�များ အားနည်းြခင်းတို�ကို အလျင်အြမန် အေလးထား

ေဆာင်ရွက်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ ြမန်မာ့စီးပွားေရးေတာင့်တင်းလာသည်�ှင့်အမj စက်�ုံ၊အလုပ်�ုံ

တိုးပွားလာြခင်း�ှင့် သယံဇာတများ အလွန်အကgံ ထုတ်ယူသုံးစွဲြခင်းတို�မှ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်သည်

(ကီးမားေသာ ထိခိုက်မ�များ�ှင �ကုံေတွ�လာပါသည်။ အထူးသြဖင့် စီးပွားြဖစ် သစ်ထုတ်လုပ်မ�အတွက်

သစ်ေတာများခုတ်ယူြခင်း�ှင့် ေရအားလjပ်စစ်အတွက် ေရလမ်းေ�ကာင်းများ ေြပာင်းလဲြခင်းတို� ြဖစ်

သည်။ သစ်ေတာြပုန်းတီးမ�ကို အဓိကြဖစ်ေစေသာ အေ�ကာင်းရင်းများမှာ ေြမဆီ ဇာ အရည် အေသွး နိမ့်ကျြခင်း၊ ဇီဝမျိုးကွဲများ ဆုံ��ံးြခင်း၊ ေရအရည်အေသွး နိမ့်ကျြခင်း�ှင့် ဖန်လုံအိမ် ဓာတ်ေငွ� ထုတ်လ�တ်ြခင်း တို�ြဖစ်ပါသည်။

တိုင်းြပည်စီးပွားေရးတိုးတက်ဖွံ�(ဖိုးမ� တည်(ငိမ်ေစရန် များစွာေသာ ပတ်၀န်းကျင်စိန်ေခTမ�များကို အာ�ုံစိုက်၍ ေဆာင်ရွက်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ ၄င်းတို�အနက် အဓိကအချက်များမှာ

(က) အပင်�ှင့်သတ� ၀ါတို�ပျက်စီးဆုံး��ံးမ�ကို ြဖစ်ေပTေစသည့် သစ်ေတာြပုန်းတီးမ�၊

(ခ) ေြမအသုံးြပုမ�ေြပာင်းလဲြခင်း�ှင့် စီးပွားြဖစ်စိုက်ပျိုးေရးတိုးတက်မ�၊

(ဂ) ကန်�သတ်ချက်မရှိ ထိန်းချုပ်မထားေသာ သတ� ုတူးေဖာ်ြခင်းများ၊

(ဃ) စက်�ုံ�ှင့်သယ်ယူပို�ေဆာင်ေရးတို�မှ ဓာတ်ေငွ�ထုတ်လ�တ်မ�၊ စွန်�ပစ်ပစ�ည်း�ှင့် ေရဆိုး များ ပိုမိုများြပားလာြခင်း၊

(င) ေရအားလှျပ်စစ်တိုးချဲ�ထုတ်လုပ်ြခင်း�ှင့်

(စ) ေရထုညစ်ညမ်းြခင်းတို�ြဖစ်�ကပါသည်။

ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းေရးဥပေဒသည် ၂၀၁၂ ခု�ှစ်တွင် သက်၀င်လာ(ပီး၊ ပတ်၀န်းကျင်ထိန်းသိမ်း

ေရး�ှင့် သစ်ေတာေရးရာ၀န်(ကီးဌာနက ၂၀၁၄ ခု�ှစ်တွင် ပတ်၀န်းကျင်ထိန်းသိမ်းေရး နည်းဥပေဒကို

ြပ;ာန်းလိုက်သည်။ ၂၀၁၂ ခု�ှစ်တွင် ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းေရးဦးစီးဌာနကို ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်း သိမ်းေရး�ှင့် သစ်ေတာေရးရာ၀န်(ကီးဌာနေအာက်တွင် ဖွဲ�စည်းခဲ့ပါသည်။ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်း ေရး

ေကာ်မတီကို အြမင့်ဆုံးအာဏာပိုင်အြဖစ် ဖွဲ�စည်းလိုက်ပါသည်။ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းေရး

ဦးစီးဌာနသည် ပတ်၀န်းကျင်ထိခိုက်မ�ဆန်းစစ်ြခင်းဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းကို ၂၀၁၅ ခု�ှစ် ဒီဇင် ဘာလတွင် ထုတ်ြပန်ခဲ့(ပီးြဖစ်ပါသည်။ ပတ်ဝန်းကျင်အရည်အေသွးစံ��န်းများကို ပတ်ဝန်းကျင်

စံသတ်မှတ်မ� ေကာ်မတီက ြပ;ာန်းေဆာင်ရက်ပွ ါသည်။ ေထာင်စု�ှစ်ရည်မှန်းချက်-၇၏ ပတ်၀န်းကျင်

ေရရှှည်တည်တံ့ေရး လိုအပ်ချက်အား လုပ်ေဆာင်ရန်အတွက် �ိုင်ငံေတာ်အစိုးရသည် ပတ်ဝန်းကျင်

ေရးရာ အမျိုးသားေကာ်မရှင်ကို ဖွဲ�စည်းြခင်း၊ သစ်ေတာေရးရာမူဝါဒသစ်ကို ချမှတ်ြခင်း၊ ြမန်မာ�ိုင်ငံ

အလယ်ပိုင်းမိုးနည်းေဒသ စိမ်းလန်းစိုေြပေရးစီမံကိန်းကို အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ရွက်ြခင်း၊

သီးသန်�သစ်ေတာဧရိယာများ ကို ချဲ�ထွင်ြခင်း၊ ြပည်သူပိုင် သစ်ေတာ(ကိုးဝိုင်းများကို ကာကွယ်ြခင်း၊

Myanmar Agenda 21 က ြပ;ာန်းြခင်း၊ UN Framework Convention on Climate

Change ကို အတည်ြပုလက်မှတ်ေရးထိုးြခင်း၊ Kyoto Protocol ကို ပါဝင်လက်မှတ်

ေရးထိုးြခင်းတို�ကို ေဆာင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ေရှ�ဆက်၍ ေရရှည်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�ရည်မှန်းချက်(SDG) မူေဘာင်အား သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်�ှင့် ဆက်စပ်ေသာ ရည်မှန်းချက်များ�ှင့် တည်ေထာင်ခဲ့ပါသည်။ ထိုရည်မှန်းချက်များမှာ- SDG 6 (အားလုံးအတွက် ေရ�ှင့် ေရဆိုး�ုတ်စနစ်ဆိုင်ရာ ေရရှည်စီမံခန်�ခွဲမှ

ုကို ေသချာ ေစြခင်း)၊ SDG 13 (ရာသီဥတုေြပာင်းလဲမ��ှင့် ၎င်း၏ အကျိုးသက်ေရာက်မ�များကို

ကာကွယ်ေစ သည့် အေရးတ(ကီးေဆာင်ရွက်မ�များ ြပုလုပ်ြခင်း)၊ SDG 14 (တည်တံ့ဖွံ�(ဖိုးေစရန်

အတွက် သမုဒ�ရာ၊ ပင်လယ်�ှင့် အဏ�ဝါအရင်းအြမစ်များအား အကျိုးရှိစွာအသုံးချြခင်း�ှင

ထိန်းသိမ်းေစာင့်ေရှာက်ြခင်း)၊ SDG 15 (ေမြေဂဟစနစ်ကို ေရရှည်အသုံးြပုမ�အား ြမ�င့်တင်ြခင်း၊

ကာကွယ်ြခင်း�ှင ြပန်လည်ထိန်းသိမ်းေပးြခင်း၊ သစ်ေတာများအား ေရရှည်စီမံခန်�ခွဲရန်၊ သဲက��ာရ

တစ်ြဖည်းြဖည်း ြဖစ်ထွန်းမ�ကိုတိုက်ဖျက်ရန်၊ ေြမ�ှင့်ေြမဆီလ�ာ ယိုယွင်းပျက်ဆီးမ�ကို ထိန်းထားရန်�ှင

ရပ်တန်�ေစရန်၊ ဇီဝမျိုးကွဲများဆုံး��ံးမ�ကို ရပ်တန်�ေစရန်) တို� ြဖစ်ပါသည်။ ထိုေရရှည်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�

၂.၆ ေရအရင်းအြမစ်စီမံခန်�ခွဲေရး

အမျိုးသားအဆင့်ေရမူဝါဒကို ၂၀၁၄ ခု�ှစ်၊ မတ်လ ၁၃ရက်ေန�တွင် အမျိုးသားေရအရင်းအြမစ်

ေကာ်မတီက အတည်ြပုေပးခဲ့ပါသည်။ ၄င်းသည် ြမန်မာတစ်�ိုင်ငံလုံးရှိ ေရေဝကုန်းတန်းများ၊ ြမစ်များ၊

ကန်များ၊ ေရေလှာင်ကန်များ၊ ေြမေအာက်ေရ၊ ေရေအာင်းလ�ာ၊ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်း�ှင့် ပင်လယ်ေရတို�အတွက် ပထမဆုံးေပါင်းစပ်ဖွဲ�စည်းထားြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ ေရချိုအရင်းအြမစ်များကို အဓိကအားြဖင့် စိုက်ပျိုးေရးကeတွင် အသုံးြပု(ပီး၊ အနည်းငယ်မjေသာ ပမာဏကို အိမ်သုံး�ှင့်စက်�ုံသုံးအြပင် အြခားရည်ရွယ်ချက်များအတွက်လည်း

အသုံးြပုပါသည်။ သန်�ရှင်းစိတ်ချရေသာ ေသာက်သုံးေရများ ြဖန�ေ် ၀ေပးမ� အစီအစဥ်ကို ေရအခက်

အခဲရှိေသာ ေကျးလက်ဧရိယာများသို� ၁၀ �ှစ် ေကျးလက်ေရရရှိေရး အစီအစဥ်ြဖင့် ေဆာင်ရွက်ခဲ့(ပီး

ြဖစ်ပါသည်။

ေြမေအာက်ေရအရင်းအြမစ်များ၊ ၎င်း၏ြပန်လည်ြဖည့်သွင်းသည ြဖစ်စµ်၊ ေရေအာင်းလ�ာများ

ေရာစပ်မ�၊ ေြမေပTေရ�ှင့်ေြမေအာက်ေရ အြပန်အလှန်ဆက်စပ်မ�၊ ေြမေအာက်ေရညစ်ညမ်းမ��ှင့် ပျံ��ှံ�

ေရာက်ရှိမ� �ကာချိန်တို�သည် ေရအရင်းအြမစ်များ စီမံခန်�ခွဲရာတွင် အေရး(ကီးေသာ အခန်းကeမှ

ပါဝင်လျက်ရှိပါသည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် ေြမေအာက်ေရအရင်းအြမစ်အား အိုင်ဆိုတုပ်နည်းပညာက

အသုံးြပု၍ ရှာေဖွရန်�ှင့် ေရအရင်းအြမစ်အား အရှည်တည်တံ့ေစေရး စီမံခန်�ခွဲရန်အတွက် အိုင်ဆိုတုပ်နည်းပညာကို အသုံးြပုရန် လိုအပ်သည့်အေဆာက်အအုံများ တည်ေဆာက်ရန် စိတ်ဝင်

စား လျက်ရှိပါသည်။ အဆိုပါနည်းပညာသည် ေြမေအာက်ေရ၏ စီးဆင်းေရွ�လျားမ�၊ ြပန်လည်

ြဖည့်တင်းမ���န်း�ှင့် အရည်အေသွးတို�ကို စုံစမ်းသိရှိ�ိုင်(ပီး ေြမေအာက်ေရအရင်းအြမစ် အရှည် တည်တံ့ေစရန် စီမံခန်�ခွဲမ�အတွက် အသုံးချ�ိုင်ပါသည်။

၂.၇ စွမ်းအင်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�တည်တံ့ေရး

မြန်မာ့စွမ်းအင်ေပTလစီသည််မှီခိုမ�ကင်းစွာ စွမ်းအင်ရရှိမ� အေြခအေနကို ထိန်းသိမ်းထားြခင်းေပT တွင် အေြခခံပါသည်။ ေရအားလjပ်စစ်စွမ်းအင် လုံေလာက်စွာရရှိမ�ကို အဓိကပင်ရင်း တစ်ခုအြဖစ်

အသုံးချရန်၊ စီးပွားေရးဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�အတွက် လjပ်စစ်ဓာတ်အား ပိုမိုထုတ်လုပ် ြဖန်�ြဖူးရန်၊

အနာဂတ်တွင် �ိုင်ငံတွင်း စွမ်းအင်အလုံအေလာက်ရရှိမ�အတွက် ြပန်လည် မြပည့်(ဖိုး�ိုင်သည

စွမ်းအင်များကို ေခgတာသုံးစွဲရန်၊ စွမ်းအင်အား ထိေရာက်စွာအသုံးချမ�က ြမ�င့်တင်ေဆာင်ရွက်လျက်

စွမ်းအင်ထိန်းသိမ်းေရးကို ေဆာင်ရွက်ရန်၊ ထင်း၊ မီးေသွးေလာင်စာ အလွန်အကgံ သုံးစမ�ေ ာင့်

ြဖစ်ေစသည့် သစ်ေတာြပုန်းတီးမ�ကို ကာကွယ်ရန်ြဖစ်ပါသည်။

၂.၈ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး�ှင့် လုံြခုံေရး

�ျူကလီးယားေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး�ှင့်လုံြခုံေရးနယ်ပယ်တွင်

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် �ျူကလီး

ယား�ှင့်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး ထိန်းချုပ်မ�စနစ်ကို �ိုင်ငံ၏ အေြခခံအေဆာက် အအုံအြဖစ် အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာစံချိန်စံည�န်းများ�ှင့် လိုအပ်ချက်များ�ှင့်အညီ သတ်မှတ်ထားရှိပါ သည်။ �ျူကလီးယား�ှင့် ေရဒီယိုသတ� ိAကြဒပ်ပစ�ည်းများ၊ အေဆာက်အအုံများအားလုံး�ှင့် အဆိုပါ ပစ�ည်းများအား သယ်ယူပို�ေဆာင်ေရးတို�တွင် လုံေလာက်သည့် �ုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာကာကွယ်မ�များ

ေသချာေစရန်�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပင်ရင်းများ၊ ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်များ�ှင့် ေရဒီယိုသတ� ိAကစွန်�ပစ် ပစ�ည်းများ၏ ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရးအတွက်လည်း ေဆာင်ရွက်ထားရှိပါသည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံ တွင်

�ျူကလီးယားေလာင်စာ စက်ဝန်းဆိုင်ရာ အေဆာက်အအုံများ၊ အဏုြမူဓာတ်ေပါင်းဖို၊ သုေတ သနဓာတ်ေပါင်းဖိုတို�မရှိပါ။ ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ််�ှင့် ေရာင်ြခည်ထုတ်ကိရိယာများကို ကျန်းမာေရး၊ စက်မ�၊ စိုက်ပျိုးေရး၊ တိရစ�ာန်ေမွးြမူေရး�ှင့် ေဆးကုသေရး၊ သုေတသန�ှင့် ပညာေရးတို�တွင် အသုံးြပုေနပါသည်။ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရးအတွက် ဥပေဒေရးရာ�ှင့်

ြပ;ာန်းဥပေဒအရ မူေဘာင်ချမှတ်ြခင်းတို�ကို အဏုြမူစွမ်းအင်ဥပေဒ ၁၉၉၈ ခု�ှစ် �ှင့်အညီ

ေဆာင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ �ျူကလီးယား�ှင့်ေရဒီယိုသတ� ိAကြဒပ်ပစ�ည်းများ အသုံးြပုရာတွင် ဓာတ်ေရာင်ြခည် အ��ရာယ်ေဘးကင်းေရးအတွက် သိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာ၀န်(ကီးဌာနေအာက်ရှိ အဏုြမူ စွမ်းအင်ဦးစီးဌာနမှ ထိန်းချုပ်ေဆာင်ရွက်ရန် တာ၀န်ေပးအပ်ထားပါသည်။

၃. ဆက်စပ်လျက်ရှိေသာအြပည်ြပည်ဆိုင်ရာဖွံ�(ဖိုးမ�အကူအညီများ

ြပည်ေထာင်စုသမ�တြမန်မာ�ိုင်ငံေတာ် အစိုးရသည် ၂၀၁၃ ဇန်နဝါရီလတွင် ေနြပည်ေတာ်၌ ပထမ

အက(ိမ် ြမန်မာ�ိုင်ငံဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ� ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးဖိုရမ်ကို ကျင်းပခဲ့ပါသည်။ ထိုအစည်း

အေဝးတွင် အကျိုးရှိထိေရာက်သည့် ေထာက်ပံ့ကူညီမ�များဆိုင်ရာ ေနြပည်ေတာ် သေဘာတူညီချက် ကို လက်ခံခဲ့(ပီးေနာက် ေထာက်ပံ့ကူညီမ�များ စီမံခန်�ခွဲြခင်း�ှင့် အလှူရှင်များ ည�ိ�ိ�င်းေဆာင်ရွက်ြခင်း တို�အတွက် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေစခဲ့ပါသည်။ ေနြပည်ေတာ် သေဘာတူညီချက် သည် ထိေရာက်ေသာဖွံ�(ဖိုးမ� ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအတွက် အစိုးရ�ှင့် မိတ်ဖက်အဖွဲ�အစည်းများ အက�ား ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ရာတွင် အြပန်အလှန် အကျိုးအြမတ်ရှိြခင်း�ှင့် တာဝန်ခံြခင်းဆိုင်ရာ

စိတ်ဓာတ်က ြဖစ်ေပTေစခဲ့ပါသည်။ ထိုေနြပည်ေတာ် သေဘာတူညီချက်သည် The Paris

Declaration and Accra Agenda for Action အပါအဝင် အကျိုးရှိထိေရာက်သည့် ေထာက်ပံ့ ကူညီမ�များအေပT အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာ အြပန်အလှန်ေဆွးေ�ွးြခင်း၏ သုံးသပ်ချက်များကို ေရာင်ြပန် ဟပ်ေစခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါသေဘာတူညီချက်တွင် အစိုးရသည် ဖွံ�(ဖိုးေရးမိတ်ဖက်အဖွဲ�အစည်းများ �ှင့် အမျိုးသားေရးဦးေဆာင်သည့် ေတွ�ဆုံေဆွးေ�ွးေရးစနစ်များကို ဖန်တီးေပးရန်�ှင့် �ှစ်ဦး�ှစ်ဖက် တာဝန်သိြခင်းေ�ကာင့် အကျိုးရှိထိေရာက်ေသာ ကူညီေထာက်ပံ့ည�ိ�ိ�င်းမ�များ ရရှိေစရန်အတွက် ဝန်(ကီးဌာနဦးေဆာင်ေသာ ကeအလိုက်၊ အေ�ကာင်းအရာအလိုက် ည�ိ�ိ�င်းေဆာင်ရွက်ြခင်း လုပ်ထုံး လုပ်နည်းများအား ေထာက်ခံအားေပးသည့် တက်Aကေသာလုပ်ငန်းအုပ်စုများ ထူေထာင်ရန်ဟူ၍

ေဖာ်ြပထားပါသည်။

အမျိုးသားစီမံကိန်း�ှင့်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရးဝန်(ကီးဌာနရှိ �ိုင်ငံြခားစီးပွားဆက်သွယ်ေရးဦးစီးဌာန (FERD) သည် ဖွံ�(ဖိုးေရးတိုးတက်မ� ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအတွက် အဓိကကျေသာ အစိုးရဗဟို ဌာန

ြဖစ်ပါသည်။ FERD သည် ြပည်ေထာင်စုသမ�တြမန်မာ�ိုင်ငံေတာ်အစိုးရ�ှင့် ဖွံ�(ဖိုးေရးမိတ်ဖက်

အဖွဲ�အစည်းများအ�ကား တက်Aကေသာ ေတွ�ဆုံေဆွးေ�ွးေရး�ှင့် ည�ိ�ိ�င်းေဆာင်ရွက်ေရး ေသချာေစ ရန် ဖွံ�(ဖိုးေရးမိတ်ဖက်လုပ်ငန်းေကာ်မတီ (DPWC) �ှင့် ခန်�မှန်းေြခအားြဖင့် �ှစ်လခန်� ေတွ�ဆုံခဲ့ပါ သည်။

အဆိုပါအစည်းအေဝးတွင် ြမန်မာ�ိုင်ငံ ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရး�ှင့်ဆိုင်ေသာကိစ�ရပ်များ၊ ဖွံ�(ဖိုးေရး

မိတ်ဖက်အဖွဲ�အစည်းများကေပးသည့် ထိေရာက်ေသာ အကူအညီအေထာက်အပံ့များ ပါဝင်ပါသည်။

ထို DPWC ၏ ဖွံ�(ဖိုးေရးမိတ်ဖက်အဖွဲ�အစည်းများမှာ အာရှဖွံ�(ဖိုးေရးဘဏ် (ADB)၊ �သစေ�တးလျ၊

ဥေရာပသမဂ�၊ ဂျပန်အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးေအဂျင်စီ (JICA)၊ ဘeာေငွဖွံ�(ဖိုး

တိုးတက်မ�အဖွဲ�အစည်းများဌာန(DFID)၊ ကုလသမဂ�(UN)၊ အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာ တိုးတက်မ�ဆိုင်ရာ အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စုေအဂျင်စီ (USAID) �ှင့် ကမ.ာ့ဘဏ် (World Bank) တို�ြဖစ်�ကသည်။

၃.၁ မိတ်ဖက်အဖွဲ�အစည်းများ�ှင့် ရင်းြမစ်များစုစည်းြခင်း

အမျိုးသားေရရှည်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ� ရည်မှန်းချက်များ အပါအဝင် ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ� ဦးစားေပးကe များ

ေအာင်ြမင်ရန်အတွက် �ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာ ပံ့ပိုးေပးမ�က ြမ�င့်တင်ရန်အလို�ငှာ

အမျိုးသားစီမံကိန်းမူေဘာင် အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ရွက်ေနစဥ်အတွင်း ကုလသမဂ�ေအဂျင်စီ များ၊ အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာ ဖွံ�(ဖိုးေရးအဖွဲ�အစည်းများ�ှင့် အြခားေသာ Stakeholders များ�ှင့်အတူ ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ြခင်းသည် အေရး(ကီးပါသည်။ မိတ်ဖက်အဖွဲ�အစည်းများ�ှင့် ပူးေပါင်းလုပ်

ေဆာင်ြခင်းသည် Complementary Activities ကို ည�ိ�ိ�င်းေဆာင်ရွက်ေအာင်ြမင်ပ(ီးေမြာက်ေစ ခြင်း၊ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး အစီအစဥ်ဆိုင်ရာ အေကာင်းဆုံး ရ�ိုင်ေသာလူမ�စီးပွားေရး အကျိုးသက်ေရာက်မ�အား ရ�ိုင်ေစြခင်း�ှင့် ရလဒ်များအား အေြခခံထားေသာ လက်ရှိဖွံ�(ဖိုးမ� ကိစ�များအေပTပိုမိုထိေရာက်ေသာ �ိုင်ငံတကာတုံ့ြပန်မ�များကို ရရှိေစပါသည်။

ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�များအတွက် အြခားေသာ အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာအဖွဲ�အစည်းများ၊ �ှစ်�ိုင်ငံ သို�မဟုတ်

�ိုင်ငံစုံပါဝင်သည့် အလှူရှင်များ�ှင့်စီးပွားဖက်အြဖစ် တည်ေဆာက်ရန်အတွက် FAO၊ UNDP၊ WHO၊

UNCCD စသည့် ကုလသမဂ�အဖွဲ�အစည်းများ�ှင့် ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ြခင်း၊ စီးပွားဖက်အဖွဲ�အစည်း

များ ပူးေပါင်းြခင်းဆိုင်ရာ အခွင့်အေရးများကိုေဖာ်ထုတ်ရန်�ှင့် စုစည်းရန် လုပ်ေဆာင်ရမည်ြဖစ်သည်။

(ကိုးပမ်းအားထုတ်မ�များ

လက်ရှိ ကမ.ာ့ကုလသမဂ�လုံြခုံေရးတပ်ဖွဲ� (UNSF) (၂၀၁၂-၂၀၁၅) ကို�ကည့်လjင် IAEA သည် စိုက်ပျိုးေရး�ှင့်ဆက်�ွယ်ေသာလုပ်ငန်းများဆိုင်ရာ မဟာဗျူဟာဦးစားေပးအဆင့်-၁ �ှင့် ကျန်းမာေရး

�ှင့် ဆက်�ွယ်ေသာ လုပ်ငန်းများဆိုင်ရာ မဟာဗျူဟာဦးစားေပးအဆင့်-၂ ဟူသည့် မဟာဗျူဟာ ဦးစားေပးအဆင့် ၂ ခုကို ကူညီေထာက်ပံ့ေနသည်။ IAEA သည် ကျန်းမာေရးလုပ်ငန်းများ (အာဟာ ရ၊

�ျူကလီးယားေဆးပညာ�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပး၍ကုသြခင်း)၊ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းေရး�ှင့် ရာသီဥတုေြပာင်းလဲြခင်းများ၊ စိုက်ပျိုးေရး (ဆန်စပါးမျိုးဗီဇေြပာင်းလဲြခင်း)၊ ေမွးြမူေရး (ေမထုန်မဲ့ သားစပ်နည်း)�ှင့် ဖလံေကာင်ပိုးမ�ား ဖျက်ဆီးနည်းစနစ်များတွင် နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ� များမှတစ်ဆင့် ေနာက်ကာလတစ်ခုအတွက် UN Strategic Framework လုပ်ငန်းစဥ် များတွင် နည်းပညာများ အကူအညီေပးမည်ြဖစ်ပါသည်။

ပထမမြန်မာ့ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရး ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ�ဖိုရမ်တွင် ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် အကျိုးရှိထိေရာက်

ေသာ ဖွံ�(ဖိုးမ�များတိုးတက်ေစရန် ကeစုံ၊ နယ်ပယ်စုံ၌ အကျိုးရှိေသာ ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ�များ အား

ြမ�င့်တင်အားေပးရန် ကeအလိုက်လုပ်ငန်းအဖွဲ�များ (SWGs) ဖွဲ�စည်းြခင်းကို သေဘာတူခဲ့ပါ သည်။

ကeအလိုက်လုပ်ငန်းအဖွဲ�များသည် ဦးစားေပးအစီအစဥ်များအား ေရွးထုတ်ြခင်း�ှင ြပည်

ေထာင်စုသမ�တြမန်မာ�ိုင်ငံေတာ်အစိုးရမှ အေသးစိတ်စီစဥ်ြပင်ဆင်ထားေသာ မဟာဗျူဟာ အခန်း ကeများ�ှင့် ဦးစားေပးကိစ�များကို ေဆာင်ရွက်ရန်ြဖစ်ပါသည်။ ကeအလိုက်လုပ်ငန်းအဖွဲ�များ၏ အထူးစိတ်ဝင်စားေသာ IAEA နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ� အစီအစဥ်များမှာ- စိုက်ပျိုးေရး�ှင့်

ေကျးလက်ေဒသ ဖွံ�(ဖိုးေရး၊ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းေရး၊ လjပ်စစ်စွမ်းအား၊ ကျန်းမာေရး�ှင့်

ေရေထာက်ပံ့မ�၊ သဘာဝေဘးအ��ရာယ်ေလျာ့ချေရးလုပ်ငန်းများ ြဖစ်ပါသည်။

၃.၂ ကုလသမဂ�အဖွဲ�အစည်းများ�ှင့်ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ြခင်းစနစ်

ကုလသမဂ�သည် ြမန်မာ�ိုင်ငံကို ၁၉၄၈ ခု�ှစ်၊ လွတ်လပ်ေရးရ(ပီးကတည်းက အကူအညီများ

ေပးလျက်ရှိ(ပီး အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာ လူသားချင်းစာနာေထာက်ထားမ��ှင့် �ိုင်ငံအတွင်း ဖွံ�(ဖိုးေရး အေထာက်အပံ့များဆိုင်ရာ တိုင်းြပည်အတွင်းရှိ အစီအစဥ်စုစုေပါင်းအတွက် တ�ှစ်လjင် အေမရိကန်

ေဒTလာသန်း ၁၅၀ခန်� အများဆုံးေထာက်ပံ့သည့် အဖွဲ�အစည်းြဖစ်ပါသည်။ �ိုင်ငံတွင်းရှိ ကုလသမဂ� အဖွဲ�သည် အုပ်ချုပ်မ�အဆင့်တိုင်းရှိ အစိုးရအဖွဲ�အစည်းများ၊ အစိုးရမဟုတ်ေသာ အဖွဲ�အစည်းများ၊ ပုဂ�လိကကe၊ အလှူရှင်များ/သံတမန်အသိုင်းအဝန်းရှိအဖွဲ�ဝင်များ၊ ကုမ�ဏီများ�ှင့်ပူးေပါင်း၍

ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ြပည်သူများ၊ အထူးသြဖင့် ဆင်းရဲ�ွမ်းပါးသူများကို အေထာက်အပံ့ေပးရန် အေလး ထားပါသည်။ ၂၀၁၂-၂၀၁၅ ခု�ှစ်တွင် တိုင်းြပည်၏ ဖွံ�(ဖိုးေရးလိုအပ်ချက်များကို ဦးစားေပးရန်�ှင့် စိန်ေခTမ�များကို ရင်ဆိုင်ရန်အတွက် ကုလသမဂ�မဟာဗျူဟာမူေဘာင်ကို မူဝါဒ (၄) ချက်ြဖင့် ချမှတ် ခဲ့သည်။

(က) စိုက်ပျိုးေမွးြမူေရးဖွံ�(ဖိုးမ�အပါအဝင် ေကျးလက်�ှင့်(မို�ြပ�ှစ်ခုစလုံး စီးပွားေရးတိုးတက်မ�ကို အားေပးရန်၊ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများရရှိမ� ြမ�င့်တင််ရန်၊

(ခ) အရည်အေသွးြပည့်လူမ�ဝန်ေဆာင်ေရး တူညီစွာ ရရှိမ�ြမ�င့်တင်ေပးရန်၊

(ဂ) သဘာဝေဘးအ��ရာယ်�ှင့်ရာသီဥတုေြပာင်းလဲမ� အားနည်းချက်များကိုေလjာ့ချေပးရန် ၊

(ဃ) ေကာင်းမွန်ေသာအုပ်ချုပ်ေရးြမ�င့်တင်ေရး�ှင့် ဒီမိုကေရစီဝါဒအေြခခံေသာ အေလ့အထများ

�ှင့် လူ�အခွင့်အေရးများကို အားြဖည့်ေပးရန်၊ အထက်ေဖာ်ြပပါ ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ�များ

အြပင် ေအဂျင်စီအသီးသီးသည် ၎င်းတို�၏ ရလဒ်များကို အေထာက်အပံ့ြပု�ိုင်သည့် တူညီ

ေသာ အေြခခံမူေဘာင်များကို အေြခြပုထားသည့် သီးြခားလုပ်ေဆာင်ချက်များကို ဆက်လက်

ေဆာင်ရွက်ရန် ြဖစ်ပါသည်။

၃.၂.၁ ကမ.ာ့ကျန်းမာေရးအဖွဲ� (WHO)

ကမ.ာ့ကျန်းမာေရးအဖွဲ�သည် �ိုင်ငံ့ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး မဟာဗျူဟာ အစီအစµ်(၂၀၁၄-၂၀၁၈) အရ ဦးစားေပးမဟာဗျူဟာတွင် အမျိုးသားကျန်းမာေရးစီမံကိန်း အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်မ�က ခိုင်မာအားေကာင်းေစေရး၊ အရည်အေသွးေစာင့်ေရှာက်မ�တွင် အခွင့်အလမ်းတိုးတက်ေစေရး၊ မကူး

စက်�ိုင်သည့်ေရာဂါ ြပဿနာ(ကီးထွားလာမ�ကိုထိန်းချုပ်ေရး၊ ဘဝတစ်ေလျှာက်လုံး ကျန်းမာေရးက

ြမ�င့်တင်ေပးေရး တို�ပါဝင်ပါသည်။ ကမ.ာ့ကျန်းမာေရးအဖွဲ�သည် ရင်သား�ှင့် သားအိမ်ေခါင်း ကင်ဆာေရာဂါများအား စစ်ေဆးေပးြခင်း�ှင့် မကူးစက်�ိုင်ေသာ ေရာဂါများြဖစ်ပွားမ�အား ထိန်းချုပ်

ြခင်း�ှင့် ကာကွယ်ြခင်းများအား အားြဖည့်ေပးြခင်းတွင် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း အကူအညီေပးြခင်း အေနြဖင့် ကင်ဆာေရာဂါစီမံအုပ်ချုပ်မ�အတွက် Referral System များ တည်ေထာင်ေပးြခင်း အပါအဝင် ကင်ဆာေရာဂါ�ှင့်ဆက်စပ်ေသာကိစ�ရပ်များအား အားေပးကူညီပါသည်။

၃.၂.၂ ကုလသမဂ�ကေလးများအေရးေပTရံပုံေငွအဖွဲ� (UNICEF)

အစိုးရ�ှင့်UNICEFတို�အ�ကား ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအစီအစµ်၏ မဟာဗျူဟာတွင် ကျန်းမာေရး၊ ပညာေရး�ှင့် လူမ�ဘဝဖူလုံေရး စသည့်စနစ်များကို ခိုင်မာအားေကာင်းေစေရး၊ ၎င်းစနစ်များမှ

အားနည်းချက်များက ြပုြပင်ြခင်း၊ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မ�ေြဖေလျာ့ေသာစနစ်(Decentralization) ဖြင့်

ရရှိလာေသာ အခွင့်အလမ်းများ�ှင့် အြခားကုလသမဂ�ေအဂျင်စီများြဖစ်ေသာ UNAIDS၊ UNFPA �ှင

WHO စသည့် အဖွဲ�အစည်းများ�ှင့် ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ�ြမ�င့်တင်ြခင်းတို� ပါဝင်သည်။ အစိုးရအဖွဲ�

အစည်းြဖစ်ေသာ ြမန်မာ့အာဟာရနည်းပညာကွန်ရက်�ှင့်အတူ �ှစ်ရှည်မိတ်ဖက်အြဖစ် တည်ေဆာက်

ပ(ီး UNICEF သည် အစိုးရ၊ ဖွံ�(ဖိုးေရးမိတ်ဖက်အဖွဲ�အစည်းများ၊ ပညာရပ်ဆိုင်ရာပုဂ�ိုလ်

(Academia)�ှင့် ပုဂ�လိကကe (Private Sector) မိတ်ဖက်အဖွဲ�အစည်းများအတွင်း SUN

ရည်မှန်းချက်များ ေအာင်ြမင်သည်အထိ ြမ�င့်တင်ြခင်းြဖင့် ၎င်း၏�သဇာအာဏာအခန်းကeကို ပိုမ

ခိုင်မာေစသည်။ ဥပမာ- နည်းပညာအကူအညီများတွင် ေမွးကင်းစ�ှင့်ကေလးသူငယ်များ အစာ

ေကgးြခင်းအတွက် ေခတ်မီမဟာဗျူဟာကို ေထာက်ခံအားေပးြခင်းများ၊ အာဟာရေစာင့်�ကပ်ြခင်း

နည်းစနစ် အေကာင်အထည်ေဖာ်ြခင်းအတွက် လမ်းည�န်ချက်များ ပါဝင်သည်။ UNICEFသည် ၎င်း၏ ယခင်အေထာက်အပံ့များကို အေြခခံ၍ အာဟာရဖြည့်တင်းမ�အစြပုလုပ်ငန်း (Scale-Up Nutrition Initiative) အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ရန်�ှင့် စီမံကိန်းေရးဆွဲရန် ဗဟိုစာရင်းအင်းအဖွဲ�(CSO)၊

မိတ်ဖက်အဖွဲ�အစည်းများ၊ ပုဂ�လိကအခန်းကe�ှင ြပန်�ကားဆက်သွယ်ေရးအဖွဲ�များ ပူးေပါင်း(ပီး

အစိုးရအား ေထာက်ခံအားေပးရန်၊ ၎င်း၏စုစည်းထားသည့် အခန်းကe (Its Convening Role) ကို အသုံးြပုပါသည်။ ကeစုံဆိုင်ရာ ၎င်း၏အားသာချက်များကိုအသုံးြပု(ပီး UNICEF သည် ကေလး များ အာဟာရချို�တဲ့မ� ေလျှာ့ချေရးအတွက် ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး�ှင့် သန်�စင်ေသာေရ ရရှိမ�ကို အားေပးြမ�င့်တင်ေရးတို�တွင် ကူညီရန်ြဖစ်ပါသည်။

၃.၂.၃ ကုလသမဂ�ဖွံ�(ဖိုးမ�အစီအစµ် (UNDP)

ကုလသမဂ�ဖွံ�(ဖိုးမ�အစီအစဥ်သည် တိုင်းြပည်၏အကူးအေြပာင်းကို ေကျာေထာက်ေနာက်ခံြပုေသာ

အမျိုးသားေရး၊ �ိုင်ငံေရး�ှင့် လူမ�စီးပွားေရး ြပုြပင်ေြပာင်းလဲမ�များကိုအားေပးရန် ၁၉၆၀ ခု�ှစ် မှစ၍

ြမန်မာ�ိုင်ငံအား ဖွံ�(ဖိုးေရးအကူအညီများ ေထာက်ပံ့ေပးလျက်ရှိပါသည်။ ကုလသမဂ�ဖွံ�(ဖိုး ေရး အစီအစဥ်၏ အားေပးမ�အစီအစဥ်များထဲတွင် ၂၀၁၃-၂၀၁၅ သုံး�ှစ်တာကာလအတွင်း ဆင်းရဲ

�ွမ်းပါးမ� ေလjာခ့ ျေရးအတွက် အစိုးရ၏အားထုတ်(ကိုးပမ်းမ�များကို အားေပးရန်၊ သဘာဝပတ်ဝန်း

ကျင်�ှင့် ေဘးအ��ရာယ် စီမံခန်�ခွဲမ�များကို အေထာက်အြပံ့ ုရန်�ှင့် ဒီမိုကေရစီမူဝါဒ အေြခခံေသာ

အေလ့အထများ�ှင့် �ိုင်ငံတွင်း အုပ်ချုပ်မ�များကို အား ည့်ေပးရန် စသည့်တို�ပါဝင်သည်။ �ိုင်ငံ အတွင်း ကုလသမဂ�ဖွံ�(ဖိုးမ�အစီအစဥ်အား၂၀၁၇ခု�ှစ်တိုင်ေအာင် တိုးြမ�င့်ထားပါသည်။ ၂၀၁၆ ခု�ှစ် အတွင်း ကုလသမဂ�ဖွံ�(ဖိုးမ�အစီအစဥ်၏ အမျိုးသားစီမံကိန်းများ�ှင့် ကုလသမဂ�ဖွံ�(ဖိုးမ� လုပ်ေဆာင် ချက် မူေဘာင်အသစ်ဆိုင်ရာ ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရးအတွက် ေဆွးေ�ွးည�ိ�ိ�င်းပွဲများ ကျင်းပြပုလုပ်မည်

ြဖစ်ပါသည်။

၃.၂.၄ ကမ.ာ့စားနပ်ရိက�ာအစီအစµ် (WFP)

ကမ.ာ့စားနပ်ရိက�ာအစီအစဥ်ေအာက်ရှိ အာဟာရအစီအစဥ်တွင် ၅ �ှစ်ေအာက် ကေလးငယ်များ၊ ကိုယ်ဝန်ေဆာင်အမျိုးသမီးများ�ှင့် �ို�တိုက်မိခင်များ၏ အာဟာရလိုအပ်ချက်များကို ေြဖရှင်းြခင်းြဖင့် အာဟာရချို�တဲ့မ�ကို ေလjာ့ချေပးရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။ ကိုယ်ဝန်ရှိသည့်အချိန်မှ ကေလး ၂ �ှစ် အရွယ်အထိ(ကေလး၏အသက်ရက်ေပါင်း ၁၀၀၀ အတွင်း) အာဟာရချို�တဲ့မ�သည် နဂိုအတိုင်း

ြပန်မရ�ိုင်ေသာ ပျက်စီးဆုံး��ံးမ�က ြဖစ်ေပTေစ�ိုင်ပါသည်။ ကမ.ာစား့ နပ်ရကိ �ာ အစီအစဥ်သည်

သတ်မှတ်ဧရိယာအတွင်း အာဟာရချို�တဲ့မ�ပျံ��ှံ�ြခင်းကို ေလjာ့ချရန်၊ ကေလးငယ်များအတွက် ဗီတာ

မင်�ှင့် သတ� ုဓာတ်ေပါAကယ်ဝေသာ ြဖည်စ့ ွက်အစားအစာများကို ေထာက်ပံ့ေပးရန်၊ ကိုယ်ဝန််ေဆာင်

အမျိုးသမီးများ�ှင့် �ို�တိုက်မိခင်များအတွက် အစားအစာ�ှင့် အာဟာရေပါAကယ်ဝေသာ ြဖည်စ့ ွက်စာ

ေထာက်ပံ့ေပးြခင်းြဖင့် ၎င်းတို�၏ ကယ်လိုရီ၊ သတ� ုဓာတ်�ှင့် ဗီတာမင် စားသုံးြခင်းကို များ�ိုင်သမj

များေအာင်

ြပုလုပ်ရန်တို�ြဖစ်ပါသည်။ WFP’s Assets Creation လုပ်ငန်းများသည် အစာေရစာ

ရှားပါးေသာ အသိုက်အဝန်းတွင် ယာယီအလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများ ဖန်တီးေပးြခင်းြဖင့် ငတ်မွတ်ေခါင်းပါးမ�ေဘး ေလျှာ့ပါးေစသည့် တန်ဖိုးရှိလူ�အသိုက်အဝန်း ဖန်တီးရာတွင် ကူညီေပးပါ

သည်။ မိသားစု�ှင့် တန်ဖိုးရှိ လူ�အသိုက်အဝန်း ြပုလုပ်ဖန်တီး�ိုင်ေသာ လုပ်ငန်းများမှာ- (က)

လာမည့်ေဘးအ��ရာယ်များ၏ အကျိုးသက်ေရာက်မ� ေလျှာ့ပါးေစရန် ေြမဆီလ�ာ တိုက်စားမ�ကို ကာကွယ်�ိုင်သည့် ေလှကားထစ်စိုက်ခင်း စိုက်ပျိုးေြမစီမံကိန်းများ ဖန်တီးေပးြခင်း၊ (ခ) ေရာင်းဝယ်

ေဖာက်ကားမ� တိုးြမ�င့်ရန် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ေရးစနစ်များ ေကာင်းမွန်ေအာင် တည်ေဆာက်ြခင်း၊ (ဂ)ဝင်ေငွရင်းြမစ် များ ားလာေအာင် ြပုလုပ်ြခင်း တို�ြဖစ်ပါသည်။ Assets Creation ကာလ အတွင်း အစားအစာကို အဓိကေထာက်ပံ့မည်ြဖစ်ေသာ်လည်း WFP သည် ေငွေ�ကးကိုလည်း သင့်ေလျာ်သလို

ေထာက်ပံ့သွားမည်ြဖစ်ပါသည်။

၃.၂.၅ စားနပ်ရိက�ာ�ှင့်စိုက်ပျိုးေရးအဖွဲ�(FAO)

စိုက်ပျိုးေရးကeဖွံ�(ဖိုးမ�သည် ေထာင်စု�ှစ်ဖွံ�(ဖိုးမ�ရည်မှန်းချက်-၁(MDG-1) တိုးတက်မ�အား တိုက်ရိုက်အေထာက်အပံ့ြပု(ပီး၊ အြခားေသာေထာင်စု�ှစ် ဖွံ�(ဖိုးမ�ရည်မှန်းချက်များ (MDGs)ကို

ေကျးလက်ေဒသအသက်ေမွးဝမ်းေကျာင်းမ�များ�ှင့် ဝင်ေငွများမှတစ်ဆင့် သွယ်ဝိုက်၍ အေထာက်

အြပံ့ ုသည်။ ေရှ�ဆက်၍ ေရရှည်ဖွံ�(ဖိုးမ� ရည်မှန်းချက်-၂ (အစားအစာငတ်မွတ်မ�အားရပ်တန်�ြခင်း၊

စားနပ်ရိက�ာလုံြခုံမ�ရရှိရန်�ှင့် အစာအာဟာရ တိုးတက်မ��ှင့် စိုက်ပျိုးေမွးြမူေရး လုပ်ငန်းအား

ြမ�င့်တင်ရန်)တွင် သတ်မှတ်ချက်များကို တိုးတက်ေစမ�များသည် ေကျးလက်ေတာရွာေနထိုင်သူများ၏ လူမ�ေရး�ှင့် စီးပွားေရး ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�ကို ေကျာေထာက်ေနာက်ခံ ြပုထားပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ စိုက်ပျိုးေရးစွမ်းရည်သည် ေဒသတွင်း�ှင့် �ိုင်ငံတကာ စားနပ်ရိက�ာ ဖူလုံေရးအတွက် မှီတည်ေနပါသည်။ စားနပ်ရိက�ာ�ှင့် စိုက်ပျိုးေရးအဖွဲ�သည် စိုက်ပျိုးေရးကeကို (၁) အစားအစာ �ှင့် အြခားစိုက်ပျိုးေရးထုတ်ကုန်များ ရရှိ�ိုင်ေရး�ှင့် ေထာက်ပံ့ေရးကို ေရရှည်တိုးတက်ေအာင် ဖန်တီးြခင်း၊ (၂) အစားအစာ၊ စိုက်ပျိုးေရး၊ ေမွးြမူေရး၊ ငါးလုပ်ငန်း�ှင့် သစ်ေတာကeများအတွက်

မူေဘာင်များ�ှင့် မူဝါဒအသစ်များအား ချမှတ်၍ ြမ�င့်တင်ေဆာင်ရက် င်း၊ (၃) အစားအစာ�ှင့်

စိုက်ပျိုးေရးလုပ်ငန်းများအတွက် သဘာဝအရင်းအြမစ်များ ေရရှည်တည်တံ့ေအာင် ြမ�င့်တင်ေဆာင်

ရွက်ြခင်း၊ (၄)အစားအစာ�ှင့် စိုက်ပျိုးေရးလုပ်ငန်းအတွက် အသိပညာစီမံခန်�ခွဲြခင်းစနစ်အား အားေပးြမ�င့်တင်ေပးြခင်းတို�ြဖင့် နည်းပညာ�ှင့် မူဝါဒအ(ကံဥာဏ်များေပးသည့် အဓိကေအဂျင်စီ

ြဖစ်ပါသည်။ စားနပ်ရိက�ာ�ှင့်စိုက်ပျိုးေရးအဖွဲ�၏ နည်းပညာပိုင်းဆိုင်ရာ အဓိကထားေသာ ဧရိယာ များတွင် (၁) ဆန်ထုတ်လုပ်မ�အားေထာက်ပံ့ြခင်း၊ (၂) ဆီထွက်သီး�ှံထုတ်လုပ်မ� နည်းစနစ်အား တိုးတက်ေစြခင်း၊ (၃) မျိုးေစ့ထုတ်ယူြခင်းအတွက် အသင်းအဖွဲ�၏ စွမ်းေဆာင်ရည်ြမ�င့်တင်ေပးြခင်း အားြဖင့် စားနပ်ရိက�ာဖူလုံမ�ကိုြမ�င့်တင်ေပးြခင်း၊ (၄) ဧရာဝတီတိုင်းေဒသက(ီးအတွင်း စိုက်ပျိုး ေမွး

ြမူေရးလုပ်ငန်း၊ ကမ်းရိုးတန်း ငါးဖမ်းလုပ်ငန်း�ှင့် ငါး၊ ပုဇွန်ေမွးြမူေရးလုပ်ငန်းြဖင့် အသက်ေမွးမ�များ

အား ြပန်လည် ထူေထာင်ြခင်းများကို ဆက်လက်ေထာက်ပံ့ြခင်း၊ (၅) ေဒသတင်းွ ေရာဂါပျ�ပွံ ားမ�

ထိန်းချုပ်(ကိုးပမ်းြခင်းများ�ှင့် ဆက်စပ်သည

�ကက်ငှက်တုပ်ေကွးဗိုင်းရပ်စ်ေ�ကာင

ြဖစ်ေသာေရာဂါ

�ှင့် အြခားေသာ တိရစ�ာန်အနာေရာဂါများ

ြဖစ်ပွားမ�ထိန်းချုပ်ြခင်းအတွက် �ိုင်ငံ၏

(ကိုးပမ်းအား

ထုတ်မ�များကို ေထာက်ပံ့ေပးြခင်း၊ (၆) ကမ်းရိုးတန်း�ှင့် ပင်လယ်ကမ်းေြခေဒသများ၌ အေသးစား ငါးဖမ်းလုပ်ငန်း �ှင့် ငါး၊ ပုဇွန် ေမွးြမူေရးလုပ်ငန်းြဖင့် အသက်ေမွးမ�များအား ေရရှည်တည်တံ့

ေအာင် ုလုပ် င်းတို� ပါဝင်ပါသည်။

၃.၃. အာရှဖွွံ�(ဖိုးေရးဘဏ် (ADB)

အာရှဖွံ�(ဖိုးေရးဘဏ်သည် အစိုးရ၊ အရပ်ဘက်အဖွဲ�အစည်း၊ ပုဂ�လိကကeများ�ှင့် အြခားေသာ ဖွံ�(ဖိုးေရးမိတ်ဖက်များအ�ကားတွင် မူဝါဒများ၊ အြပန်အလှန်ေဆွးေ�ွးြခင်းများ ည�ိ�ိ�င်းေဆာင်ရွက်(ပီး အဘက်ဘက်မှအကူအညီများေထာက်ပံ့ေပးရာတွင် တက်Aကစွာ ပါဝင်ခဲ့ပါသည်။ ၂၀၁၃ ခု�ှစ်တွင်

ADB သည် ၁၆ (မို�နယ်တွင် ခန်�မှန်းေြခ ၄ % အားြဖင့် လုံေလာက်ေသာ လjပ်စစ်စွမ်းအားြဖန်�ေဝမ�

တိုးတက်လာေစရန် Power Distribution Improvement Project အတွက် ေချးေငွေဒTလာသန်း

၆၀ ကို ြမန်မာ�ိုင်ငံအား ေပးအပ်ခဲ့ပါသည်။ ၂၀၁၃ ခု�ှစ်တွင် Support for Myanmar’s Reforms for Inclusive Growth အား ေထာက်ခံ(ပီး မူဝါဒအေြခခံေသာ ေချးေငွ ေဒTလာ ၅၁၂ သန်း

ထုတ်ေပးြခင်း၊ အက(ီးစားစီးပွာေရးမူဝါဒြဖစ်သည ြပည်သူ�ဘeာေရး၊ ကူးသန်းေရာင်းဝယ်ေရး၊

ရင်း�ှီးြမ�ုပ်�ှံမ�များ�ှင့် ေငွေ�ကးအခန်းကe ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရး၊ လယ်ယာစိုက်ပျိုးေရး�ှင့် ပညာေရး တို�တွင် ပိုမိုေကာင်းမွန်သည့်မူဝါဒများအတွက် အေခြခံအုတ် စ်များချမှတ်�ိုင်သည့် စီးပွားေရး၊

လူမ�ေရး ြပုြပင်ေြပာင်းလဲမ�များအား အေကာင်အထည်ေဖာ် ေဆာင်ရွက်ြခင်းကို ေထာက်ပံ့ေပးရန်

ြဖစ်ပါသည်။

၂၀၁၃ ခု�ှစ်တွင် ADB သည် ADB အရင်းအ�ှီး၏ ေဒTလာ ၆.၇သန်း�ှင့် Co-Financing ၏

ေဒTလာ ၁၂.၆ သန်းကို နည်းပညာကူညီေပးေရးစီမံချက် ၁၄ ခုအတွက် ေထာက်ပံ့ေပးခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါအကူအညီများတွင် မူလတန်းလွန်ပညာေရးဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရး၊ အတတ်ပညာပိုင်းဆိုင်ရာ ဖွံ�(ဖိုးေရး၊ ေကျးလက်ေဒသတွင်ြပည့်(ဖိုး(မဲစွမ်းအင်မှ လjပ်စစ်ြဖန်�ြဖူးေပးေသာကွန်ရက်စနစ်၊ စွမ်းအင်စီမံကိန်း�ှင့်ဥပေဒေရးရာမူေဘာင်၊ တိုင်းြပည်၏ စီးပွားေရးအေြခအေန တိုးတက်ေကာင်းမွန်

ေရး၊ �ိုင်ငံ့စာရင်းအင်းပညာဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရး၊ အရပ်ဘက်-ပုဂ�လိက စီးပွားေရးမိတ်ဖက်များ၊

ြပည်သူ�ေAကး(မီစီမံခန်�ခွဲေရး၊ ဘeေရးကeြပုြပင်ေြပာင်းလဲေရး၊ လမ်းေ�ကာင်းမှန်နည်းစနစ် (Road Asset Management) စွမ်းရည်ြမ�င့်တင်တည်ေဆာက်ြခင်း�ှင့် စီမံကိန်းတစ်ခုလုံး ေအာင်ြမင်ရန် စွမ်းေဆာင်�ိုင်မ�အား ခွဲြခမ်းစိတ်ြဖာြခင်းတို�အကျုံးဝင်ပါသည်။

၃.၄ အာရှ�ှင့်ပစိဖိတ်ေဒသတွင်းပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးသေဘာတူညီချက်( RCA )

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် �ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာသုေတသန ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရး�ှင့် ေလ့ကျင့်ေရး များအတွက် အာရှ�ှင့်ပစိဖိတ်ေဒသတွင်းပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး သေဘာတူညီချက် (RCA)က

၁၉၉၇ ခု�ှစ်တွင် ဝင်ေရာက်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၃ ခု�ှစ်တွင် ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် RCA အမျိုးသား

ကိုယ်စားလှယ်များ၏ �ှစ်ပတ်လည်အစည်းအေဝးကို ေနြပည်ေတာ်တွင် လက်ခံကျင်းပခဲ့(ပီး ဥက�; အြဖစ် တာဝန်ယူခဲ့ပါသည်။ ေဒသတွင်းပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးသေဘာတူညီချက်(RCA) ၏ ဦးစား

ေပး အစီအစဥ်ကeများမှာ- လယ်ယာစိုက်ပျိုးေရး၊ ကျန်းမာေရး၊ စက်မ��ှင့် ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းေရးတို� ြဖစ်ပါသည်။

အာရှ�ှင့်ပစိဖိတ်ေဒသတွင်းပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးသေဘာတူညီချက်(RCA) သည် IAEA ၏ ဦးေဆာင်မ�ြဖင့် အေရှ�အာရှ�ှင့် ပစိဖိတ်ေဒသများအတွက် အစိုးရအချင်းချင်း သေဘာတူထားသည့် သေဘာတူညီချက် တစ်ခုြဖစ်(ပီး သုေတသန�ှင့်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�များကို IAEA �ှင့် �ိုင်ငံအချင်းချင်း ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ရန်၊ ေထာက်ခံအားေပးရန်�ှင့် ည�ိ�ိ�င်းေဆာင်ရွက်ရန်၊ အဖွဲ�ဝင်�ိုင်ငံများမှ သင့်ေတာ်သည့်�ိုင်ငံ၏ အဖွဲ�အစည်းများတွင် �ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာဆိုင်ရာ သုေတသန လုပ်ငန်းများအား သင်တန်းေပးြခင်းများကို အဖွဲ�ဝင်�ိုင်ငံများက တာဝန်ယူ ေဆာင်ရွက်�ကပါသည်။

၃.၅ မဟာမဲေခါင်ေဒသခွဲ(GMS)�ှင့် ဘဂ�လားပင်လယ်ေအာ်ေဒသဆိုင်ရာ ကeစုံ နည်းပညာ

�ှင့်စီးပွားေရး ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ� အတွက် အစြပုအဖွဲ�အစည်း (BIMSTEC)

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် မဟာမဲေခါင်ေဒသတွင်း စီးပွားေရးပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ�အစီအစဥ် (GMS Program)၏ အဖွဲ�ဝင်ြဖစ်သည်။ ထို�အြပင် ဘဂ�လားပင်လယ်ေအာ်ေဒသဆိုင်ရာ ကeစုံ နည်းပညာ

�ှင့် စီးပွားေရး ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ�အတွက် အစြပုအဖွဲ�အစည်း (BIMSTEC)၏ အဖွဲ�ဝင်လည်း

ြဖစ်ပါသည်။ စွမ်းရည်ြမ�င့်တင်မ�အတွက် အာရှဖွံ�(ဖိုးေရးဘဏ်၏ေဒသဆိုင်ရာ နည်းပညာ အကူအညီ များ ေထာက်ခံအားေပးေသာ ေဒသတွင်း အစည်းအေဝးပွဲများ၊ အလုပ်�ုံေဆွးေ�ွးပွဲများတွင် မြန်မာ

�ိုင်ငံသည် မဟာမဲေခါင်ေဒသ၏ အဖွဲ�ဝင်များြဖစ်ေသာ ကေမ.ာဒီးယား�ိုင်ငံ၊ တ�ုတ်ြပည်သူ� သမ�တ�ိုင်ငံ၊ လာအိုြပည်သူ�ဒီမိုကရက်တစ်သမ�တ�ိုင်ငံ၊ ထိုင်း�ိုင်ငံ�ှင့် ဗီယက်နမ်�ိုင်ငံတို��ှင့်အတူ ပါဝင်လျက်ရှိပါသည်။

၃. ၆ အဏုြမူစွမ်းအင်ထိန်းချုပ်ေရးအဖွဲ�အစည်းများဆိုင်ရာအာဆီယံကွန်ရက် (ASEANTOM)

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် အဏုြမူစွမ်းအင်ထိန်းချုပ်ေရးအဖွဲ�အစည်းများဆိုင်ရာ အာဆီယံကွန်ရက်

(ASEANTOM) တွင် ပါဝင်ပါသည်။ ASEANTOM သည် အာဆီယံအဖွဲ�ဝင်�ိုင်ငံများအတွင်း

�ျူကလီးယားထိန်းချုပ်ေရးအဖွဲ�အစည်းများ သို�မဟုတ် သက်ဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်အဖွဲ�အစည်းများ အ�ကားတွင် �ျူကလီးယားစွမ်းအင်အသုံးြပုြခင်းဆိုင်ရာ �ျူကလီးယားေဘးအ��ရာယ်ကင်းေရး၊

�ျူကလီးယားလုံြခုံေရး�ှင့် �ျူကလီးယားလုပ်ငန်း�ှင့်လုပ်ေဆာင်မ�များ ထိန်းချုပ်ေရး�ှင့် ပတ်သက် သည့် ေဆွးေ�ွးြခင်းများ�ှင့် အေလ့အကျင့်ေကာင်းများေဝမjရန်၊ သေဘာထားများ၊ အြမင်များ�ှင့် သတင်းအချက်အလက်များ ဖလှယ်ရန်အတွက် တည်ေထာင်ထားသည့် တရားဝင်မဟုတ်ေသာ ကွန်ရက်တစ်ခု ြဖစ်ပါသည်။

၃.၇ ဓာတုလက်နက်ပိတ်ပင်တားဆီးေရးဆိုင်ရာအဖွဲ�အစည်း(OPCW)

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် ၂၀၁၅ ခု�ှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၉ ရက်ေန�တွင် ဓာတုလက်နက်ကွန်ဗင်းရှင်းသို� အဖွဲ�ဝင် အြဖစ်ဝင်ေရာက်ခဲ့ပါသည်။ ထို�ြပင် ကမ.ာလုံးဆိုင်ရာလက်နက်ဖျက်သိမ်းေရးစနစ်အား လိုက်နာ

ေစာင့်ထိန်းသည့်အေနြဖင့် ဓာတုလက်နက်တားဆီးပိတ်ပင်ေရးဆိုင်ရာအဖွဲ�အစည်း (Organization for the Prohibition of Chemical Weapons - OPCW) �ှင့် ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ�ကို စတင်

ြပုလုပ်ခဲ့(ပီး တစ်(ပိုင်တည်းမှာပင် �ျူကလီးယားလက်နက်မြပန်�ပွားေရးစာချုပ် (Nuclear Non-

Proliferation Treaty)ကို ေလးစားလိုက်နာေရးအတွက် IAEA �ှင့်ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် ၎င်းပါဝင် လက်မှတ်ေရးထိုး ထားသည့် ကွန်ဗင်းရှင်းများကို တာဝနယူ ည့်ဆည်း

ေဆာင်ရွက်ရန်အတွက် အြခားေသာအဖွဲ�ဝင် �ိုင်ငံများ�ှင့် ပူးေပါင်း၍ ဓာတုလက်နက် လုံးဝကင်းစင် သည့် ကမ.ာအြဖစ် ဝိုင်းဝန်းေဆာင်ရွက်သွားရန် ြဖစ်ပါသည်။

၃.၈ ကမ.ာ့အသိဥာဏ်ပစ�ည်းမူပိုင်ခွင့်အဖွဲ�အစည်း(WIPO) ကမ.ာ့အသိဥာဏ်ပစ�ည်းမူပိုင်ခွင့်အဖွဲ�အစည်း(WIPO) သည် ကုလသမဂ�ဆိုင်ရာ အထူးေအဂျင်စီ ၁၇ ခု အနက်တစ်ခုြဖစ်ပါသည်။ ၎င်း၏ဌာနချုပ်သည် ဆွစ်ဇာလန်�ိုင်ငံ ဂျီနီဗာ(မို�တွင် တည်ရှိပါသည်။ ကမ.ာ့အသိဥာဏ်ပစ�ည်းမူပိုင်ခွင့်အဖွဲ�အစည်း(WIPO) ကို ထိုးထွင်းတီထွင်�ိုင်မ�ကို အားေပးရန်၊

ကမ.ာတစ်ဝန်းလုံး အသိဥာဏ်ပစ�ည်းဆိုင်ရာ ကာကွယ်ေပးမ�က ြမ�င့်တင်ေပးရနအ် တွက် ၁၉၆၇ ခု�ှစ်

တွင် စတင်ဖွဲ�စည်းတည်ေထာင်ခဲ့ပါသည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် ၂၀၀၁ ခု�ှစ် ေဖေဖာ်ဝါရီလ ၁၅ ရက်ေန� မှစ၍ WIPO ၏ အဖွဲ�ဝင်�ိုင်ငံ ြဖစ်လာခဲ့ပါသည်။

၃.၉ �ှစ်�ိုင်ငံပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး

သိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာဝန်(ကီးဌာနသည် သိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးဆိုင်ရာ သေဘာ တူညီချက်များကို အိ��ိယသမ�တ�ိုင်ငံ၊ မေလးရှား�ိုင်ငံ၊ ဘရာဇီး�ိုင်ငံ၊ တ�ုတ်ြပည်သူ�သမ�တ�ိုင်ငံ၊ ဂျပန်�ိုင်ငံ၊ ကိုရီးယားသမ�တ�ိုင်ငံ၊ အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စုရှိ အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာပညာေရး တက�သိုလ်၊ �ုရှား�ိုင်ငံ�ျူကလီးယားစွမ်းအင်ေကာ်ပိုေရးရှင်း Rosatom State Nuclear Energy Corperation(ROSATOM) တို��ှင့်လက်မှတ်ေရးထိုးခဲ့ပါသည်။

ရန်ကုန်နည်းပညာတက�သိုလ် (YTU) �ှင့် မ��ေလးနည်းပညာတက�သိုလ်(MTU)တို�သည် ြမန်မာ

�ိုင်ငံ၏ သုေတသန�ှင့်နည်းပညာ ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ရန်�ှင့် ေအာင်ြမင်ရန်အလို�ငှာ အြပည် ည်ဆိုင်ရာ သုေတသနအဖွဲ�အစည်းများ၊ တက�သိုလ်များ�ှင့် တက်Aကစွာပူးေပါင်း ေဆာင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။

၂၀၁၅ ခု�ှစ်၊ စက်တင်ဘာလမှစတင်၍ ရန်ကုန် နည်းပညာတက�သိုလ်သည် ဂျာမဏီ�ိုင်ငံရှိ University of Applied Sciences Georg Agricola အသုံးချသိပ�ံတက�သိုလ် �ှင့် ဂျာမာန် Mining Museum BOCHUM၊ ဂျပန်�ိုင်ငံရှိ Osaka တက�သိုလ်၊ Nagaoka နည်းပညာ တက�သိုလ်၊ Saitama တက�သိုလ်၊ kyoto တက�သိုလ်၊ ကိုရီးယားသမ�တ�ိုင်ငံရှိ Seoul National တက�သိုလ်၊ Gwangju သိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာတက�သိုလ်၊ ထိုင်း�ိုင်ငံရှိ khon kaen တက�သိုလ်၊

ဖင်လန်�ိုင်ငံရှိ Turku တက�သိုလ်၊ �သစေ�တးလျ�ိုင်ငံရှိ New South Wales တက�သိုလ်၊

အင်ဒိုနီးရှား�ိုင်ငံရှိ Sepuluh Nopember နည်းပညာတက�သိုလ်တို��ှင့် နားလည်မ� စာခgန်လ�ာများ

(MOUs)ကို လက်မှတ်ေရးထိုးခဲ့ပါသည်။ မ��ေလးနည်းပညာတက�သိုလ်�ှင့်ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေနေသာ တက�သိုလ်များတွင် ဂျပန်�ိုင်ငံရှိ

Nagasaki တက�သိုလ်၊ Six National Universities Network၊ kyoto တက�သိုလ်၊

အင်ဒိုနီးရှား�ိုင်ငံရှိ State Polytechnic of Jakarta၊ Universitas Negeri Semarang၊ Sekolah Tinggi Manajemen Informatika Dan komputer Bani Saleh Bekasi၊ Polytechnic Raflesia Curup၊ Polytechnic Piksi Input Serang၊ Jiangsu Agri-animal Husbanddry အသက်ေမွးဝမ်းေကျာင်းေကာလိပ်၊ Sekolah Tinggi Manajemen Informatika Dan komputer Ikmi Cirebon၊ Akademi Manajemen Informatika Dan komputer Dcc lampung၊ Bojonegoro Community ေကာလိပ်၊ ကေမ.ာဒီးယား�ိုင်ငံရှိ Southeast Asian Ministers of Education Organization Regional Open learning Centre (SEAMEO SEAMOlEC)�ှင့် IIC University of Technology၊ တ�ုတ်ြပည်သူ�သမ�တ�ိုင်ငံရှိ China Center for Resources Satellite Data and Application (CRESDA) တို�ပါဝင်ပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံရှိ အခြားတက�သိုလ်များကလည်း သိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာကeတွင် လူ�စွမ်းအား အရင်းအမြစ်

�ှင့်ဗဟုသုတ ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရး ြမ�င့်တင်ရန်အလို�ငှာ အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာသုေတသနအဖွဲ�အစည်း

များ၊ တက�သိုလ်များ�ှင့် ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

၄။ �ိုင်ငံတွင်း IAEA ၏ယခင်�ှင့်လက်ရှိ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးလုပ်ငန်းများက သုံးသပ်ချက်

ြခုံငုံ

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် ၁၉၅၇ ခု�ှစ်တွင် အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာအဏုြမူစွမ်းအင်ေအဂျင်စီ (IAEA)၏ အဖွဲ�ဝင်�ိုင်ငံြဖစ်လာခဲ့(ပီး ထိုအချိန်မှစ၍ IAEA နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး (TC) အစီအစµ်

တွင် ပါဝင်ခဲ့ပါသည်။ လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ်ဖွံ�(ဖိုးေရးနည်းလမ်းြဖင့် �ိုင်ငံ၏စွမ်းရည်က ြမင့်မား

ေစရန်အတွက် အေမရိကန်ေဒTလာ ၁၂ သန်းေကျာ် ေထာက်ပံ့ခဲ့(ပီး၊ စက်ပစ�ည်းကိရိယာများ

ေထာက်ပံ့ြခင်း၊ အေြခခံအေဆာက်အအုံများ ြမ�င့်တင်ေပးြခင်းတို�ကို လုပ်ေဆာင်ခဲ့ပါသည်။ အဓိက

လုပ်ေဆာင်ချက်များမှာ အစားအစာ�ှင့်စိုက်ပျိုးေရး�ှင့် ကျန်းမာေရးကeများတွင် ြဖစ်ပါသည်။

၄.၁. အဏုြမူစွမ်းအင်ေယဘုယျဖွံ�(ဖိုးမ��ှင့် �ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာကeတွင် စွမ်းရည်ြမ�င့့်တင်တည်ေဆာက်ြခင်း၊

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် (ငိမ်းချမ်းေသာ ရည်ရွယ်ချက်များြဖင့် �ျူကလီးယားစွမ်းအင်အသုံးချြခင်းကို ယခင်

ကတည်းက စိတ်ဝင်စားခဲ့ေသာ်လည်း အေရးပါသည့် �ျူကလီးယားအေဆာက်အအုံများ မရှိေသးပါ။ IAEA ၏ အကူအညီြဖင့် အဏုြမူစွမ်းအင်ဦးစီးဌာနေအာက်တွင် ဓာတ်ေရာင်ြခည်တိုင်းတာေရး လက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်း၊ ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်နည်းပညာလက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်း၊ �ျူကလီးယား စက်

ကိရိယာ ြပုြပင်ထိန်းသိမ်းြခင်း လက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်း၊ ဓာတ်ေရာင်ြခည်သင့််မ�တိုင်းတာေရး လက်

ေတွ�စမ်းသပ်ခန်း၊ မူရင်းမပျက်စစ်ေဆးစမ်းသပ်ြခင်း လက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်း စသည်ြဖင့် တည်ေထာင် ထားရှိပါသည်။ ၎င်းလက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်းတို�မှ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေစာင့်�ကည့်စစ်ေဆး င်း၊ �ျူကလီး

ယားစက်ကိရိယာများက ြပုြပင်ထိန်းသိမ်းြခင်း၊ ဓာတ်ေရာင်ြခည်သင့်ခံရမ�တိုင်းတာေပးြခင်း၊

ေဆး�ှင့်စိုက်ပျိုးေရးဆိုင်ရာ သုေတသနလုပ်ငန်းများအတွက် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးြခင်း ဝန်ေဆာင်မ� များ�ှင့် �ိုင်ငံတွင်းရှိစက်မ�လုပ်ငန်းများအတွက် မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်စစ်ေဆးသည့် ဝန်ေဆာင်မ�

ေပးြခင်းတို�ကို အဏုြမူစွမ်းအင်ဦးစီးဌာနမှ လုပ်ေဆာင်လျက်ရှိပါသည်။

IAEA အကူအညီြဖင့် လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရးလုပ်ငန်းများကို �ျူကလီးယား သိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာနယ်ပယ်တွင် လုပ်ေဆာင်လျက်ရှိပါသည်။ သင်တန်းပို�ချရာတွင် အဓိကအားြဖင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ေရာဂါရှာေဖွြခင်း၊ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ေဆးကုသြခင်း၊ �ျူကလီးယားေဆးပညာ၊

ေရဒီယိုသတ� ိAကပဋိပစ�ည်းအသုံးြပုကုသေသာ ေရာဂါ ကာကွယ်နည်းကုထုံး (Radioimmunotherapy) ဆိုင်ရာ နည်းပညာ၊ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ပိုးသတ်ြခင်း�ှင့် အစားအစာများ တာရှည်ခံေအာင် ုလုပ်

ြခင်း၊ အင်းဆက်များပိုးသတ်ြခင်း နည်းပညာ၊ မျိုးရိုးဗီဇြပုြပင်ေြပာင်းလဲြခင်း၊ �ျူကလီးယား စက်ကိရိယာများြပုြပင်ြခင်း၊ ဓာတ်ေရာင်ြခည်သုံးစက်မ�လုပ်ငန်း၊ မူရင်းမပျက် လက်ေတွ�စမ်းသပ်

ြခင်း၊ ေမွးြမူေရးလုပ်ငန်း�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည် ကာကွယ်ေရးလုပ်ငန်းများ ပါဝင်သည့် စိုက်ပျိုးေရး၊ စက်မ��ှင့် ေဆးပညာနယ်ပယ်တို�တွင် ြဖစ်ပါသည်။

�ျူကလီးယားတိုင်းတာေရးကိရိယာများ၏ အြပစ်အနာအဆာများရှာေဖွြခင်း၊ ထိန်းသိမ်းြခင်း၊ ြပုြပင်

ြခင်းတို�ကို တစ်�ိုင်ငံလုံးအ�ှံ� ဝန်ေဆာင်မ�ေပး�ိုင်ရန်အတွက် �ျူကလီးယားစက်ကိရိယာများပြု င် ထိန်းသိမ်းြခင်းဆိုင်ရာ လက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်းကို တည်ေထာင်ထားရှိပါသည်။ Project MYA/0/ 009: “Establishing an Information Communication Technology (ICT) Based National Training Capacity Building” မှတစ်ဆင့် �ျူကလီးယားစက်ကိရိယာများြပုြပင် ထိန်းသိမ်းမ�တွင် လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ်များြပုစုပျိုးေထာင်ရန်အတွက် အမျိုးသား စွမ်းေဆာင် ရည်ကို

ြမ�င့်တင်အားြဖည့်ရန် အေကာင်အထည်ေဖာ် ေဆာင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ IAEA သည်

လိုအပ်ေသာကိရိယာများ၊ ဆက်စပ်ပစ�ည်းများ၊ Software များကို ထိုဓာတ်ခွဲခန်းအတွက် ေထာက်ပံ့ ခဲ့ပါသည်။ Nuclear Detectors၊ Spectrometers၊ Amplifiers၊ Counting Systems၊ MCA �ှင့်

SCA Analyzer၊ Power Supply တို�က ြပုြပင်ထိန်းသိမ်းြခင်းြဖင့် လက်ေတွ� အေတွ�အက�ုံများ

ရရှိလာပါသည်။ Project MYA/4/008 အရ အာလ်ဖာေရာင်စဥ်တိုင်းကိရိယာ၊ နမူနာပစ�ည်း (ကိုတင်ြပင်ဆင်သည့်စက်ကိရိယာ၊ EDXRF စသည့် စက်ပစ�ည်းများအား ေထာက်ပံ့ေပးြခင်း�ှင့်

ေလ့ကျင့်သင်�ကားေပးြခင်းများြပုလုပ်ရန်အတွက် မ��ေလးတက�သိုလ်တွင် �ျူကလီးယားဘာသာရပ်

သင်�ကားေရး �ှင့် အသုံးချေရးအတွက် Nucleonic

ထူေထာင်ခဲ့ပါသည်။

laboratory လက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်း တစ်ခုကို

လက်ရှိ လက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်းကို အဆင့်ြမ�င့်ရန်�ှင့် ကျယ်ြပန်�စွာအသုံးြပု�ိုင်ရန်အတွက် အထူး သြဖင့် �ျူကလီးယား�ူပေဗဒနယ်ပယ်တွင် အထူးြပု၍ ထိေရာက်ေသာသင်�ကားပို�ချမ��ှင့် သုေတ သန လုပ်ငန်းများကို ေဆာင်ရွက်�ိုင်ရန် စီမံကိန််းမှ အား ည့်ေထာက်ပံ့ေပးလျက်ရှိသည်။ IAEA နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးစီမံကိန်းအရ ပတ်ဝန်းကျင်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေစာင့်�ကည့်စစ်ေဆး

ေရး လက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်းတစ်ခုကို အဏုြမူစွမ်းအင်ဦးစီးဌာနတွင် တည်ေထာင်ထားရှိပါသည်။ Airborne Particulate Matter Pollution Monitoring �ှင့် Elemental Analysis and Contamination of Environmental Sample များကို တိုင်းတာရန် Nuclear Analytical Techniques များကို အသုံးြပုလျက်ရှိပါသည်။ �ျူကလီးယား�ူပေဗဒဓာတ်ခွဲခန်းကို ရန်ကုန်

တက�သိုလ် �ူပေဗဒဌာနတွင် ဘွဲ�လွန်သုေတသန ဓာတ်ခွဲခန်း�ှင့် �ျူကလီးယားမဟာသိပ�ံဘွဲ�အတွက် နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး စီမံကိန်း ((MYA/1/007) အရအေထာက်အပံ့များေပးြခင်းြဖင့်

၁၉၆၄ ခု�ှစ်၌ စတင်တည်ေထာင်ခဲ့ပါသည်။ အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာအဏုြမူစွမ်းအင်ေအဂျင်စီသည် Neutron Flux Distribution �ှင့် yield measurement, Neutron Dosimetry၊ Neutron Cross section Measurement at 14 MeV၊ Measurement of Neutron Threshold Reactions

�ှင့် Fast Neutron Activation Analysis များ ေလ့လာရန် kaman A-170 Neutron Generator ကို နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး စီမံကိန်း ((MYA/1/008) “နယူထရွန် �ူပေဗဒ” (၁၉၇၆-၁၉၈၀) မှ တစ်ဆင့် ေထာက်ပံ့ခဲ့ပါသည်။ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး စီမံကိန်း ((MYA/1/010) “�ျူကလီးယား�ူပေဗဒ” (၁၉၈၂-၁၉၈၃)) �ှင့် ((MYA/1/012) “�ျူကလီးယား

�ူပေဗဒ” (၁၉၈၇-၁၉၉၁)) မှတစ်ဆင့် Neutron Generator (Multivolt, Model NA 150-04) ကို

၁၉၈၈ တွင်ေထာက်ပံ့ခဲ့(ပီး ၁၉၉၀ တွင်တပ်ဆင်(ပီးစီးခဲ့ပါသည်။ ထို�ေနာက် ((MYA/1/013) “အသုံးချ�ူပေဗဒ�ှင့် �ျူကလီးယားတိုင်းတာေရးကိရိယာများ” (၁၉၉၁-၁၉၉၃) မှတစ်ဆင့် X-ray Generator၊ MCAs၊ HPGe Detector �ှင့် Scintillation Counters တို�ကို ေထာက်ပံ့ခဲ့ပါသည်။

(ပီးခဲ့သည့် စီမံကိန်းကာလအတွင်း အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ခဲ့သည့် နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင် ရွက်ေရး စီမံကိန်းများ

MYA0006

ေခါင်းစµ်-လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရး �ှင့်�ျူကလီးယားနည်းပညာ ေထာက်ပံ့ကူညီမ� အသုံးချသည့်နယ်ပယ်-ေယဘုယျ�ျူကလီးယားစွမ်းအင် ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�

ရည်ရွယ်ချက်- �ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာကျယ်ြပန်�စွာအသုံးချ�ိုင်ေရးအတွက် လူ�စွမ်းအား အရင်းအြမစ် စွမ်းေဆာင်ရည်များ တည်ေဆာက်ြခင်း�ှင့်ြမ�င့်တင်ေဆာင်ရွက်ရန်၊

MYA0008

ေခါင်းစµ်-လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရး�ှင့်�ျူကလီးယားနည်းပညာ ေထာက်ပံ့ကူညီမ� အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- ေယဘုယျ�ျူကလီးယားစွမ်းအင် ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ�

ရည်ရွယ်ချက်- �ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာကျယ်ြပန်�စွာအသုံးချ�ိုင်ေရးအတွက် လူ�စွမ်းအား အရင်း အြမစ် စွမ်းေဆာင်ရည်များ တည်ေဆာက်ြခင်း�ှင့်ြမ�င့်တင်ေဆာင်ရွက်ရန်၊

MYA0009

ေခါင်းစµ်- �ျူကလီးယားတိုင်းတာမ�ကိရိယာများြပုြပင်ထိန်းသိမ်းမ�အတွက် အမျိုးသား သင်တန်း ဌာနတစ်ခုကို အေြခခံသည့် သတင်းအချက်အလက်ဆက်သွယ်ေရးနည်းစနစ်တစ်ခု တည်ေထာင်ရန် အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- စွမ်းရည်ြမ�င့်တင်တည်ေဆာက်ြခင်း၊ လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ်ြပုစုပျိုးေထာင် ခြင်း�ှင့် ဗဟုသုတစီမံခန်�ခွဲြခင်း

ရည်ရွယ်ချက်- �ျူကလီးယားတိုင်းတာမ�ကိရိယာများ ြပုြပင်ထိန်းသိမ်းမ�နယ်ပယ်တွင် လူ�စွမ်းအား

အရင်းအမြစ် ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်မ� ေရရှည်တည်တံ့ရန်အတွက် �ိုင်ငံ၏စွမ်းေဆာင်ရည်ကို အားြဖည့်

ြမ�င့်တင်ရန်၊

MYA4009

ေခါင်းစµ်- အဏုြမူစွမ်းအင်ဦးစီးဌာနရှိ �ျူကလီးယားစက်ကိရိယာများလက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်း၏ စွမ်းေဆာင်ရည်ကို ြမ�င့်တင်ြခင်း

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- �ျူကလီးယားတိုင်းတာမ�ကိရိယာများ၊ အီလက်ထေရာနစ်�ှင့် ဓာတ်ေပါင်းဖို ထိန်းချုပ်ြခင်း

ရည်ရွယ်ချက်- �ျူကလီးယားစက်ကိရိယာများ ြပုြပင်ထိန်းသိမ်းြခင်းဝန်ေဆာင်မ�များကို ထိေရာက်

ြမန်ဆန်စွာ ေဆာင်ရွက်ေပး�ိုင်ရန်အတွက် လက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်း၏စွမ်းေဆာင်ရည်ကို အားြဖည့်ရန်၊

၄.၂. အစားအစာ�ှင့်လယ်ယာစိုက်ပျိုးေရး

ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏အဓိကစီးပွားေရးကeမှာ စိုက်ပျိုးေရးအေပT အေြခခံပါသည်။ GDP ၏ ၄၀% ကို ထည့်သွင်းစµ်းစားလျက် စီးပွားေရးလုပ်ကိုင်ေသာလူဦးေရ၏ ၇၀% ခန်�သည် စိုက်ပျိုးေရးလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ပါသည်။ ဆန်စပါးသည် အေရးပါဆုံးသီး�ှံြဖစ်ပါသည်။ လယ်ယာစိုက်ပျိုးေရးသည် IAEA နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအစီအစဥ်တွင် အေရး(ကီးဆုံးကeအြဖစ် ဆက်လက််ရပ်တည်

ေနပါသည်။ လက်ရှိ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအစီအစဥ်တွင် ြပည်တွင်းစပါးမျိုးများ

တိုးတက်ေကာင်းမွန်ေစရန် Mutation Breeding နည်းပညာကို အသုံးြပုြခင်း၊ Diamondback Moths ဖျက်ပိုးများကို ထိန်းချုပ်ရန် Sterile Insect Technique ကို အသုံးြပုြခင်း၊ တိရစ�ာန် မျိုးပွားမ� တိုးတက်ေကာင်းမွန်ေစရန် DNA-Based Technology �ှင့် ေမထုံမဲ့သားစပ်ြခင်းကို အသုံးြပုြခင်းစသည့် Project များ ပါဝင်ပါသည်။

စပါးအထွက်��န်းတိုးတက်ေကာင်းမွန်ေစရန် အထွက်��န်းတိုးအစီအစဥ်များကို ယခင်က အေကာင် အထည်ေဖာ်ခဲ့ပါသည်။ ထို�ြပင် လက်ရှိ စပါးမျိုးစပ်အစီအစဥ်များ၏စွမ်းေဆာင်ရည်ကို တိုးတက်ေစ ရန်�ှင့် ရာသီဥတုေြပာင်းလဲမ�ေ�ကာင့်ရင်ဆိုင်ရေသာ စိန်ေခTမ�များကို ရင်ဆိုင်ရန် IAEA က ေခတ်မီ မျိုးစပ်နည်းပညာများကို ေထာက်ပံ့ခဲ့ပါသည်။ �ိုင်ငံတွင်းရှိ ေခတ်မီမျိုးစပ်ြခင်း အစီအစµ်များတွင် အေထာက်အကူြဖစ်ေစရန် အေြခခံေမာ်လီကျူးဆိုင်ရာ ဇီဝေဗဒဓာတ်ခွဲခန်းထူေထာင်ရန် IAEA က ပစ�ည်းကိရိိယာများကို ေထာက်ပံ့ခဲ့သည်။ အဆိုပါစီမံကိန်းများသည် ဝန်(ကီးဌာန၏ ရည်မှန်းချက်

ြဖစ်သည့် ေကျးလက်ေဒသဖွံ�(ဖိုးေရး�ှင့် ဆင်းရဲ�ွမ်းပါးမ�ေလျှာ့ချေရးအတွက် အေထာက်အကူ ြဖစ်ခ

(ပီး စားသုံးသူများ�ှင့် �ိုင်ငံတွင်းလူဦးေရအများစုြဖစ်ေသာ ေတာင်သူလယ်သမားများကို အေထာက်

အကူ ြဖစ်ေစခဲ့ပါသည်။ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအစီအစဥ်များသည် �ိုင်ငံတွင်းရှိ သိပ�ံ�ှင

နည်းပညာကe ေခတ်မီတိုးတက်ေစေရးအတွက် သုေတသန�ှင့်ဖွံ�(ဖိုးမ�ကို အကူအညီများစွာ ေပးခဲ့ ပါသည်။ ထို�အြပင် ဂမ�ာေရာင်ြခည်ကို အသုံးြပု၍ မျိုးရိုးဗီဇြပုြပင်ြခင်းတွင် �ျူကလီးယားနည်းပညာ သည် အေရး(ကီးေသာေသာအခန်းကeမှ ပါဝင်ေနပါသည်။ ထို�အြပင် တည်(မဲအိုင်ဆိုတုပ် (C-13

�ှင့် N-15) ကို အေြခခံေသာနည်းပညာကို ဆားငန်ေရပါဝင်မ��ှင့် မိုးေခါင်မ�ဒဏ်ခံ�ိုင်ြခင်း၊ �ိုက်ထရို ဂျင်ကို အများအြပားအသုံးြပုြခင်း စသည့် လိုအပ်ေသာသွင်ြပင်လက�ဏာအတွက် စစ်ေဆးမ�များ ပြုလုပ်ရာတွင်် အသုံးြပုပါသည်။ စိုက်ပျိုးေရးသုေတသနဌာန�ှင့် ေမွးြမူေရး�ှင့်ကုသေရးဦးစီး ဌာနသည် IAEA နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအစီအစµ်မှတစ်ဆင့် ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ� များကို လုပ်ေဆာင်ခဲ့ပါသည်။

IAEA သည် (MYA/5/017) စီမံကိန်းမှတစ်ဆင့် နည်းပညာအကူအညီများ ေထာက်ပံ့ြခင်းကို Fellowship သင်တန်းများ၊ ကgမ်းကျင်သူအ(ကံဥာဏ်များ၊ သင့်ေလျာ်ေသာကိရိယာများ�ှင့် ဓာတ်ကူ ပစ�ည်းများ ေထာက်ပံ့ြခင်းြဖင့် အကူအညီများေပးခဲ့သည်။ IAEA ၏ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်

ေရးစီမံကိန်း (MYA/5/020)ကို ယခင်စီမံကိန်း (MYA/5 /017)၏အဆင့် (II) အြဖစ် ဇီဝနည်းပညာ ဦးစီးဌာနက အေကာင်အထည်ေဖာ်ခဲ့(ပီး ဓာတ်ေရာင်ြခည်အသုံးြပု၍ မျိုးရိုးဗီဇေြပာင်းလဲေသာ နည်းပညာကို သုံး င်း င့် Photoperiod Insensitive�ှင့် Salt Tolerant Rice စပါးမျိုးကွဲများကို

တိုးတက်များြပားေစပါသည်။ Photoperiod Insensitive ြဖစ်ေသာ Mutants လိုင်း ၄ ခုသည်

ေယဘုယျအထွက်��န်း စမ်းသပ်မ� (General Yield Trial) လုပ်ေဆာင်ဆဲြဖစ်(ပီး Salt Tolerant Mutants လိုင်း ၇ ခုကို လာမည့်မျိုးဆက်အတွက် ေရွးချယ်ထားပါသည်။

IAEA နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးစီမံကိန်းသည် Radiation Induced Mutation Technique ကို အသုံးချြခင်းြဖင့် အထွက်��န်းေကာင်းမွန်၍ ခံ�ိုင်ရည်ရှိေသာ အစားအစာမျိုးကွဲ

များကို ချဲ�ထွင်ရန် ြမန်မာ့စိုက်ပျိုးေရးလုပ်ငန်း၊ မျိုးေစ့ဌာနခွဲ�ှင့် ဗဟိုစိုက်ပျိုးေရးသုေတသနတို�က

ကူညီေပးလျက်ရှိပါသည်။ အေစ့အရွယ်အစား ပိုမို(ကီးမားေသာ၊ ရင့်မှည့်လွယ်ေသာ၊ ေရာဂါဒဏ်ခံ

�ိုင်ေသာ၊ အထွက်��န်းေကာင်းမွန်ေသာ မျိုးဗီဇြပုြပင်ထားေသာ ေကာက်ပဲသီး�ှံ မျိုးကွဲေကာင်းများ ကို ထုတ်လုပ်ရရှိပါသည်။ မိုးေရလိုအပ်ေသာ ကုန်းေြမများ�ှင့် ေတာင်ကုန်းေဒသများအတွက် Drought- Tolerant Rice Mutants �ှင့် ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းေဒသများအတွက် Salt-Tolerant Rice

Mutant များကို ထုတ်လုပ်�ိုင်ခဲ့ပါသည်။ ၎င်းအြပင် �ျူကလီးယားနည်းပညာကို အသုံးြပုြခင်း သံဓာတ်ပါဝင်မ� ြမင့်မားေစေသာ စပါးမျိုးကွဲများကို ရရှိခဲ့ပါသည်။

ြဖင

IAEA (RAS/5/065) စီမံကိန်းေအာက်တွင် မိုးေရြဖင့်စိုက်ေသာဧရိယာများ�ှင ြမန်မာ�ိုင်ငံအထက်

ပိုင်းတို�အတွက် Flooding-Tolerant Rice Mutants line ၁၂ ခု�ှင့် Drought-Tolerant Rice Mutants line ၄ ခု ကို ေရွးချယ်ခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါ Mutants line များအတွက် အထွက်��န်း စမ်းသပ်စစ်ေဆးြခင်းကို လာမည့်ေ�ွရာသီစိုက်ပျိုးချိန်တွင် စမ်းသပ်မည်ြဖစ်ပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင်ေြမနိမ့်ပိုင်းေဒသ ဆန်စိုက်ပျိုးမ�ကိုအေြခခံသည့် စိုက်ပျိုးြခင်းစနစ်သည် အဓိက

စိုက်ပျိုးေရးစနစ်ြဖစ်ပါသည်။ စုစုေပါင်းစပါးပျိုး(ကဲဧရိယာမှာ ၆.၈၁ ဟက်တာသန်း ြဖစ်ပါသည်။

လယ်သမားအများစုအသုံးြပုေသာ မျိုးကွဲများမှာ ဓါတ်ေြမ�သဇာကို တုန်�ြပန်�ိုင်ေသာ အထွက်��န်း

ြမင့် အမျိုးအစားများြဖစ်ပါသည်။ ေကာက်ပဲသီး�ှံံ၏လိုအပ်သည့် ပမာဏအတိုင်း ဓာတ်ေြမ�သဇာ

မေပး�ိုင်ပါက အထွက်��န်းေလjာ့နည်းလာမည် ြဖစ်ပါသည်။ ၎င်းသည် အထွက်��န်းြမင့် အမျိုးအစား

များ၏ ထွက်ရှိမ��ှင့် လယ်ယာေြမတွင် အမှန်တစ်ကယ် ထွက်ရှိသည့်ပမာဏတို��ကား လက်ေတွ�

ကွာဟမ�ပင် ြဖစ်သည်။ ထို�ေ�ကာင့် ဆင်းရဲသားလယ်သမားများအ�ကား မျိိုးေစ့ြဖန်�ြဖူးရန်အတွက်

(low-N) Tolerant မျိုးစပါးများအား Rice Genotype စမ်းသပ်ေနစµ်အတွင်း ထုတ်လုပ်ရန်

�ိုက်ထရိုဂျင်အသုံးြပုမ�ခံ�ိုင်ရည်(NUE) ပိုများေသာ စမ်းသပ်ချက်သည် အေရးတ(ကီး လိုအပ်လျက် ရှိပါသည်။ လက်ရှိ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးစီမံကိန်းေအာက်တွင် (low-N) Tolerant မျိုးစပါးများအား လယ်သမားများထံသို� မြဖန်�ြဖူးမီ �ိုက်ထရိုဂျင်-၁၅ အိုင်ဆိုတုပ် Dilution နည်းလမ်း ကို အသုံးြပု၍ (low-N) Tolerant မျိုးစပါးများ၏ �ိုက်ထရိုဂျင်အသုံးြပုမ� ခံ�ိုင်ရည်ကို သတ်မှတ်

�ိုင်ပါသည်။

အင်းေလးကန်ဖွံ�(ဖိုးမ� ေရရှည်တည်တံ့ေရး�ှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းေစာင့်ေရှာက်မ� စီမံကိန်းများ တွင် သမားရိုးကျ နည်းပညာများကို အေြခြပုထားပါသည်။ အင်းေလးကန်၏ လက်ရှိပတ်ဝန်းကျင် အေြခအေန�ှင့်ပတ်သက်၍ အကဲြဖတ်ရန်အတွက် အိုင်ဆိုတုပ်အေြခြပု ပတ်ဝန်းကျင်တိုင်းတာေရး

�ှင့် အကဲြဖတ်နည်းစနစ်များသည် ေရတိုက်စားမ��ှင့် အနည်ပို�ချမ�ကို တိုင်းတာရာတွင် လည်းေကာင်း၊

ေရ�ှင့်�ိုက်ထရိုဂျင်ေရွ�အားကို တိုင်းတာရာတွင်လည်းေကာင်း၊ အဖိုးတန် သတင်းအချက်အလက် များကို ရရှိေစပါသည်။ အိုင်ဆိုတုပ်အေြခြပုနည်းပညာြဖင့် ေရမျက်�ှာြပင် အရည်အေသွး၊ ေရည�ိပင်

များ

(ကီးထွားမ��ှင့်�ုံးပို�ချမ�ြဖစ်စဥ်များ၊ ေြမေအာက်ေရညစ်ညမ်းမ�

ြဖစ်စဥ်များအား ခွဲြခမ်းစိတ်ြဖာ

ြခင်းကို အချိန်တိုတွင်း ပိုမိုတိကျစွာ၊ ထိေရာက်စွာ လုပ်ေဆာင်�ိုင်ပါသည်။ အဖိုးမြဖတ်�ိုင်ေသာ ပတ်ဝန်းကျင်အေြခြပု သတင်းအချက်အလက်များသည် အင်းေလးကန် ေရရှည်တည်တံ့ေရးအတွက်

များစွာ အေထာက်အကူ ြဖစ်ေစသည်။ IAEA သည် ေရအရင်းအြမစ်�ှင့် ေရေဝကုနး် တနး် များ

ထိန်းသိမ်းေရးအတွက် သက်ဆိုင်ရာ အိုင်ဆိုတုပ်အေြခြပုနည်းပညာများကို ကူညီေပးလျက်ရှိပါ သည်။ MYA 5/025 စီမံကိန်းသည် အင်းေလးကန်၏ ေရအရည်အေသွး�ှင့် �ုံးပို�ချမ���န်းကို

ေစာင့်�ကည့်တိုင်းတာ၍ ေရေဝကုန်းတန်းများ မပျက်စီးေအာင် ထိန်းသိမ်းေရးလုပ်ငန်းများ လုပ်

ေဆာင်ရန်ြဖစ်သည်။

(ပီးခဲ့သည့် စီမံကိန်းကာလအတွင်း အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ခဲ့သည့် နည်းပညာပူးေပါင်း

ေဆာင်ရွက်ေရး စီမံကိန်းများ

MYA5010

ေခါင်စµ်- မိုးေခါင်မ��ှင့်ဆားငန်ေရဒဏ်ခံ�ိုင်သည့် စပါးမျိုးေကာင်းများ ေဖာ်ထုတ်ြခင်း အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- ပျိုးပင်ေဖာက်ြခင်း�ှင့်မျိုးရိုးဗီဇ

ရည်ရွယ်ချက်- မိုးေရေသာက် ကုန်းြမင့်�ှင့်ေတာင်ေပTေဒသများအတွက် မိုးေခါင်မ�ဒဏ်ခံ�ိုင်သည့် သေ��ေြပာင်းမျိုးစပါးများ ေဖာ်ထုတ်ရန်�ှင့် ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းေဒသများအတွက် ဆားငန်ေရဒဏ် ခံ�ိုင်သည့် စပါးမျိုးေကာင်းများ ေဖာ်ထုတ်ရန်၊

MYA5016

ေခါင်းစµ်- �ျူကလီးယားနည်းပညာြဖင့် သံဓာတ်ပါဝင်မ�/ဇီဝအာဟာရ

ေဖာ်ထုတ်ြခင်း

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- ပျိုးပင်ေဖာက်ြခင်း�ှင့်မျိုးရိုးဗီဇ

ြပည့်စုံေသာ စပါးမျိုးကွဲများ

ရည်ရွယ်ချက်- အစားအစာအေြခခံသည့် နည်းဗျူဟာြဖင့် သံဓာတ်ေလျာ့နည်းမ�ကို တိုက်ဖျက်ရန်၊

MYA5017

ေခါင်းစµ်- ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပး သေ��ေြပာင်းနည်းပညာြဖင့် ြပည်တွင်းစပါးမျိုးကွဲများ၏ အထွက် ��န်း

ေကာင်းမွန်မ�ကို ေလ့လာြခင်း

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- ပျိုးပင်ေဖာက်ြခင်း�ှင့်မျိုးရိုးဗီဇ

ရည်ရွယ်ချက်- ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပး သေ��ေြပာင်း နည်းပညာြဖင့် စပါးအထွက်��န်းြမ�င့်တင်ြခင်း မှတစ်ဆင့် စားနပ်ရိက�ာလုံြခုံမ�ကိုအားြဖည့်ေပးရန်၊

MYA5020

ေခါင်းစµ်- ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပး သေ��ေြပာင်းနည်းပညာြဖင့် ြပည်တွင်းစပါးမျိုးကွဲများအား

အထွက်တိုးေစြခင်းြဖင့် စားနပ်ရိက�ာလုံြခုံမ�ကိုအားြဖည့်ေပး င်း(အဆင့်၂) အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- သီး�ှံထုတ်လုပ်မ�

ရည်ရွယ်ချက်- အထွက်��န်းေကာင်းမွန်သည့် အရည်အေသွးြမင့်စပါးမျိုးကွဲသစ်များအား ေဖာ်ထုတ်

ြခင်းြဖင့် စားနပ်ရိက�ာ လုံြခုံမ�အားြဖည့်ေပးရန်�ှင ကူညီရန်၊

ြပည်တွင်းရှိလယ်သမားများ�ှင့် စားသုံးသူများအား

၄.၃ ေမွးြမူေရး�ှင့်ေရလုပ်ငန်း

IAEA ၏ အကူအညီြဖင့် တိရစ�ာန်ေရာဂါရှာေဖွေရး�ှင့် ကgဲ၊ �ွား ေပါက်ပွားမ���န်း တိုးတက်ေစရန် အတွက် �ျူကလီးယားနည်းစနစ်အသုံးြပုြခင်းကို ေမွးြမူေရး�ှင့်ကုသေရးဦးစီးဌာန (lBVD) တွင် စတင်လုပ်ေဆာင််ခဲ့ပါသည်။ Radio Immunoassay(RIA) ဓာတ်ခွဲခန်းတည်ေထာင်၍ တိရစ�ာန်များ မျိုးေပါက်ပွား�ိုင်ရန် ေစာင့်�ကည့်ေလ့လာမ�ကို ေအာင်ြမင်စွာလုပ်ေဆာင်�ိုင်ခဲ့သည်။ Enzyne

linked Immuno Sorbent Assay

(ElISA) နည်းပညာကို ကgဲ၊ �ွားများတွင်

ြဖစ်ပွားတတ်ေသာ

ပိုးမ�ားများ ေစာင့်�ကည့်စစ်ေဆးမ��ှင့် ခွာနာလjာနာေရာဂါတို�အား တိကျလျင်ြမန်စွာ ရှာေဖွမ�တို�တွင် အသုံးြပုခဲ့ပါသည်။ ထို�အြပင်် ေကာင်းမွန်ေသာအစာအာဟာရပိုမိုေကgးြခင်းြဖင့် ေမွးြမူေရး ထုတ်လုပ်မ� တိုးတက်ေစရန် တိရစ�ာန်အာဟာရ ဓာတ်ခွဲခန်းကို တည်ေထာင်ခဲ့သည်။ ေရာဂါရှာေဖွရန််၊ Vesicular Disease �ှင့် Swine Brucellosis တို�ကိုထိန်းချုပ်ရန်၊ ဝက်မျိုးပွား��န်း တိုးြမ�င့်ရန် Yangon Veterinary Diagnostic laboratoryသို� အေထာက်အပံ့များေပးခဲ့သည်။ ခွာနာ

လျာနာ ေရာဂါသည်

ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် အြဖစ်အများဆုံးေရာဂါ

ြဖစ်သည်။ ခွာနာလျာနာေရာဂါကို

ထိန်းချုပ်ရန် သန်းေပါင်းများစွာေသာ ခွာနာလျာနာေရာဂါ ကာကွယ်ေဆးများ ကgဲ၊ �ွား၊ သိုး၊ ဆိတ်၊

ဝက်တို�အတွက် လိုအပ်ပါသည်။ IAEA သည် ေရာဂါရှာေဖွမ� စွမ်းရည်ြမင့်မားသည့် ElISA �ှင့် PCR နည်းပညာများကို ကူညီပံ့ပိုးေပးခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ေရာဂါအား ေစာလျင်စွာသိရှိ�ိုင်၍ ကာကွယ် ေဆး ထုတ်လုပ်မ�များကို ြမ�င့်တင်ခဲ့ပါသည်။

ေမွးြမူေရး၊ ေရလုပ်ငန်း�ှင့်ေကျးလက်ေဒသဖွံ�(ဖိုးေရးဝန်(ကီးဌာန၏ (ကိုးပမ်းအားထုတ်မ�ေ�ကာင

ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ� နည်းလမ်းြဖင့် ထုတ်လုပ်မ�စွမ်းအားြမ�င့်တင်ရန်၊ ကူးစက်ေရာဂါများ ကာကွယ် ရန်အတွက် အရည်အေသွးြပည့်မီသည့် တိရစ�ာန်ကာကွယ်ေဆးထုတ်လုပ်ရန် နည်းပညာပူးေပါင်း

ေဆာင်ရွက်ေရး စီမံကိန်းြဖင့် ယခင်က ေထာက်ပံ့ခဲ့ပါသည်။ “Integrated Approach for Improving livestock Production using Indigenous Resources and Conserving the Environment” စီမံကိန်းကို တိရစ�ာန်ေမွးြမူေရး�ှင့်ကုသေရးဦးစီးဌာနမှ တိရစ�ာန်အာဟာရ�ှင့် မျိုးပွားမ� တိုးတက်ေစရန် ရည်မှန်းချက် ၂ ခုြဖင့် အေကာင်အထည်ေဖာ် ေဆာင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ အထူး (ကိုးပမ်းအားထုတ်မ�အေနြဖင့် �ို�စား�ွားများအတွက် ေမထုံမဲ့သားစပ်ြခင်းကို Progesterone Radio Immunoassay အကူအညီြဖင့် လုပ်ေဆာင်ခဲ့ပါသည်။ IAEA နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက် ေရး

စီမံကိန်း (MYA/5/013) အရ ေမွးြမူေရး၊ ေရလုပ်ငန်း�ှင့်ေကျးလက်ေဒသဖွံ�(ဖိုးေရးဝန်(ကီး ဌာနေအာက်ရှိ ေမွးြမူေရး�ှင့်ကုသေရးဦးစီးဌာန (lBVD)တွင် တိရစ�ာန်မျိုးဗီဇအဆင့်ြမ�င့်ြခင်း�ှင့် သုေတသနဌာန (ရန်ကုန်) �ှင့် (မ��ေလး) ဓာတ်ခွဲခန်းကို ေမွးြမူေရးကeဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရးအတွက် အဆင့်ြမ�င့်တင်ေပး�ုံမက ေတာင်သူလယ်သမားများအတွက် သင်တန်းေပးြခင်း�ှင့်တိရစ�ာန်များ ကူးစက်ေရာဂါကာကွယ်တားဆီးရန်အတွက် တိရစ�ာန်ကာကွယ်ေဆးထိုးေပးြခင်းတို�ကို လုပ်ေဆာင်

ေနပါသည်။

(MYA/5/022) စီမံကိန်းသည် DNA ကိုအေြခခံေသာနည်းပညာ�ှင့် ေမထုံမဲ့သားစပ်ြခင်း တို�ကို အသုံးြပုလျက် တိရစ�ာန်အထွက်��န်း တိုးတက်ေကာင်းမွန်ေစရန်ြဖစ်(ပီး ေမွးြမူေရးေစျးကွက်တွင် မျိုးသန်�မျိုးေကာင်းများကို ေရွးချယ်ြခင်းမှတစ်ဆင့် ေမွးြမူေရးအထွက်��န်းများ တိုးတက်လာေစရန် �ှင့်

ြပည်တွင်း�ှင့် မျိုးေဖာက်ရရှိထားေသာ မျိုးရိုးဗီဇများ၏ အရည်အေသွး ေကာင်းမွန်ေစရန် အတွက်

ေမာ်လီကျူး�ှင့်ဆက်စပ်နည်းပညာများကို အသုံးြပုြခင်းြဖင့် အရည်အေသွးြမင့်မားလာေစ ရန် ရည်ရွယ်ချက်များြဖင့် အေကာင်အထည်ေဖာ် ေဆာင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။

IAEA နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးစီမံကိန်း (MYA/5/018) အား တစ်သက်တာကျန်းမာေရး �ှင့်

သားေပါက်��န်း ြမင့်မားလာေစရန်�ှင့် စနစ်တကျေရွးချယ်ေမွးြမူြခင်း�ှင့် မိခင်�ှင့်ဆိုင်ေသာ

ပတ်ဝန်းကျင်အား စီမံခန်�ခွဲြခင်းြဖင့် တိရစ�ာန်ေမွးြမူထုတ်လပ် င်းမှ အကျိုးအြမတ်များ ရရှိေစရန် အတွက် ေမွးြမူေရး�ှင့်ကုသေရး ဦးစီးဌာန (lBVD) မှေဆာင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။

(ပီးခဲ့သည့် စီမံကိန်းကာလအတွင်း အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ခဲ့သည့် နည်းပညာပူးေပါင်း

ေဆာင်ရွက်ေရး စီမံကိန်းများ

MYA5011

ေခါင်းစµ်-

ြပည်တွင်းအစာအရင်းအြမစ်များကိုအေြခြပု၍

ြဖည့်စွက်အစာေကgးြခင်းနည်းဗျူဟာများ

ေဖာ်ထုတ်ြခင်း

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- တိရစ�ာန်ေမွးြမူထုတ်လုပ်မ�

ရည်ရွယ်ချက်- တိရစ�ာန်အာဟာရ ဓာတ်ခွဲခန်းတစ်ခုတည်ေထာင်ရန်�ှင

ြပည်တွင်းရရှိ�ိုင်သည

အစာအရင်းအြမစ်များမှ အာဟာရများကို အိုင်ဆိုတုပ်�ှင့် အိုင်ဆိုတုပ်မဟုတ်ေသာ နည်းဗျူဟာ များကို အသုံးြပု တွက်ထုတ်ရန်အတွက် ဝန်ထမ်းများအားေလ့ကျင့်သင်�ကားေပးရန်၊ ေမွးြမူေရး တိုးတက်ရန်အတွက် သင့်ေလျာ်သည့် ထပ်တိုးနည်းဗျူဟာများ ေဖာ်ထုတ်ရန်�ှင့် ပိုမိုေကာင်းမွန်ေသာ အစာေကgးြခင်း အေလ့အထများြဖင့် လယ်သမားများ ဝင်ေငွတိုးေစရန်၊

MYA5012

ေခါင်းစµ်- ဝက်များတွင်ြဖစ်ပွားတတ်ေသာ Swine Vesicular �ှင့် Swine Brucellosis ေရာဂါများကို ရှာေဖွထိန်းချုပ်ြခင်း

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- တိရစ�ာန်ေရာဂါ

ရည်ရွယ်ချက်- Swine Vesicular �ှင့် Swine Brucellosis ေရာဂါများကိုရှာေဖွရန်၊ အဆိုပါေရာဂါ (၂)မျိုးကိုတိုးြမ�င့်ထိန်းချုပ်ရန်�ှင့် ဝက်ေမွးြမူထုတ်လုပ်ေရးတိုးြမ�င့်ရန်၊

MYA5013

ေခါင်းစµ်- ကgဲ�ွားတိရစ�ာန် ေမွးြမူထုတ်လုပ်မ� တိုးြမ�င့်ရန်အတွက် စုေပါင်းချµ်းကပ်ြခင်း အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- တိရစ�ာန်ေမွးြမူထုတ်လုပ်မ�

ရည်ရွယ်ချက်- ရန်ကုန်�ှင့်မ��ေလးေဒသများတွင် �ို�စား�ွားတစ်�ိုင်တစ်ပိုင် ေမွးြမူထုတ်လုပ်ေရး တိုးတက်ေစရန်၊

MYA5015

ေခါင်းစµ်- တိရစ�ာန်ေရာဂါကာကွယ်ေဆးထုတ်လုပ်ရန်အတွက် အမျိုးသားစွမ်းေဆာင်ရည် ခြင်း

ြမင့်တင်

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- တိရစ�ာန်ေရာဂါ

ရည်ရွယ်ချက်- တိရစ�ာန်ေမွးြမူထုတ်လုပ်ရာတွင် ကူးစက်ေရာဂါများ အထူးသြဖင့် ခွာနာလျာနာ

ေရာဂါ ထိန်းချုပ်ြခင်းကို အားြဖည့်ကူညီရန်အတွက် အရည်အေသွးြမင့် တိရစ�ာန်ေရာဂါ ကာကွယ်ေဆး ထုတ်လုပ်ရန် အတွက် �ိုင်ငံ၏အရည် အေသွးကို ြမ�င့်တင်တည်ေဆာက်ရန်၊ MYA5018

ေခါင်းစµ်- မျိုးေကာင်းမျိုးသန်�များေရွးချယ်ေမွးြမူြခင်း�ှင့် ေမွးဖွားမ�ပတ်ဝန်းကျင်အား စီမံခန်�ခွဲ

ြခင်းမှတစ်ဆင့် တိရစ�ာန်ေမွးြမူထုတ်လုပ်မ�စနစ်၏အကျိုးအြမတ် တိုးပွားေစရန်�ှင့် တစ်သက်တာ ကျန်းမာေရး�ှှင့် သားေဖာက်ြခင်း လုပ်ငန်းများကို တိုးတက်ြခင်း

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်�ှင့်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ကို အစားအစာ�ှင့်စိုက်ပျိုးေရးတွင် အသုံးချြခင်း/တိရစ�ာန်ေမွးြမူထုတ်လုပ်ြခင်း

ရည်ရွယ်ချက်- (က) ကျန်းမာေရးေစာင့်ေရှာက်မ�အစီအစµ်များ�ှင့် ေမွးဖွားမ�ပတ်ဝန်းကျင်အား ပိုမိုေကာင်းမွန်စွာ စီမံခန်�ခွဲြခင်းြဖင့် ေမွးြမူထုတ်လုပ်မ�တိုးတက်ေစရန်၊ (ခ) သုေတသန�ှင့်ဖွံ�(ဖိုးမ�၊ တိရစ�ာန်သားေဖာက်ေမွးြမူြခင်း၊ မျိုးပွားြခင်း၊ �ို�စား�ွားေမွးြမူထုတ်လုပ်ြခင်း၊ တိရစ�ာန်အစာ�ှင့် စွန်�ပစ်ပစ�ည်းစီမံခန်�ခွဲြခင်းတို�တွင် နည်းပညာရှင်များ ေလကျင့်သင်�ကားေပးရန်�ှင့် တိရစ�ာန်

ေမွးြမူေရးဆိုင်ရာ အချက်အလက်များအစီအစµ်ချြခင်း�ှင့် အချက်အလက်များ ေလ့လာစိစစ်ြခင်း တို�တွင် နည်းပညာဆိုင်ရာအမ�ထမ်းများအား ေလ့ကျင့်သင်�ကားေပးရန်၊

၄.၄.အင်းဆက်ပိုးမ�ားထိန်းချုပ်ြခင်း

ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် တစ်�ှစ်ပတ်လုံးဟင်းသီးဟင်းရွက် စိုက်ပျိုးရာေဒသများတွင် အဆိပ်ြပင်း အင်းဆက်

ပိုးမ�ား (Diamondback Moth)သည်

(ကီးမားေသာြပဿနာတစ်ရပ်ြဖစ်လာပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံ

တွင် အဓိကဖျက်ပိုးများကို ေစာင့်�ကည့်ရန် အသိပညာဗဟုသုတ လုံေလာက်မ�မရှိပဲ Sterile Inset Technique (SIT) တွင် အေတွ�အ�ကုံ နည်းပါးပါသည်။ SIT နည်းပညာသည် ပတ်ဝန်းကျင်�ှင့် လိုက်ေလျာညီေထွ ထိေရာက်မ�ရှိေသာ်လည်း တစ်ခုတည်း ရပ်တည်သည့်နည်းစနစ် မဟုတ်ပါ။

ေပါင်းစပ်ချဥ်းကပ်မ�သည် ပိုမိုစနစ်ကျ(ပီး ထိေရာက်မ�ရှိပါသည်။ ထို�ြပင် �ိုင်ငံ၏စိုက်ပျိုးေရးဇီဝ နည်းပညာအခန်းကe အားေကာင်းလာေစရန် ရည်ရွယ်ချက်ြဖင့် အင်းဆက်ပိုးမ�ားအတွက် မျိုးဗီဇ ပိုးမ�ားထိန်းချုပ်မ�နည်းပညာများ(Genetic Pest Control Techniques)ကို စတင်ေလ့လာခဲ့

ပါသည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံမှ ပိုးမ�ားတိရစ�ာန်ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ကgမ်းကျင်ပညာရှင်များအား သီး�ှံဖျက်ပိုး များ

စီမံခန်�ခွဲမ�ဧရိယာအတွင်း Sterile Inset Technique နည်းပညာအသုံးြပုမ�ကို ေလ့ကျင့် သင်�ကားေပးထားပါသည်။ Sterile Inset Technique (SIT)ကို အသုံးြပု၍ အဆိပ်ြပင်း အင်းဆက်

ပိုးများ (Diamondback Moth) ကို �ှိမ်နင်းရန် ေလ့လာမ�များက ြပုလုပ်ခဲ့သည်။ IAEA နည်းပညာ

ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးစီမံကိန်း (MYA/5/014) "Support for a Feasibility Study on using the SIT against Diamondback Moth (DBM)" ကို သိပ�ံနည်းပညာဝန်(ကီးဌာနလက်ေအာက်ရှိ ဇီဝနည်းပညာဦးစီးဌာနမှ အေကာင်အထည်ေဖာ်ခဲ့ပါသည်။ (MYA/5/021) စီမံကိန်းမှာ အေကာင် အထည်ေဖာ် ေဆာင်ရွက်လျက်ရှိ(ပီး Sterile Inset Technique အား အြခားဇီဝထိန်းချုပ်မ� နည်းလမ်း�ှင့် ေပါင်းစပ်၍ Diamondback Moth ထိန်းချုပ်မ�ကို တိုးတက်ေစရန် ြဖစ်ပါသည်။

Sub-Sterile Insects �ှင့် သဘာဝေဘးရန်များကို အြခားေသာ Diamondback Moth ဖျက်ပိုးထိန်းချုပ််သည့်နည်းစနစ်များ�ှင့့် ေပါင်းစပ်ေဆာင်ရွက်ရန် Project Counterparts များ၏ နည်းပညာဗဟုသုတ�ှင့် အရည်အေသွးများကို သိသာစွာြမ�င့်တင်ေပး�ိုင်ခဲ့ပါသည်။ Diamond- back Moth ဖျက်ပိုးအတွက်ေစာင့်�ကပ်ထိန်းချုပ်ြခင်း စနစ်ကို ထူေထာင်ြခင်း၊ Diamondback Moth ဖျက်ပိုး�ှိမ်နင်းသည့်လုပ်ငန်းများတွင် စွမ်းေဆာင်ရည်ြမ�င့်တင်ြခင်း လုပ်ငန်းများမှတစ်ဆင့် အင်းဆက်ပိုးသတ်ေဆး အသုံးြပုမ�ကို ေလျာ့ချ၍ သီး�ှံထုတ်လုပ်မ�ကို တိုးြမ�င့်�ိုင်ခဲ့ပါသည်။

(ပီးခဲ့သည့် စီမံကိန်းကာလအတွင်း အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ခဲ့သည့် နည်းပညာပူးေပါင်း

ေဆာင်ရွက်ေရး စီမံကိန်းများ- MYA5014

ေခါင်းစµ်- Sterile Insect Technique ဖြင့် Diamond Back Moth ဖျက်ပိုး�ှိမ်နင်းမ�ကို အလွယ်တကူ ေလ့လာြခင်းအတွက် အေထာက်အကူြပုြခင်း

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- အင်းဆက်ပိုးမ�ားထိန်းချုပ်ြခင်း။

ရည်ရွယ်ချက်- ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် Diamondback Moth ဖျက်ပိုးအားေပါင်းစပ် ထိန်းချုပ်ရန် အတွက် Sterile Insect Technique ၏ လွယ်ကူေကာင်းမွန်မ��ှင့်သင့်ေလျာ်မ�ကို ချင့်ချိန် ဆုံးြဖတ် ရန်၊ MYA5021

ေခါင်းစµ်- Diamondback Month ဖျက်ပိုးထိန်းချုပ်မ�တိုးတက်ေစရန်အတွက် Sterile Insect Technique ကို အြခားေသာ ဇီဝထိန်းချုပ်မ�နည်းလမ်းများြဖင့် ေပါင်းစပ်ေဆာင်ရွက်ြခင်း အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- အင်းဆက်ပိုးမ�ားထိန်းချုပ်ြခင်း

ရည်ရွယ်ချက်- ေကာက်ပဲသီး�ှံကာကွယ်ြခင်းစနစ်ြမ�င့်တင်ရာတွင် Diamondback Month ဖျက်ပိုး ထိန်းချုပ်ြခင်းအတွက် Sterile Insect Technique ကို အြခားေသာ ဇီဝထိန်းချုပ်မ� နည်းလမ်းများ

ြဖင့် ေပါင်းစပ်ေဆာင်ရွက်ရန်၊

၄.၅. လူ�ကျန်းမာေရး လူ�ကျန်းမာေရးသည်

ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ ထိပ်တန်းဦးစားေပးမ�တစ်ခုတွင် အပါအဝင်ြဖစ်သည်။ လွန်ခ

သည့် ဆယ်စု�ှစ်အတွင်း ေဆးယµ်ပါးငှက်ဖျားေရာဂါတိုင်းတာြခင်း၊ အဝလွန်အမျိုးသမီးများအတွက် အစာအာဟာရ စသည်ြဖင့် အိုင်ဆိုတုပ်နည်းပညာကိုအေြခခံေသာ စီမံကိန်းများ င့် နည်းပညာ ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအစီအစဥ်များကို ေဆာင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ နည်းပညာ ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး

စီမံကိန်းများသည် ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ေဆးကုသေရးဆိုင်ရာ အေခြခံ အေဆာက်

အအုံ�ှင့် လူ�စွမ်းရည်ြမ�င့်ေစရန်အတွက် နည်းပညာ�ှင့် ကgမ်းကျင်မ� စွမ်းရည်တို�ကို ေထာက်ပံ့ေပးခဲ့ သည်။ ဆက်လက် အကူအညီေပးမ�များတွင် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ေဆးကုသေရး အေြခခံအေဆာက် အအုံအား အေကာင်းဆုံး အသုံးချရန်အတွက် ကgမ်းကျင်ပညာရှင် အကူအညီများ၊ ပညာရှင်များအား သင်တန်းပို�ချမ��ှင့် QA/QC တိုးတက်ေစရန်�ှင့် အလုပ်ခွင်တွင် ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရးဆိုင်ရာ အကူအညီများပါဝင်ပါသည်။ Radiotherapy �ှင့် Nuclear Medicine အေဆာက်အအုံများမှာ အိုေဟာင်း၍ ကျိုးပဲ့ပျက်ဆီး ေနပါသည်။ ၂၀၁၂ ခု�ှစ်တွင် ရန်ကုန်အေထွေထွေဆး�ုံ(ကီးရှိ (Co-60) Teletherapy ယူနစ်ေဟာင်းကို မွမ်းမံြပင်ဆင်ခဲ့သည်။ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးစီမံကိန်း

များက ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ေဆးကုသမ� အဓိကတိုးတက်ေစရန် ရည်ရွယ်၍ ကူညီ

ပံ့ပိုးလျက်ရှိပါသည်။ (ဥပမာ- (MYA/6/025) စီမံကိန်းကို ၂၀၀၇ ခု�ှစ် မှ ၂၀၁၀ ခု�ှစ်ထိ

ေဆာင်ရွက်ခဲ့ြခင်း၊ (MYA/6/027) စီမံကိန်းကို ၂၀၁၂ ခု�ှစ် မှစ၍ ကင်ဆာေရာဂါအတွက် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ေဆးကုသမ�တိုးတက်ေစရန် ေဆာင်ရွက်ခဲ့ြခင်း�ှင့် (MYA/6/030) စီမံကိန်းကို ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ေဆးကုသေရး စွမ်းေဆာင်�ိုင်မ�ြမ�င့်တင်ေရးအတွက် ကူညီေထာက်ပံ့ေပးရန် အေကာင်အထည်ေဖာ် ေဆာင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။)

�ျူကလီးယားေဆးပညာသည် ေရာဂါရှာေဖွေရး�ှင့် �ှလုံးေရာဂါ၊ ကင်ဆာကဲ့သို�ေသာ ကူးစက် ေရာဂါ မဟုတ်ေသာ ေရာဂါများ�ှင့်အတူပါရှိေသာ ��ပ်ေထွးမ�များကို စီမံခန်�ခွဲရာတွင် အေရးပါေသာ အခန်းကeမှပါဝင်သည်။ လက်ရှိအေြခအေနအရ ေရာဂါရှာေဖွေရး ကိရိယာများအား အဆင့်ြမ�င့် တင်ြခင်း၊ သက်ဆိုင်ရာ ပညာရှင်များအားသင်တန်းေပးြခင်း စသည့်အကူအညီများ လိုအပ်ပါသည်။

IAEA သည် ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် ၎င်းလုပ်ေဆာင်မ�များပိုမိုခိုင်(မဲေစရန် (MYA/6/029) စီမံကိန်း

“Strengthing Human Resource Capacity in Nuclear Medicine for Improving Diagnostic Procedures in Cardiology and Oncology” ကို အေကာင်အထည်ေဖာ်

ေဆာင်ရွက်ြခင်းြဖင့် ေလ့ကျင့်မ�သင်တန်း�ှင့် Expert Mission များ ေထာက်ပံ့ေပးလျက်ရှိပါသည်။

နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးစီမံကိန်းသည် ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ အများြပည်သူ ကျန်းမာေရးစနစ် တွင်

�ျူကလီးယားေဆးပညာ ခိုင်မာအားေကာင်းေစရန်အတွက် လိုအပ်ချက်များက ြဖည့်ဆည်း

ေဆာင်ရွက်ေပးပါသည်။ ထိုသို� ေဆာင်ရွက်ြခင်းြဖင့် ေရာဂါရှာေဖွေရး�ှင့် �ှလုံး�ှင့်ကင်ဆာေရာဂါ အပါအဝင် ကူးစက်ေရာဂါမဟုတ်ေသာ ေရာဂါများကို စီမံခန်�ခွဲမ�များတွင် တိုးတက်ေစ(ပီး၊ �ျူကလီး ယားေဆးပညာ၏ အခန်းကe ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် အားေကာင်းလာမည် ြဖစ်ပါသည်။

(ပီးခဲ့သည့် စီမံကိန်းကာလအတွင်း အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ခဲ့သည့် နည်းပညာပူးေပါင်း

ေဆာင်ရွက်ေရး စီမံကိန်းများ- MYA6025

ေခါင်းစµ်- သားအိမ်ေခါင်းကင်ဆာအတွက် Brachytherapy ကုထုံး၏အရည်အေသွး အာမခံချက် တိုးတက်ေစြခင်း

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်�ှင့်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ကုသမ�

ရည်ရွယ်ချက်-Brachytherapy ကုထုံး၏အရည်အေသွး အာမခံချက် တိုးတက်ြခင်းြဖင့် သားအိမ်

ေခါင်း ကင်ဆာအတွက် �ိုင်ငံ၏တုံ့ြပန်ေဆာင်ရွက်ချက် တိုးတက်ေစရန်၊

MYA6027

ေခါင်းစµ်- ြဖစ်ပွားေလ့ရှိေသာ ကင်ဆာအ(ကိတ်ေရာဂါများအတွက် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ကုသမ� တိုးတက်ေစြခင်း

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- ကင်ဆာေရာဂါစီမံခန်�ခွဲမ�ဆိုင်ရာ Radiation Oncology

ရည်ရွယ်ချက်- ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင်ြဖစ်ပွားေလ့ရှိေသာ ကင်ဆာအ(ကိတ်ေရာဂါများအတွက် ဓာတ်ေရာင်

ြခည်ြဖင့် ကုသမ� တိုးတက်ေစရန်၊

MYA6028

ေခါင်းစµ်- တစ်ဆင့်ခံစံချိန်စံည�န်းကိုက်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏ စမ်းသပ်ခန်းတစ်ခု တည်ေထာင်

ြခင်း။ (အဆင့် ၁)

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- ဓာတ်ေရာင်ြခည်သင့်မ�တိုင်းတာြခင်း�ှင့်ေဆးပညာဆိုင်ရာ�ူပေဗဒ

ရည်ရွယ်ချက်- သက်ဆိုင်ရာ IAEA ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရးစံချိန်စံည�န်များ�ှင့် လမ်းည�န်ချက် များအတိုင်း ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရးနယ်ပယ်-၁ (TSA -1) ၏ အဓိက လိုအပ် ချက်များကို လိုက်နာသည့် အမျိုးသား တစ်ဆင့်ခံစံချိန်စံည�န်းကိုက် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏ စမ်းသပ်

ခန်းတစ်ခု တည်ေထာင်ြခင်းြဖင့် ြမန်မာ�ိုင်ငံရှိ ဓာတ်ေရာင်ြခည် နည်းပညာအသုံးချသည့်နယ်ပယ်

အသီးသီးတွင် ဓာတ်ေရာင်ြခည်အား ေဘးအ��ရာယ်ကင်းစွာ အသုံးြပုမ�က ြမ�င့်တင်ေပးရန်�ှင့်

ဓာတ်ေရာင်ြခည်သင့်မ�တိုင်းတာေရးနယ်ပယ်မျိုးစုံတွင် ဓာတ်ေရာင်ြခည်သင့်မ�ကို ပိုမိုတိကျစွာ တိုင်းတာ�ိုင်ေစရန်၊

MYA6030

ေခါင်းစµ်- ြမန်မာ�ိုင်ငံတငွ ် ဓာတေရ် ာင်ြခည်ြဖင်ေ့ ဆးကုသမ�စွမ်းေဆာင်ရည်တည်ေဆာက်ြခင်းက

အေထာက်အကူြပုြခင်း

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- ကင်ဆာေရာဂါစီမံခန်�ခွဲမ�ဆိုင်ရာ Radiation Oncology

ရည်ရွယ်ချက်- ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ကင်ဆာေရာဂါကုသြခင်း အရည်အေသွးထိန်းချုပ်မ�/အရည်

အေသွး အာမခံမ� အစီအစµ်များ�ှင့် ဝန်ထမ်းများအား ေလ့ကျင့်သင်�ကားေပးြခင်းအပါအဝင်

�ိုင်ငံတွင် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ကင်ဆာေရာဂါကုသမ�ကို တိုးတက်ေစရန်၊

MYA6031

ြမန်မာ

ေခါင်းစµ်- ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ေဆးကုသြခင်းဝန်ေဆာင်မ�များတိုးတက်ေစြခင်း အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- ကင်ဆာေရာဂါစီမံခန်�ခွဲမ�ဆိုင်ရာ Radiation Oncology

ရည်ရွယ်ချက်- ဝန်ထမ်းများအား ေလ့ကျင့်သင်�ကားေပးြခင်း�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ေဆးကုသမ�

အရည်အေသွးထိန်းချုပ်မ�/အရည်အေသွးအာမခံမ� အစီအစµ်များ အပါအဝင် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ေဆးကုသမ�ကို တိုးတက်ေစရန်၊

ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင်

၄.၆ အစာအာဟာရ

အဝလွန်၍ အေလးခိျန်ပိုြခင်းသည် ဝင်ေငွနည်းပါးေသာ �ိုင်ငံများ�ှင့် ဝင်ေငွအသင့်အတင့် ရရှိ ေသာ

�ိုင်ငံများတွင် အြဖစ်များလျက်ရှိပါသည်။ ေလ့လာမ�များအရ အမျိုးသမီးများအတွက် အဝလွန်

ြခင်းသည် ေနာက်ဆက်တွဲ ေရာဂါတစ်မျိုး တွဲဆက်ပါဝင်လာ�ိုင်ေသာ်လည်း အေလးချိန်တက်ြခင်း

(သို�မဟုတ်) အဝလွန်ြခင်းသည် Body Mass Index (BMI)ကို တည်မှီေနပါသည်။ အဆိုပါ အချက်

များေ�ကာင ြမန်မာ�ိုင်ငံရှိ အမျိုးသမီးများအ�ကား အဝလွန်ြခင်းကို ေစာင့်�ကည့်စစ်ေဆးရန်�ှင

ြပန်လည်သုံးသပ်ရန် လိုအပ်လာပါသည်။ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးစီမံကိန်း MYA/6/026:

အရ ြမန်မာအမျိုးသမီးများ အဝလွန်ြခင်း�ှင့် အဝလွန်ြခင်း�ှင့် ဆက်�ွယ်ေနသည့် အြခားေဘးြဖစ်

ေစတတ်ေသာ အချက်များကို Stable Isotope Techniques ကို အသုံးြပု၍ ေစာင့်�ကည့်ေလ့လာ လျက်ရှိပါသည်။ ထိုသို�ေလ့လာေစာင့်�ကည့်ရန်၊ ေသေစ�ိုင်ေလာက်ေသာ ေသွးတိုး�ှင့် ဆီးချိုေရာဂါ

ြဖစ်ပွားမ� ေလjာ့ချရန်�ှင့် ထိေရာက်ေသာ ကုသမ� ေပး�ိုင်ရန်အလို�ငှာ အလွန်ဝေသာ အမျိုးသမီးများ

တွင် အဝလွန်ြခင်း�ှင့် ဆက်စပ်သည့် ေဟာ်မုန်းဓာတ်အား ဆန်းစစ် ေလ့လာမ�များ ြပုလုပ်ရာတွင်

Stable Isotope နည်းပညာကို အသုံးြပုရန် အေထာက်အပံ့များ ေပးအပ်လျက်ရှိသည်။

(ပီးခဲ့သည့် စီမံကိန်းကာလအတွင်း အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ခဲ့သည့် နည်းပညာပူးေပါင်း

ေဆာင်ရွက်ေရး စီမံကိန်းများ- MYA6026

ေခါင်းစµ်-အမျိုးသမီးများတွင်ြဖစ်တတ်ေသာအဝလွန်ေရာဂါ�ှင့်ဆက်စပ်သည့် အ��ရာယ်များကို ချင့်တွက်ြခင်း

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်-အစာအာဟာရတွင်ပါဝင်သည့် သက်ေစာင့်ဓာတ်များကိုချင့်တွက်ြခင်း

ရည်ရွယ်ချက် - ြမန်မာ�ိုင်ငံရှိအမျိုးသမီးများတွင်ြဖစ်တတ်ေသာအဝလွန်ေရာဂါ�ှင့် ဆက်စပ်သည

အ��ရာယ်များကို Stable Isotope Techniques သုံး၍ ချင့်တွက်ရန်၊

၄.၇ စက်မ�လုပ်ငန်း

IAEA အကူအညီြဖင့်

ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်စစ်ေဆး င်း (Non-Destructive

Testing (NDT) ကို အဆင့်ြမ�င့်တင် ေဆာင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ အထူးသြဖင့် ဓာတ်မှန်ရိုက်ကူးြခင်း

�ှင့် ��န်းလွန်အသံလိ�င်းြဖင့် စစ်ေဆးမ�များတွင်ြဖစ်သည်။ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး

စီမံကိန်းများ ြဖစ်သည့် MYA/8/004, MYA/8/007 �ှင့် RAS/1/013 အရ မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်

စစ်ေဆးြခင်း လက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်း (NDT laboratory) ကိုတည်ေထာင်ခဲ့(ပီး မူရင်းမပျက်စမ်းသပ် စစ်ေဆးြခင်း နည်းစနစ်များကို သက်ဆိုင်ရာဝန်ထမ်းများအား သင်တန်းပို�ချေပးခဲ့သည်။ ေဒသတွင်း

စီမံကိန်း RAS/1/020 ြဖင့် အဆင့်ြမင့် မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်စစ်ေဆးြခင်း နည်းပညာများတွင်

စွမ်းရည်ြမ�င့်တင်ခဲ့သည်။ ေဆာက်လုပ်ေရးလုပ်ငန်းများတွင် မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်စစ်ေဆးြခင်း နည်း

ပညာများကို အသုံးြပုေန�က(ပီ ြဖစ်သည်။ အဆင့်ြမင့် မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်စစ်ေဆးြခင်း နည်းပညာ

လက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်းတစ်ခု ထူေထာင်ြခင်းြဖင့် စက်မ�လုပ်ငန်းများအတွက် မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်

စစ်ေဆးြခင်းဆိုင်ရာဝန်ေဆာင်မ�များအား သမားရိုးကျအဆင့်မှ အဆင့်ြမင့် အေြခအေနတစ်ခုသို� တိုးြမ�င့်ေဆာင်ရွက်�ိုင်မည်ြဖစ်သည်။

IAEA ၏ ေထာက်ပံ့ကူညီမ�ြဖင့် စီမံကိန်း MYA/1/014 “စက်မ�လုပ်ငန်းများတွင် ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ် သုံးေြခရာခံြခင်း�ှင့် အလုံပိတ်ေရဒီယိုသတ� ိAကပင်ရင်းများ ဆိုင်ရာ နည်းစနစ်များကို အသုံးြပုရန် အတွက် အမျိုးသားစွမ်းေဆာင်ရည်ကို တည်ေဆာက်ြခင်း”အရ အဏုြမူစွမ်းအင်ဦးစီးဌာနသည်

ြပည်တွင်းစက်မ� လုပ်ငန်းများအား ဝန်ေဆာင်မ�ေပး�ိုင်ရန်အတွက် စက်မ�ကeအသုံးချမ�များအတွက်

ြေရဒယိုအိုင်ဆိုတပ်သုံး ေခြရာခံ င်း�ှင့်အလုံပိတ်ေရဒီယိုသတ� ိAကပင်ရင်းများ အသုံးြပုသည့် နည်း

ပညာတွင် အမျိုးသားစွမ်းေဆာင်ရည်ကို တည်ေဆာက်ြခင်းများ ြပုလုပ်လျက်ရှိပါသည်။ ယခုအခါ

အဏုြမူစွမ်းအင်ဦးစီးဌာန၊ သိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာဝန်(ကီးဌာနသည် အစိုးရဌာနများ�ှင့် ပုဂ�လိကကုမ�ဏီ များအား မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်စစ်ေဆးြခင်း ဝန်ေဆာင်မ�များ ကူညီေထာက်ပံ့ ေပးလျက်ရှိသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် ပတ� ြမား၊ နီလာ၊ ေကျာက်စိမ်းကဲ့သို� အဖိုးတန်ေကျာက်မျက်များ၊ ေရနံ၊ သဘာဝ ဓာတ်ေငွ��ှင့် အ(ဖိုက်နက်၊ သံ၊ ခဲ�ှင့်ေငွကဲ့သို� အြခားသတ� ုသိုက်များ ေပါAကယ်ဝသည်။ ေရဒီယို အိုက်ဆိုတုပ်နည်းပညာကို ပုဂ�လိကကုမ�ဏီများသာမက အစိုးရဌာန စက်မ�လုပ်ငန်းများတွင်ပါ အသုံးြပုေန(ပီြဖစ်သည်။ အလုံပိတ်ေရဒီယိုသတ� ိAကပင်ရင်းများကို ေရနံတူးေဖာ်ထုတ်လုပ်ေရးတွင် အများဆုံး အသုံးြပုပါသည်။ ေရချိန်တိုင်းတာြခင်းအတွက် ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်နည်းပညာ အသုံးြပု

ြခင်းကို ယူရီးယားဓာတ်ေြမ�သဇာစက်�ုံတွင် ၁၉၈၃ ခု�ှစ် ကပင် သုံးစွဲခဲ့သည်။ IAEA ကgမ်းကျင် ပညာရှင်များ၏ ည�န်�ကားြပသမ�ြဖင့် ပိုက်လိုင်းများအတွင်းရှိ အြပစ်အနာအဆာများအားရှာေဖွသည့် ဂမ�ာေရာင်ြခည်သုံးထက်ေအာက်ေရွ�လျားပုံရိပ်ဖမ်းယူသည့် နည်းစနစ် (Gamma Column Scanning)ကို ၁၉၉၆ ခု�ှစ်တွင် စတင်ခဲ့ပါသည်။ ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်သုံးေြခရာခံနည်းပညာ (Radiotracer Technique) ကို သဘာဝဓာတ်ေငွ�ပိုက်လိုင်းများ၏ အြပစ်အနာအဆာများအား ရှာေဖွရာတွင်လည်း အသုံးြပုပါသည်။ �ိုင်ငံအတွင်း ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်အသုံးြပု၍ အြပစ်အနာ အဆာများအား ေြခရာခံြခင်း�ှင့် မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်စစ်ေဆးသည့် နည်းစနစ်များ အားေကာင်းေစ ရန် စီမံကိန်းတစ်ခုကို အေကာင်အထည်ေဖာ်ေန(ပီြဖစ်ပါသည်။

(ပီးခဲ့သည့် စီမံကိန်းကာလအတွင်း အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ခဲ့သည့် နည်းပညာပူးေပါင်း

ေဆာင်ရွက်ေရး စီမံကိန်းများ-

MYA8005

ေခါင်းစµ်-ဘက်စုံသုံးဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးစက်

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးစက်များ�ှင့် အသုံးချြခင်းများ

ရည်ရွယ်ချက်- ေဆးကုသေရးပစ�ည်းများ၊ ကိရိယာများ�ှင့် Human Tissue Grafts များကို ပိုးသတ်ရန် ရန်ကုန်တွင်ဘက်စုံသုံး ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးစက်တည်ေထာင်ရန်၊

MYA8007

ေခါင်းစµ်- ေဆာက်လုပ်ေရးလုပ်ငန်များတွင် မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်ြခင်းနည်းစနစ်ကို အသုံးချြခင်း �ှင့် ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေစြခင်း

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်ြခင်း�ှင့်တွက်ချက်ြခင်း

ရည်ရွယ်ချက်- ေဆာက်လုပ်ေရးလုပ်ငန်းများရှိ ကွန်ကရစ်အေဆာက်အအုံများအတွက် အရည် အေသွး ထိန်းချုပ်မ��ှင့်အာမခံချက်ေပးရန်အတွက် မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်ြခင်းနည်းပညာ၏ အမျိုး သား စွမ်းေဆာင်ရည်ကို ြမင့်မားေစရန်၊

MYA1014

ေခါင်းစµ်- စက်မ�လုပ်ငန်းတွင် ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်သုံးေြခရာခံြခင်း(Radiotracer) �ှင့် အလုံပိတ်

ေရဒီယိုသတ� ိAကပင်ရင်းများ(Sealed Source)ဆိုင်ရာ နည်းစနစ်များကို အသုံးြပုရန်အတွက် အမျိုးသားစွမ်းေဆာင်ရည်ကို တည်ေဆာက်ြခင်း

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- စက်မ�ဆိုင်ရာအသုံးချြခင်းအတွက် ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည် နည်းပညာ

ရည်ရွယ်ချက်- �ိုင်ငံတွင်းရှိ စက်�ုံများသို� ဝန်ေဆာင်မ�များေပးြခင်းအပါအဝင် စက်မ�လုပ်ငန်းများ တွင်

ြအသုံးချသည့် ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်သုံးေြခ

ရာခံ

င်း(Radiotracer) �ှင့် အလုံပိတ်ေရဒီယ

သတ� ိAကပင်ရင်းများ(Sealed Source)နည်းစနစ်များတွင်် �ိုင်ငံ၏ စွမ်းေဆာင်ရည်ကို တည်ေဆာက် ရန်၊

၄.၈ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ကာကွယ်ေရး�ှင့် ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး

ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအစီအစµ်သည် ပုံမှန်ြဖစ်(ပီး ဓာတ်ေရာင်ြခည်

ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရးအေြခခံအေဆာက်အုံသည် ဓာတ်ေရာင်ြခည် ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်း

ေရး�ှင့် ကာကွယ်ေရးတွင် တစ်�ှစ်ထက်တစ်�ှစ် တိုးတက်လျက်ရှိပါသည်။ �ျူကလီးယားဆိုင်ရာ

အသုံးချမ�များအတွက် ထိေရာက်သည့် နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ�များရရှိရန် ခိုင်မာသည့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး အေြခခံအေဆာက်အုံသည် အဓိကအစိတ်အပိုင်း

ြဖစ်ပါသည်။ အများအားြဖင့် လတ်တေလာ (ပီးစီးခဲ့သည့် နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးကာလ

များတွင် ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရးနယ်ပယ်များ(TSA) အလိုက် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဘးအ��ရာယ် ကင်းရှင်းေရး�ှင့် ကာကွယ်ေရးလုပ်ငန်းများကို သက်ဆိုင်ရာေဒသတွင်း စီမံချက်များမှတစ်ဆင့် သို�မဟုတ် Nuclear Safety and Security Department �ှင့် တိုက်ရိုက်ဆက်သွယ်၍ အေကာင် အထည်ေဖာ် ေဆာင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။

ေအာက်ေဖာ်ြပပါ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးစီမံကိန်းမှာ Footnote A အဆင့်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားရှိ(ပီး အေကာင်အထည်ေဖာ် ေဆာင်ရွက်မ� မြပုလုပ်ရေသးပါ။

MYA9005

ေခါင်းစµ်- ဓာတ်ေရာင်ြခည် ကာကွယ်ေရးအေြခခံအေဆာက်အုံ ေတာင့်တင်းခိုင်မာေစြခင်း အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- ဓာတ်ေရာင်ြခည်�ှင့်စွန်�ပစ်ပစ�ည်း စည်းကမ်းထိန်းချုပ်မ� အေြခခံအေဆာက် အအုံ

ရည်ရွယ်ချက်- ဓာတ်ေရာင်ြခည်ကာကွယ်ေရး အေြခခံအေဆာက်အုံတိုးတက်ေစရန်�ှင့် ဓာတ်ေရာင်

ြခည်ပင်ရင်းများ ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး�ှင့်လုံြခုံေရးအတွက် အမျိုးသားစွမ်းေဆာင်ရည်

ေတာင့်တင်းခိုင်မာေစရန်၊

၄.၉ �ျုကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာကeစွမ်းရည်ြမ�င့်တင်တည်ေဆာက်ြခင်း

IAEA အကူအညီြဖင့် လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရးလုပ်ငန်းများကို �ျူကလီးယား သိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာနယ်ပယ်တွင် လုပ်ေဆာင်လျက်ရှိပါသည်။ သင်တန်းပို�ချရာတွင် အဓိကအားြဖင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ေရာဂါရှာေဖွြခင်း၊ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ေဆးကုသြခင်း၊ �ျူကလီးယား ေဆးပညာ၊ Radioimmunoassay Technique၊ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ပိုးသတ်ြခင်း�ှင့် အစားအစာများ တာရှည်ခံေအာင်ြပုလုပ်ြခင်း၊ အင်းဆက်များပိုးသတ်ြခင်းနည်းပညာ၊ မျိုးရိုး ဗီဇြပုြပင်ေြပာင်းလဲြခင်း၊

�ျူကလီးယားစက်ကိရိယာများြပုြပင်ြခင်း၊ ဓာတ်ေရာင်ြခည်သုံး စက်မ� လုပ်ငန်း၊ မူရင်းမပျက်လက်ေတွ�စမ်းသပ်ြခင်း၊ ေမွးြမူေရးလုပ်ငန်း�ှင့်ဓာတ်ေရာင်ြခည် ကာကွယ်ေရး လုပ်ငန်းများ ပါဝင်သည့် စိုက်ပျိုးေရး၊ စက်မ��ှင့် ေဆးပညာနယ်ပယ်တို�တွင် ြဖစ်ပါသည်။

�ျူကလီးယားတိုင်းတာေရးကိရိယာများ၏ အြပစ်အနာအဆာများရှာေဖွြခင်း၊ ထိန်းသိမ်းြခင်း၊

ြခင်းတို�ကို �ိုင်ငံ�ှင့်အဝှမ်း ဝန်ေဆာင်မ�ေပး�ိုင်ရန်အတွက် �ျူကလီးယားစက်ကိရိယာများ

ြပုြပင်

ြပုြပင်

ထိန်းသိမ်းြခင်းဆိုင်ရာ လက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်းကို တည်ေထာင်ထားရှိပါသည်။ Project MYA/0/ 009: “Establishing an Information Communication Technology (ICT) Based National Training Capacity Building” မှတစ်ဆင့် �ျူကလီးယား စက်ကိရိယာများ ြပုြပင် ထိန်းသိမ်းမ�တွင် လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ်များြပုစုပျိုးေထာင်ရန်အတွက် �ိုင်ငံ၏ စွမ်းေဆာင်ရည် ကို

ြမ�င့်တင်အားြဖည့်ရန် အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ IAEA သည် လိုအပ် ေသာ

ကိရိယာများ၊ ဆက်စပ်ပစ�ည်းများ၊ Software များကို ထိုဓာတ်ခွဲခန်းအတွက် ေထာက်ပံ့ခဲ့ပါ သည်။

Nuclear Detectors၊ Spectrometers၊ Amplifiers၊ Counting Systems၊ MCA �ှင့် SCA

Analyzer၊ Power Supply တို�ကို ြပုြပင်ထိန်းသိမ်းြခင်းြဖင့် လက်ေတွ� အေတွ�အ�ကုံများ

ရရှိလာပါသည်။ Project MYA/4/008 အရ အာလ်ဖာေရာင်စဥ်တိုင်းကိရိယာ၊ နမူနာပစ�ည်း (ကိုတင်ြပင်ဆင်သည့်စက်ကိရိယာ၊ EDXRF စသည့် စက်ပစ�ည်းများအား ေထာက်ပံ့ေပးြခင်း�ှင့်

ေလ့ကျင့်သင်�ကားေပးြခင်းများြပုလုပ်ရန်အတွက် မ��ေလးတက�သိုလ်တွင် �ျူကလီးယားဘာသာရပ် သင်�ကားေရး�ှင့် အသုံးချေရးအတွက် Nucleonic laboratory လက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်း တစ်ခုကို ထူေထာင်ခဲ့ပါသည်။ လက်ရှိလက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်းကို အဆင့်ြမ�င့်ရန်�ှင့် ကျယ်ြပန်�စွာ အသုံးြပု�ိုင် ရန်အတွက် အထူးသြဖင့် �ျူကလီးယား�ူပေဗဒနယ်ပယ်တွင် ထိေရာက်ေသာ သင်�ကားပို�ချမ��ှင့် သုေတသနလုပ်ငန်းများကို ေဆာင်ရွက်�ိုင်ရန် စီမံကိန်းမှ အားြဖည့် ေထာက်ပံ့ေပးလျက်ရှိသည်။ IAEA နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးစီမံကိန်းအရ ပတ်ဝန်းကျင်ဓာတ်ေရာင်ြခည် ေစာင့်�ကည့် စစ်ေဆးေရး လက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်းတစ်ခုကို အဏုြမူစွမ်းအင်ဦးစီးဌာနတွင် တည်ေထာင်ထားရှိပါ သည်။ Airborne Particulate Matter Pollution Monitoring �ှင့် Elemental Analysis and Contamination of Environmental Sample များကို တိုင်းတာရန် Nuclear Analytical Techniques များကို အသုံးြပုလျက်ရှိပါသည်။

(ပီးခဲ့သည့် စီမံကိန်းကာလအတွင်း အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ခဲ့သည့် နည်းပညာပူးေပါင်း

ေဆာင်ရွက်ေရး စီမံကိန်းများ- MYA0007

ေခါင်းစµ်- �ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာ သင်တန်းဌာန အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- �ျူကလီးယားဌာနများ�ှင့် လက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်းများ

ရည်ရွယ်ချက်- �ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာနယ်ပယ်ရှိ သိပ�ံပညာရှင်များ၊ အင်ဂျင်နီယာများ�ှင ဘွဲ�ရ ေကျာင်းသားများအတွက် �ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာ သင်တန်းဌာနတစ်ခု ထူေထာင် ရန်�ှင

နယ်ပယ်စုံတွင် �ျူကလီးယားနည်းစနစ်များကို အသုံးချရန်အတွက် အရင်းအြမစ်များကို ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေစရန်၊

ြပည်တွင်းရှိ လူ�စွမ်းအား

၅။ အဆိုြပုအစီအစဥ်အ�ှစ်ချုပ်ေဖာ်ြပချက်

အမျိုးသားစီမံကိန်းမူေဘာင်ရှိ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး၏ အေြခခံသေဘာတရားများမှာ

ေပါင်းစပ်ဖွဲ�စည်းထားေသာအတည်ြပုထားသည့် အစီအစဥ်လိုအပ်(ပီး အဖွဲ�ဝင်�ိုင်ငံရှိ ကeစုံ ဦးစား

ေပး ကိစ�များကို အေထာက်အပံ့ြပုရန် ြဖစ်ပါသည်။ အကျိုးသက်ေရာက်မ�များ ရရှိေစရန်အတွက်

ကန်�သတ်ထားသည့် ကeစုံရည်မှန်းချက်များကို နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ြခင်းြဖင့် ဆက်လက် အေကာင်အထည်ေဖာ် ေဆာင်ရွက်ရန်ြဖစ်ပါသည်။ ထို�ြပင် နည်းပညာအကူအညီ လက်ခံသူများ သည် တင်(ကိုြပင်ဆင်မ�များအား ေဆာင်ရွက်(ပီးေနာက်တွင် စီမံကိန်းများအား အေကာင်အထည် ေဖာ်

ေဆာင်ရွက်ရန်အတွက် အဓိကတာဝန် ရှိလာပါသည်။ စီမံကိန်းများအား အေကာင်အထည်ေဖာ်

ေဆာင်ရွက်ေသာအခါ အထူးသြဖင့် လိုအပ်ေသာ အေြခခံအေဆာက်အအုံြဖစ်သည့် �ိုင်ငံေတာ်၏ အဖွဲ�အစည်းများ�ှင့် ဆက်သွယ်ေဆာင်ရွက်ရာတွင် တက�သိုလ်များ၊ �ျူကလီးယား သုေတသနဌာန များ၊ အစိုးရ�ှင့်ပုဂ�လိကအဖွဲ�အစည်းများ ပူးေပါင်းပါဝင်ရန် အထူးဂ�ုြပုေဆာင်ရွက်ရမည် ဖြစ်ပါ သည်။ စီမံကိန်းများသည် လက်ေတွ�အသုံးြပုသူများဆီသို� အမှန်တကယ်ဦးတည်(ပီး အရှည်သြဖင့် တည်တံ့ေနေစရန်အတွက် အစိုးရ၏ခိုင်မာသည့် ကတိကဝတ်များ�ှင့် တိုင်းြပည်၏ အဓိက လိုအပ် ချက်များအား တုံ့ြပန် ေဆာင်ရွက်ေပးရမည်။

�ိုင်ငံ၏အလုံးစုံဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရးအစီအစဥ် (NCDP)(၂၀၁၁-၂၀၃၁)၊ �ှစ် ၂၀ ေရရှည် စီမံကိန်း၏ ရည်မှန်းချက်များ ေအာင်ြမင်ရန် အစိုးရ၏ဦးစားေပးမူဝါဒများ�ှင့် ကိုက်ညီသည့် (၂၀၁၆-၂၀၂၁)

အတွင်း ြမန်မာ�ိုင်ငံသို� IAEA ၏ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး�ှင့် အကူအညီများအတွက်

�ိုင်ငံမှချမှတ်ထားေသာ အစီအစဥ်များကို ေရးဆွဲခဲ့ပါသည်။ လာမည့်အစီအစဥ်၏ မူ�ကမ်းသည် အခန်း

၂ တွင် ေဖာ်ြပထားေသာ �ိုင်ငံ၏ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရး ဦးစားေပးကိစ�ရပ်များ�ှင့် ကိုက်ညီပါ သည်။

လူမ�စီးပွားေရးဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ရန် �ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာအား

(ငိမ်းချမ်းစွာ အသုံးြပု

ြခင်း

အေနြဖင့် ြမန်မာ�ိုင်ငံ�ှင့် IAEA တို�အ�ကား ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ�ဆိုင်ရာ နယ်ပယ်အား

အစိုးရမှချမှတ်ထားေသာ ရည်မှန်းချက်များ/ဦးတည်ချက်များအား ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေစြခင်း၊ အမျိုးမျိုး

ေသာ Stakeholder များ�ကား ေဆွးေ�ွးည�ိ�ိ�င်းပွဲများ ြပုလုပ်ြခင်းတို�မှတစ်ဆင့် ကာလတို�ှင့် ကာလ

လတ် စီမံကိန်းများအတွက် တိုးတက်ေအာင်ေဆာင်ရွက််ရမည်။

၅.၁. ကာလတိုအစီအစဥ်များ

ကာလတိုအစီအစဥ်တွင် ြမန်မာ�ိုင်ငံ�ှင့် IAEA တို� ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအတွက် ဦးစားေပး

သတ်မှတ်ချက်များမှာ အီလက်ထရွန်ေရာင်စµ်တန်း၏ လုပ်ေဆာင်မ�များ၊ လူ�ကျန်းမာေရး၊ ေမွးြမူေရး၊ စက်မ�၊ ေရအရင်းအြမစ်စီမံခန်�ခွဲေရး၊ စိုက်ပျိုးေရး၊ ပတ်ဝန်းကျင်�ှင့် �ျူကလီးယားေဘးအ��ရာယ် ကင်းရှင်းေရး စသည့်နယ်ပယ်များတွင် စွမ်းရည်ြမ�င့်တင်တည်ေဆာက်ေရး လုပ်ငန်းများအတွက် (ကိုးပမ်းအားထုတ်မ�များကို အဓိကထားသည်။

• လူထုကျန်းမာေရး။ ၂၀၀၈ ခု�ှစ်မှစ၍ တစ်�ှစ်လjင် ကင်ဆာြဖစ်ပွားမ� ၅၀,၀၀၀ ေကျာ်မj ရှိေန(ပီး ကင်ဆာေရာဂါ ထိန်းချုပ်ကုသမ� အေြခခံအေဆာက်အအုံ မလုံေလာက်မ��ှင့် အိုေဟာင်း(ပီး အရည်အေသွးမြပည့်မီေတာ့သည့် စက်ပစ�ည်းကိရိယာများရှိသည့် ေဆး�ုံများသာ ရှိသည့်

အတွက် ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် ေဆး�ုံသုံး စက်ပစ�ည်းကိရိယာများအား အဓိကြဖည့်တင်းရမည်

ြဖစ်သကဲ့သို� လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ်ဖွံ�(ဖိုး တိုးတက်ေအာင် လုပ်ေဆာင်ရန်လည်း လိုအပ် သည်။ ကင်ဆာေဝဒနာရှင်များအား ကုသေပးေရး�ှင့် ေရာဂါရှာေဖွေရးလုပ်ငန်းများ တိုးတက် ရန်၊

�ျူကလီးယားေဆးပညာ�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ကုသြခင်းများတွင် လူ�စွမ်းအားအရင်း အမြစ် စွမ်းေဆာင်ရည်ြမ�င့်တင်ရန်�ှင့် ဝန်ေဆာင်မ�ေပးြခင်းများအား အားြဖည့်ေပးရန်၊ IAEA၏

နည်းပညာအကူအညီများ လိုအပ်သည်။ ထို�ေ�ကာင ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် ပိုစစ်ထရွန်ထုတ်လ�တ်

ပုံရိပ်ေဖာ်နည်းပညာ�ှင့် ကွန်ပျူတာသုံးပုံရိပ်ေဖာ်နည်းပညာ(PET-CT)၊ Cyclotron, and linear Accelerator and HDR Brachytherapy Services တို�၌ လူ�စွမ်းအားအရင်းအမြစ် စွမ်းေဆာင်ရည်ြမ�င့်တင်ရန် အထူးလိုအပ်လျက်ရှိသည်။

• �ျုကလီးယားေဆးပညာ�ှင့်ဓာတ်ေရာင်ြခည် င့်ကုသြခင်း

ကာလတိုအစီအစဥ်တွင် ပိုစစ်ထရွန်ထုတ်လ�တ်ပုံရိပ်ေဖာ်နည်းပညာ�ှင့် ကွန်ပျူတာသုံး ပုံရိပ်ေဖာ် နည်းပညာ(PET-CT)၊ Cyclotron, and linear Accelerator and HDR Brachytherapy Servicesတို�၌ လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရးတွင် စွမ်း

ေဆာင်ရည် တည်ေဆာက်ြခင်းများအား အဓိကထားရမည်ြဖစ်သည်။

• တစ်ဆင့်ခံစံချိန်စံည�န်းကိုက်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏစမ်းသပ်ခန်း

MYA 6028 " Establishing a National Secondary Standards Dosimetry laboratory (Phase I)" IAEA နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးစီမံကိန်းမူေဘာင်တွင်

တစ်ဆင့်ခံစံချိန်စံည�န်းကိုက်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏစမ်းသပ်ခန််း(SSDl) အေြခခံအေဆာက် အအုံအတွက် IAEA ၏ သတ်မှတ်ချက်များအတိုင်း အေဆာက်အအုံအသစ်တစ်ခုအား (၂၀၁၄-၂၀၁၅) ခု�ှစ်အတွင်း ပုံ�ကမ်းေရးဆွဲြခင်း၊ တည်ေဆာက်ြခင်း�ှင့် လက်ခံြခင်းများအား

ြပုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ ထိုအေဆာက်အအုံအသစ်သည် အဏုြမူစွမ်းအင်ဦးစီးဌာန(ရန်ကုန်)၌ တည်ရှိ(ပီး ထိန်းချုပ်ခန်း(Control Room)တစ်ခန်း�ှင့် ဓာတ်ရာင်ြခည်ေပးခန်း(Irradiation Room) သုံးခန်းကို ဓာတ်ေရာင်ြခည်ကာကွယ်ြခင်း၊ ေရာဂါရှာေဖွြခင်း �ှင့် ေရာဂါကုသသည့် အဆင့် စံကိုက်ည�ိြခင်း တို�အတွက် စံကိုက်ချိန်ည�ိသည့်စနစ်များကို တပ်ဆင်ရန် ထည့်သွင်း ထားပါသည်။

ကာလတိုအစီအစဥ်(၂၀၁၆-၂၀၁၇)တွင် IAEA နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးစီမံကိန်း MYA 6033 : “Establishing a National Secondary Standards Dosimetry laboratory (Phase I)" အရ (၁) SSDl ဝန်ထမ်းများအား Fellowship �ှင့် Expert Mission များ မှတစ်ဆင့် လုံေလာက်သည့် သင်တန်းများေပးရန်၊(၂) Gamma Cs-137 �ှင့် kilovoltage X Ray စံကိုက်ည�ိြခင်းစနစ်များ ပါဝင်သည့် ဓာတ်ရာင်ြခည်ကာကွယ်ေရး�ှင့်

ေရာဂါရှာေဖွေရးအဆင့် စံကိုက်ည�ိြခင်းတို�အတွက် ကိရိယာများ ဝယ်ယူရန်၊ (၃) စံကိုက်ည�ိ ခြင်း စနစ်များတပ်ဆင်အ(ပီး အသုံးြပု�ိုင်မည့် အဆင့်တွင် ကူညီရန်၊ (၄) SSDl Network အဖွဲ�ဝင်များအတွက် IAEA မှ ဖွဲ�စည်းထားသည့် Dosimetry Comparison Programs

မှတစ်ဆင ြမန်မာ�ိုင်ငံမှ ေ�ကညာထားသည့် SSDl စံကိုက်ချိန်ည�ိမ� တိကျမှန်ကန်သည

အဆင့်အား အတည်ြပု�ိုင်ရန်၊ (၅) ISO 17025 အရ ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် အမှန်တကယ်

သုံးစွဲသူများအတွက် စံကိုက်ချိန်ည�ိြခင်း ဝန်ေဆာင်မ�လုပ်ငန်းများ တည်ေထာင်ြခင်းကို အေထာက်အကူေပးရန် တို�အတွက် ေနာက်ထပ် IAEA ၏အကူအညီများ လိုအပ်ပါသည်။

• အစားအစာ�ှင့်စိုက်ပျိုးေရး။ အစဥ်အလာအားြဖင့် စိုက်ပျိုးေရး�ိုင်ငံြဖစ်ေသာေ�ကာင (ပီးခဲ့သည့်

နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး လုပ်ငန်းစဥ်များအတွင်း အေကာင်အထည်ေဖာ်ခဲ့သည

ဆန်စပါး ထုတ်လုပ်မ� အပါအဝင် စီမံကိန်းများစွာြဖင့် ဆန်စပါး ထုတ်လုပ်မ�သည် ြမန််မာ�ိုင်ငံ

အတွက် အဓိကဦးစားေပးအဖြစ် တည်ရှိေနပါသည်။ အြခားအေရး(ကီးသည့် စီးပွားြဖစ်သီး�ှံများ

မှာ ဆီထွက်သီး�ှံများြဖစ်(ပီး အထွက်��န်းေကာင်းေစရန်အတွက် အပင်အာဟာရ

ေရေကာင်းေရသန်�အသုံးြပုရန် လိုအပ်ပါသည်။

ြဖစ်ေစေသာ

• ေြမဆီလ�ာ�ှင့်ေရစီမံခန်�ခွဲြခင်း

ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ အေရး ီး ဦးစားေပးအစီအစµ်မှာ အင်းေလးကန်

ြပုြပင်ထိန်းသိမ်းြခင်း

ြဖစ်ပါသည်။ လယ်ယာထွက်ကုန်များ�ှင့် အမျိုးမျိုးေသာ စီးပွားေရးလုပ်ငန်းများသည်

အင်းေလးကန်ကမ်းစပ်များတွင် ေြမဆီလ�ာတိုက်စားြခင်း�ှင့် အနည်ကျြခင်းတို�က ြဖစ်ေပTေစ

ပါသည်။ အိုင်ဆိုတုပ်နည်းပညာကိုအသုံးြပုသည့် ပိုမိုထိေရာက်သည့် ေမြဆီလ�ာ�ှင့်ေရ စီမံခန်�ခွဲမ� လုပ်ငန်များသည် စိုက်ပျိုးေရးကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများကို ပိုမိုတိုးတက်ေစပါလိမ့် မည်။ ၂၀၁၅ ခု�ှစ် အတွင်း ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် ေရ(ကီးမ�သည် ေြမဆီလ�ာ၏ (၀-၂၀ စင်တီမီတာ) အထိ တိုက်စားပါဝင်သွား(ပီး ရလဒ်အားြဖင့် အဓိကကျသည့် အပင်�သဇာဓာတ်များ�ှင့်

ေအာ်ဂင်းနစ်ကာဗွန် ဆုံး��ံးမ�ကို ဖြစ်ေပTေစပ(ီး ေြမဆီလ�ာဖွဲ�စည်းတည်ေဆာက်ပုံကို ပျက်ဆီး

ေစပါသည်။ ေရ(ကီးမ�ေ�ကာင့် ေြမ(ပိုကျမ�များသည် လယ်ယာကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ တည်တံ့

ေစရန်အတွက် တိုက်စားေြမများကို လယ်သမားများ အသုံးြပု၍မရ�ိုင်ေအာင် ဖန်တီးေနပါ သည်။ အလားတူ ပင်လယ်ေရများ ထွန်ယက်စိုက်ပျိုးေြမများေပTသို� ဝင်ေရာက်လာြခင်း သည် စိုက်ပျိုးေြမများကို ဆားငန်ဓာတ် သက်ေရာက်ေစပါသည်။ စိုက်ပျိုးေရးအတွက် ေမြ

အသုံးချမ�များကို ေြမဆီ�သဇာဓာတ် ြဖည့်တင်းြခင်း၊ ဆားငနဓ် ာတ် ပါဝငမ�် တိုင်းတာြခင်း၊

သီး�ှံြဖစ်ထွန်းမ��ှင့်လည်းေကာင်း၊ ပတ်ဝန်းကျင်ကို ေထာက်ပံ့အားြဖည့်သည့် လယ်ယာ စိုက်ပျိုးေရးစနစ်အတွက် ေြမဆီလ�ာ အသုံးြပုမ� အစီအစµ်များ ချမှတ်ြခင်းအားြဖင့် လည်း

ေကာင်း စစ်ေဆးသုံးသပ်သင့်ပါသည်။ စိုက်ပျိုးြဖစ်ထွန်းရန်အတွက် ေြမဆီလ�ာ ြပန်လည်

ထိန်းသိမ်းရန် လိုအပ်ေနပါသည်။ အဆိုပါြဖစ်�ိုင်ေြခများအတွက် �ိုက်ထရိုဂျင်-၁၅၊ ကာဗွန်-

၁၃ �ှင့် �ျူကလီးယားေပါက်ကွဲမ�မှ ထွက်ေပTလာေသာ အမ�န်များကို အသုံးြပုေသာ နည်းပညာ ကဲ့သို�ေသာ �ျူကလီးယား နည်းပညာများသည် ေြမ�သဇာေကာင်းမွန်မ��ှင့် အရည်အေသွးကို ေစာင့်�ကည့်ချင့်တွက်ရန်�ှင့် စိုက်ပျိုးေြမမှ အပင်�သဇာဓာတ်များ အနည် ကျ ဆုံး��ံးမ�ကို ချင့်တွက်ရန် အေထာက်အကူြပုပါသည်။ သီး�ှံစိုက်ပျိုးေြမများ၏ ေမြဆီလ�ာ

ြပန်လည်ထိန်းသိမ်းြခင်း�ှင့် စိုက်ပျုိးေြမများေပTသို ပင်လယ်ေရ ဝင်ေရာက်မ�ေ�ကာင့် ဆားငန် ဓာတ် တိုးလာြခင်းကို ေလျာ့ချရန် �ိုင်ငံတွင်းသင်တန်း (၂) ခု ေပးြခင်းြဖင့် စွမ်းရည်ြမ�င့်တင် တည်ေဆာက်ြခင်းသည် အေရးတက(ီး လိုအပ်လာပါသည်။

• တိရစ�ာန်ေမွးြမူထုတ်လုပ်ြခင်း

IAEA သည် FMD �ှင့် ကgဲ�ွားများတွင်

ြဖစ်ပွားေသာ ကူးစက်ေရာဂါကဲ့သို� တိရစ�ာန်

ေရာဂါများအား ထိန်းချုပ်ရန်အတွက် ြမန်မာ�ိုင်ငံအား ယခင်ကတည်းက အကူအညီများက

ေပးခဲ့ပါသည်။ ကာလတိုအစီအစဥ်များတွင် နယ်ေြမအလိုက် ထုတ်လုပ်မ� တိုးတက်ရန်၊

စားနပ်ရိက�ာဖူလုံေစရန်�ှင့် အိမ်ေထာင်စုအဆင့် အာဟာရ ြပည့်ဝေစရန်အလို�ငှာ IAEA ၏

နည်းပညာအကူအညီများ လိုအပ်သည်။ ေနာက်ထပ် အေရးပါလာသည့် နယ်ပယ် ၂ ခုမှာ ကgဲ၊

�ွား၊ ဝက်စသည့်ခ(ံေမွးတိရစ�ာန် ေမွးြမူေရး�ှင့် အင်းဆက်များအား ပိုးသတ်သည့်နည်းပညာ များြဖစ်ပါသည်။

• ဓာတ်ေရာင်ြခည်နည်းပညာများအသုံးချြခင်း။

ေဆာက်ေနစဥ်၊ လုပ်ငန်းလည်ပတ်ေနစဥ်�ှင့်

ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏စက်မ�ကeတွင် စက်�ုံတည်

ြပုြပင်ထိန်းသိမ်းစဥ််အတွင်း စက်�ုံတည်တံ့ခိုင်(မဲမ�

အား ေစာင့်�ကည့်စစ်ေဆးေရး၊ အရည်အေသွးထိန်းချုပ်ေရး၊ အရည်အေသွးအာမခံမ�တို�အတွက် စက်အစိတ်အပိုင်းအမျိုးမျိုးအား စမ်းသပ်ရန် လုံေလာက်သည့် စက်ပစ�ည်းကိရိယာများ မရှိေပ။

ြစက်မ�လုပ်ငန်း�ှင့်ဆိုင်ေသာ အသုံးချမ�များအတွက် ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်သုံးေခြရာခံ င်း�ှင့် မူရင်း

မပျက် စမ်းသပ်ချင့်တက် င်း နည်းပညာများတွင် အမျိုးသားစွမ်းေဆာင်ရည် တည်ေဆာက်ြခင်း လုပ်ငန်းများေဆာင်ရွက်ရန် IAEA မှ အကူအညီများ လိုအပ်သည်။

• ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးြခင်းနည်းပညာများ

• အီလက်ထရွန်ေရာင်စဥ်ေပးစက် ။ ယခုေခတ်ဓာတ်ေရာင်ြခည်နည်းပညာများသည် ကုန်သွယ်မ�အခွင့်အလမ်းများ တိုးြမ�င့်�ိုင်ရန်အလို�ငှာ အစားအစာ�ှင့် လယ်ယာထုတ် ကုန်များ ေဘးကင်းေရး�ှင့် အရည်အေသွးထိန်းချုပ်ေရးကို တိုးတက်ေစြခင်း�ှင့် ပို၍

ေကာင်းမွန်းေသာ ကျန်းမာေရးြပုစုေစာင့်ေရှာက်မ�အတွက် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ပိုး သတ်ထားေသာ အသက်ကယ်ပစ�ည်းကိရိယာများ၊ ပံ့ပိုးေပးြခင်းတို�တွင်လည်း လူမ�

စီးပွားေရး အေြခအေနများ ြမ�င့်တင်ေပးသည့် မည်သည့်ေနရာတွင်မဆို အဓိကအခန်း

ကeမှ ပါဝင်ေနပါသည်။ ယခုအချိန်တွင် ြမန်မာ�ိုင်ငံ၌ စက်မ�ထုတ်ကုန်များအား

ပြု င်ရန် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးစက်များ မရှိေသးေပ။ သင့်ေလျာ်သည့် အီလက်ထရွန်

ေရာင်စဥ်ေပးစက် ထူေထာင်ြခင်းသည် အစားအစာ�ှင့်စိုက်ပျိုးေမွးြမူေရးကeများ၊ သုေတသန�ှင့်ဖွံ�(ဖိုးေရးအတွက် ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ ညစ်ညမ်းပစ�ည်းများ ဖယ်ရှားမ��ှင့် ဆက်စပ်သည့် ေလ့လာမ�များအား လုပ်ေဆာင်ြခင်း�ှင့် ပိုးသတ်ထားသည့် ေဆးကုသ

ေရးပစ�ည်းများ ထုတ်လုပ်ရန်အတွက် ကျန်းမာေရးေစာင့်ေရှာက်မ�လုပ်ငန်း အားလုံးတို� တွင် လက်ေတွ�အသုံးြပုမ�များ၏ များြပားေသာ လိုအပ်ချက်အမျိုးမျိုးတို�အား ဖြည့် ဆည်းေပးပါသည်။

• တိုင်းတာမ�များအတွက်ဓာတ်ေရာင်ြခည်နည်းပညာများ

• ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်သုံးေြခရာခံြခင်း�ှင့်အလုံပိတ်ေရဒီယိုသတ� ိAကပင်ရင်းအသုံးချမ�များ

�ုန်းအနည်အ�ှစ်သယ်ယူပို�ေဆာင်မ�စူးစမ်းေလ့လာြခင်းအတွက် ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ် သုံး

ြေခြရာခံ င်း�ှင့် �ျူကလီရွန်းနစ် တိုင်းတာေရးစနစ် အသုံးြပုမ�များအား အဓိက ထား

လုပ်ေဆာင်ရမည်။ လာမည့်�ှစ်များအတွင်း ထိုကဲ့သို�ေသာ အသုံးချမ�များ�ှင့် ပတ်သက်သည့် အရည်အချင်းြပည့်မီေသာ ဆက်စပ်အမ�ထမ်းအတွက် လိုအပ်ချက် များသည် တိုးပွားလာမည်ြဖစ်သည်။ အသုံးချသိပ�ံ�ှင့် နည်းပညာ ေရရှည်ထိန်းထား�ိုင် မ�အား ေသချာေစရန် International Society of Tracers and Radiation Application (ISTRA) ၏ မှန်ကန်ေ�ကာင်း အတည်ြပုသည့်စနစ်ေအာက်၌ အမ�ထမ်း များ၏ အရည်အချင်းြပည့်မီြခင်း�ှင့် အသိအမှတ်ြပုခံရြခင်းတို�သည် အဓိက ဦးစား

ေပး သတ်မှတ်ချက် တစ်ခုြဖစ်ပါသည်။

• မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်စစ်ေဆးြခင်း

မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်စစ်ေဆးြခင်း(NDT)ဆိုင်ရာ အမ�ထမ်းများ၏ အရည်အချင်း

ြပည့်မီြခင်း�ှင့် အသိအမှတ်ြပုခံရြခင်းတို�အတွက် ြပည့်စုံသည့် NDT ဖွဲ�စည်းတည်

ေဆာက်ပုံ ထူေထာင်ြခင်းသည် NDTလုပ်ငန်း၌စိတ်ပါဝင်စားသူများ၊ ေလ့ကျင့် သင်

�ကားေပးသည့် ဌာနများ�ှင့် �ှစ်ေပါင်းများစွာအတွင်း �ိုင်ငံ၏မှန်ကန်ေ ာင်း အတည်

ြပုသည့် အဖွဲ�အစည်းသည် အဓိကဦးစားေပး သတ်မှတ်ချက်တစ်ခုအြဖစ် ဆက်လက် လုပ်ေဆာင်ရန်် ရှိေနြခင်းများ�ှင့်အတူ NDTအဖွဲ�အစည်းတစ်ခု ဖန်တီးြခင်း ပါဝင်သည့်

ေရရှည်လုပ်ငန်းစဥ်တစ်ရပ်ြဖစ်ပါသည်။ ေနာက်ဆုံးအဆင့်မှာ- မှန်ကန်ေ�ကာင်း အ တည်ြပုသည့် အဖွဲ�အစည်းအား အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာ တရားဝင်အသိအမှတ်ြပုြခင်းတို�

ြဖစ်ပါသည်။

• ေရအရင်းအြမစ်စီမံခန်�ခွဲြခင်း။ ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် IAEA ၏ နည်းပညာအကူအညီကို ေတာင်းခံ

ထားသည့်အေလျာက် ေရအရင်းအြမစ်များ၊ အရည်အေသွး၊ ပျံ��ှံ�တည်ရှိပုံ၊ စီးဆင်းပုံ�ှင့် ေရ၏ သက်တမ်းများကို ခန်�မှန်းတွက်ချက်�ိုင်သည့် အိုင်ဆိုတုပ်နည်းပညာ အသုံးချြခင်းများ�ှင့်

အေြခခံအေဆာက်အအုံ ဖွံ�(ဖိုးလာြခင်းတို�မှတစ်ဆင့် ေရအရင်းအြမစ်စီမံခန်�ခွဲမ� ဆိုင်ရာ စီမံချက်တစ်ခုကို အစပျိုးရန် အစီအစဥ်များ ချမှတ်ထားသည်။

ြမ�င့်တင်ြခင်း

• ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဘးအ��ရာယ်ကာကွယ်တားဆီးေရး။ ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် အမျိုးသားဓာတ်ေရာင်

ခြည် ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး အေြခခံအေဆာက်အအုံဆိုင်ရာ စွမ်းေဆာင်ရည်တည်

ေဆာက်ြခင်းများအား ေဒသတွင်း သို�မဟုတ် IAEA ၏�ျူကလီးယားေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး

�ှင့် လုံ ုံေရးဌာန တို�မှတစ်ဆင့် ဆက်လက်လုပ်ေဆာင်သွားမည်ြဖစ်ပါသည်။

• ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းေရး�ှင့်ေစာင့်�ကည့်စစ်ေဆးြခင်း။ စက်�ုံများ�ှင့် စည်ပင် သာယာ မိလ�ာအညစ်အေ�ကးများအား စွန်�ပစ်ြခင်းများ၊ စက်�ုံစွန်�ပစ်ပစ�ည်း စုပုံထားြခင်းများ၊

ေလှ၊ သေဘ�ာများမှ ဆီများ၊ ေဒသတွင်း �ျူကလီးယားေပါက်ကွဲမ�ြဖစ်(ပီးေနာက် ထိန်းချုပ်၍ မရေသာ ေရဒီယိုသတ� ိAကအမ�န်များ ထုတ်လ�တ်ြခင်း စသည်တို�သည် ပင်လယ်သဘာဝ ပတ်ဝန််း ကျင်အား ညစ်ညမ်းေစပါသည်။ ဓာတ်ေရာင်ြခည် နည်းပညာသုံး ပတ်ဝန်းကျင် ေရဒီယိုသတ� ိAက မ�များအား ေစာင့်�ကည့်စစ်ေဆးသည့် လက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်းကို ြမ�င့်တင်ရန် အေရး(ကီးပါသည်။

၅.၁.၁ လူ�ကျန်းမာေရး

လူေနမ�ပုံစံ ေြပာင်းလဲြခင်းေ�ကာင့် ေသွးတိုး၊ ဆီးချို၊ ေသွးတွင်းကိုလက်စထေရာများြခင်း၊ ေဆးလိပ်

ေသာက်ြခင်းကဲ့သို� အ��ရာယ်ြဖစ်ေစ�ိုင်သည့်အေြခခံအေ�ကာင်းရင်းများ ပျံ��ှံ�လျက်ရှိေသာ ြမန်မာ

�ိုင်ငံတွင် �ှလုံးေသွးေ�ကာကျဥ်းေရာဂါ�ှင့် ကင်ဆာေရာဂါအပါအဝင် မကူးစက်�ိုင်ေသာ ေရာဂါများ

အြဖစ်များေနြခင်းသည် ကျန်းမာေရးဆိုင်ရာ

ြပဿနာတစ်ရပ်

ြဖစ်ပါသည်။ ကင်ဆာေရာဂါသည်

ကုသရန် ခက်ခဲ၍ ေပျာက်ကင်းရန် မလွယ်ကူသည့်အြပင် ေသေစ�ိုင်ေသာေရာဂါ ြဖစ်ပါသည်။

ေဆး�ုံအေခြပြု မှတ်တမ်းများအရ ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် အြဖစ်များသည့် အကျိတ်အဖုအမျိုးအစား ၅ မျိုး

ရှိပါသည်။ ယင်းတို�မှာ သားအိမ်ေခါင်း၊ ရင်သား၊ ဦးေခါင်း၊ လည်ပင်း�ှင့် အစာအိမ်�ှင့် အူလမ်း

ေ�ကာင်း ကင်ဆာများ

ြဖစ်ပါသည်။ �ှစ်စဥ်ခန်�မှန်းေြခ

လူနာသစ် ၇၅၀၀ ေကျာ်သည် ဓာတ်ေရာင်

ြခည်ြဖင့် ကုသသည့်ဌာန ၄ ခုတွင် စာရင်းသွင်းေစာင့်ဆိုင်းေနရပါသည်။ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ကို ကင်ဆာ

ေဝဒနာရှင်များအား ကုသရန်�ှင့် ေရာဂါအေြခအေန ဆက်တိုးမလာေစပဲ ေလျာ့ပါးလာေစရန် အခ

ေ�ကးေငွမယူပဲ ဝန်ေဆာင်မ�ေပးလျက်ရှိသည်။ ကင်ဆာတိုက်ဖျက်သည့် ဓာတုေဆးဝါးများ အသုံးြပု၍ ကုသနည်းသည် ကုန််ကျစရိတ်ြမင့်မားသည့်အတွက် လူနာအများစုသည် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ကုသ

ြခင်းကိုသာ အားထားေနရသည်။ ကင်ဆာကုသမ�ကို အေထာက်အကူြဖစ်ေစရန် ေရာဂါရှာေဖွရာတွင် ပံ့ပိုးေပးသည့် စက်ပစ�ည်းများလည်း လုံေလာက်မ�မရှိေပ။

သိုင်းရွိုက်အကျိတ်ကင်ဆာအတွက် ေရဒီယိုအိုင်အိုဒင်းြဖင့်ကုသြခင်းမှလွဲ၍ ဓာတ်ေရာင်ြခည် နည်း

ပညာြဖင့် အကျိတ်အဖုကုသြခင်းသည်

ြမန်မာ�ိုင်တွင် အစပျိုးသည့်အဆင့်မှာပင် ရှိေနဆဲ

ြဖစ်သည်။

ယင်းြပဿနာသည် ဓာတ်ေရာင်ြခည်သင့်မ�တိုင်းကိရိယာ၊ ေရဒီယိုသတ� ိAကဓာတုေဗဒ၊ ေရဒီယို အိုင်ဆို တုပ်၊ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ဆိုင်ရာ အသုံးအေဆာင်ပစ�ည်းများ�ှင့် ေရဒီယိုသတ� ိAကေဆးဝါးများအား အသုံးြပုရန်အတွက် ကgမ်းကျင်သမားေတာ်များ၊ နည်းပညာရှင်များ၊ ေဆးပညာဆိုင်ရာ �ူပေဗဒ ပညာရှင် မလုံေလာက်ြခင်းတို�ကဲ့သို� အေ�ကာင်းရင်းများစွာ ေပါင်းစပ်ပါဝင်ေနသည်။ အချို�ေသာ

ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးစက်များမှာ �ကာရှည်အသုံးြပု၍မရဘဲ သက်တမ်းကုန် ေရဒီယိုသတ� ိAကပင်ရင်း

ကို အစားထိုးရန်လိုအပ်ပါသည်။ ထို�ြပင်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးေသာ စက်ကိရိယာများအတွက်

သင်တန်းေပးထားေသာ ြပုြပင်ထိနး် သိမ်းေရးအင်ဂျင်နယာီ လိုအပ်ပါသည်။ ဤအတိုင်းဆိုပါက

အကျိတ်အဖု �ှင့် �ှလုံးေရာဂါကုသြခင်းဆိုင်ရာ နယ်ပယ်တွင် လူနာများသည် ေရာဂါရှာေဖွြခင်း�ှင့် ကုသြခင်း �ှစ်ခုလုံးအတွက် ပိုမိုေကာင်းမွန်ေသာ ေဆးကုသမ�ကို ရရှိရန် ခက်ခဲေနဦးမည် စ်ပါ သည်။

ထို�ြပင် မ�ကာေသးမီက ဖွင့်လှစ်ခဲ့ေသာ Cyclotron �ှင့် PET/CT ဌာန သည် ြပည်သူလူထုကို

အေကာင်းဆုံးေဆးဝါးကုသမ� ဝန်ေဆာင်မ�များ ြပုလပ်ု ေပးရန် �ျူကလးယားေဆးပညီ ာသမားေတာ်၊

နည်းပညာရှင်၊ သူနာြပု၊ ေဆးဝါးကgမ်းကျင်သူများ/ဓာတုေဗဒပညာရှင်၊ ေဆးပညာ�ူပေဗဒပညာရှင် တို�ကဲ့သို� ထိုပညာရပ်၌ကgမ်းကျင်အတတ်ပညာရှင်များအား ေလ့ကျင့်သင်�ကားေပးြခင်းကို အဆက် မပြတ် အကူအညီများ ေပးရန်လိုအပ်ပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် အစိုးရပိုင် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ကုသေရးဌာန ၄ ခုရှိပါသည်။ ရန်ကုန်၊ မ��ေလး၊

ေတာင်(ကီး�ှင့် ေနြပည်ေတာ်တို�တွင် linear Accelerator �ှင့် HDR Brachytherapy Machine များကို တပ်ဆင်ထား(ပီးြဖစ်သည်။ linear Accelerator စက်အသစ်များကို ပထမဆုံးအ(ကိမ် အသုံးြပုခဲ့�က(ပီး �ှစ်ဖက်ြမင်မှ သုံးဖက်ြမင် ဖွဲ�စည်းပုံစနစ်သို� တိုးတက်လာ(ပီြဖစ်သည်။ ကင်ဆာ

ေဝဒနာရှင်များအား ေရာဂါရှာေဖွမ��ှင့်ကုသမ� တိုးတက်ေကာင်းမွန်လာေစေရးအတွက် လူ�စွမ်းအား အရင်းအြမစ်စွမ်းေဆာင်ရည်�ှင့် �ျူကလီးယားေဆးဝါး�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ကုထုံး ဝန်ေဆာင်မ�တို�ကို

ြမ�င့်တင်ရန် IAEA ၏ နည်းပညာအကူအညီ လိုအပ်ပါသည်။ ထို�ြပင် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ေဆးကုသ

သည့် ကိရိယာအတွက် ြပုြပင်ထိန်းသိမ်းေရးအင်ဂျင်နီယာအား ေလ့ကျင်သင့် �ကားေပးရန် လိုအပ်

ပါသည်။ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် အကျိတ်အဖုကု သမားေတာ်များ၊ ေဆးပညာ�ူပေဗဒပညာရှင်�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ကုထုံး သမားေတာ်များအား အထူးသင်တန်းေပးြခင်း�ှင့် ေခတ်မီကုသသည့် နည်း စနစ်များ၊ စက်ပစ�ည်းကိရိယာများ�ှင့် ဝန်ေဆာင်မ�များ၏ အရည်အေသွး အာမခံြခင်း၊ အရည်အေသွး

ထိန်းချုပ်ြခင်းဆိုင်ရာ ကgမ်းကျင်ပညာရှင်များ၏ အ(ကံဉာဏ်တို�သည် လူနာတို�အား ကျန်းမာေရး

ေစာင့်ေရှာက်မ�လုပ်ငန်းများကို �ိုင်ငံတကာအဆင့်မီ ကျယ်ကျယ်ြပန်�ြပန်� လုပ်ေဆာင်ေပး�ိုင်မည်ြဖစ် ပါသည်။

�ိုင်ငံတကာမှ လက်ခံကျင့်သုံးေနသည့် အရည်အေသွးဆိုင်ရာ စံချိန်စံည�န်းများ (QUANUM, QUATRO) အတိုင်း အေကာင်းဆုံးေဆးဝါးကုသမ� ဝန်ေဆာင်မ�များြပုလုပ်ေပးရန် အရည်အေသွး စီမံခန်�ခွဲသည့် အစြပုမ�များကို ချမှတ်ေဆာင်ရွက်သင့်ပါသည်။

လယ်ယာစိုက်ပျိုးေရး၊ လူ�ကျန်းမာေရး၊ စက်မ��ှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းေရးတို�တွင် ဓာတ်ေရာင်

ခြည်�ှင့် ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်များအား အသုံးချမ�များသည် ြပည်သူလူထုကို အကျိုးြပုပါသည်။

ဓာတ်ေရာင်ြခည်နည်းပညာအသုံးချမ�တိုင်း၌ ဓာတ်ေရာင်ြခည်သင့်မ�အား တိုင်းတာရာတွင် တိကျ

မှန်ကန်မ� ရှိရန်လိုအပ်ပါသည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် စံကိုက်ချိန်ည�ိြခင်း ဝန်ေဆာင်မ�များေပးရန်၊

ဓာတ်ေရာင်ြခည်သင့်မ�ပမာဏတိုင်းတာြခင်း မှန်ကန်တိကျမ� တိုးတက်ေစရန်၊ စံကိုက်ချိန်ည�ိြခင်း နည်းပညာ�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်တိုင်းတာြခင်းတွင် ေလ့ကျင့်သင်�ကားမ�များေပးရန်တို�အတွက် အမျိုး သား တစ်ဆင့်ခံစံချိန်စံည�န်းကိုက်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏစမ်းသပ်ခန်း တည်ေထာင်ရန် IAEA ၏ အကူအညီ လိုအပ်ပါသည်။ ထိုစီမံကိန်းသည် Personal Dosimetry Services �ှင့် ဓာတ်ေရာင်

ြခည် တိုင်းတာေရး ကိရိယာများအတွက် ပို၍တိကျေသာ စံကိုက်ချိန်ည�ိသည့် ဝန်ေဆာင်မ� များေပးြခင်း၊ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးြခင်းလုပ်ငန်းတွင် အရည်အေသွးြမင့် ထိန်းချုပ်မ�များရ�ိုင်ြခင်း

စသည်တို�ကိုအေ�ကာင်းြပု၍ ပါလိမ့်မည်။

ြပည်သူလူထု�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်လုပ်သားများကို များစွာ အကျိုးြပု

၅.၁.၁.၁ �ျူကလီးယားေဆးပညာ�ှင့်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့်ေဆးကုသြခင်း

ယခု (၂၀၁၆-၂၀၁၇)မြန်မာ့နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအစီအစဥ်မှာ ေအာက်ေဖာ်ြပ ပါ အတိုင်းြဖစ်ပါသည်။

MYA6032 (2016-2017)

ေခါင်းစဥ်-ကင်ဆာေဝဒနာရှင်များအား ေရာဂါရှာေဖွြခင်း�ှင့် ကုသြခင်းဆိုင်ရာ တိုးတက်ရန် အတွက် �ျုကလီးယားေဆးပညာ�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ကုသသည့် ဝန်ေဆာင်မ�လုပ်ငန်း များတွင် လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ်အားြမ�င့်တင်ေပးြခင်း

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- ကင်ဆာေရာဂါစီမံခန်�ခွဲမ�ဆိုင်ရာ Radiation Oncology

ရည်ရွယ်ချက်- ပိုစစ်ထရွန် ထုတ်လ�တ်ပုံရိပ်ေဖာ်နည်းပညာ�ှင့် ကွန်ပျူတာသုံး ပုံရိပ်ေဖာ်နည်း ပညာ (PET-CT) ၊ Cyclotron၊ linear Accelerator �ှင့် HDR Brachytherapy Services တို�၌ လူ�စွမ်းအားအရင်းအမြစ်စွမ်းေဆာင်ရည်ြမ�င့်တင်ရန်၊

၅.၁.၁.၂ တစ်ဆင့်ခံစံချိန်စံည�န်းကိုက်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏစမ်းသပ်ခန်း

ယခု (၂၀၁၆-၂၀၁၇) ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ�အစီအစµ်တွင်

ေအာက်ပါ စီမံကိန်းကို အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ရွက်မည် ြဖစ်ပါသည်။

MYA6033 (2016-2017)

ေခါင်းစµ်-အမျိုးသားတစ်ဆင့်ခံစံချိန်စံည�န်းကိုက် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏစမ်းသပ်ခန်းတစ်ခု တည်ေထာင်ြခင်း။ (အဆင့် ၂)

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်-ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏတိုင်းတာြခင်း�ှင့်ေဆးပညာ�ူပေဗဒ

ရည်ရွယ်ချက်- သက်ဆိုင်ရာ IAEA ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရးစံချိန်စံည�န်များ�ှင့် လမ်းည�န် ချက်များအတိုင်း အမျိုးသားတစ်ဆင့်ခံစံချိန်စံည�န်းကိုက် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏ စမ်းသပ်

ခန်းတစ်ခု တည်ေထာင်ြခင်းြဖင့် ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် ဓာတ်ေရာင်ြခည်သင့်မ�တိုင်းတာြခင်း နယ်

ပယ် အသီးသီးအတွက် တိုင်းတာရရှိသည့်ပမာဏ တိကျမ�ြမင့်မားေစရန်�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည် နည်းပညာ အသုံးချမ�တိုင်းတွင် ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းစွာ အသုံးြပုမ�ကို ြမ�င့်တင်ေပးရန်၊

၅.၁.၂ အစားအစာ�ှင့်စိုက်ပျိုးေရး

၅.၁.၂.၁ ေြမဆီလ�ာ�ှင့်ေရစီမံခန်�ခွဲြခင်း

ေြမဆီလ�ာ�ှင့်ေရစီမံခန်�ခွဲရာတွင် �ိုင်ငံ၏နည်းပညာ ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး လုပ် ငန်းများသည် အင်းေလးကန်တွင်း၌ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ြခင်း�ှင့် တွဲဆက်ပါဝင်လာ သည့်

ေရေဝကုန်းတန်းများ ေြမဆီလ�ာြပုန်းတီးမ�ကို ဦးတည်ေဆာင်ရွက်ေနပါသည်။ အင်းေလးကန်အတွင်း ေရအရည်အေသွး ေကာင်းမွန်တိုးတက်ေစရန်�ှင့် အနည်ပို�ချ မ���န်းကို တိကျစွာ တိုင်းတာ�ိုင်ရန်အတွက် ေရေဝကုန်းတန်းများ ေစာင့်�ကည့် ချင့်

တွက်သည့် စီမံခန်�ခွဲမ�ကို ဆက်လက်လုပ်ေဆာင်ရန် ပါသည်။

(ကိုးပမ်းလုပ်ေဆာင်ရမည်ဖြစ်

MYA5025 (2015-2017)

ေခါင်းစµ်-အင်းေလးကန်အတွင်း ေရအရည်အေသွး�ှင့် အနည်ပို�ချမ���န်းကို ေရေဝ ကုန်းတန်းများ စီမံခန်�ခွဲြခင်းြဖင့် ေစာင့်�ကည့်ချင့်တွက်ြခင်း

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- စိုက်ပျိုးေရ�ှင့်ေြမဆီလ�ာစီမံခန်�ခွဲမ�

ရည်ရွယ်ချက်- ေရအရည်အေသွး�ှင့် အနည်ပို�ချမ���န်းကို ေစာင့်�ကည့်စစ်ေဆးြခင်း၊ အစီရင်ခံတင်ြပြခင်း၊ အတည်ြပုစစ်ေဆးြခင်း တို�မှတစ်ဆင့် အင်းေလးေဒသ ပတ်ဝန်း ကျင် ထိန်းသိမ်းေရးကို အေထာက်အကူြပုရန်၊

၅.၁.၂.၂. တိရစ�ာန်ေမွးြမူထုတ်လုပ်ြခင်း

ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် ေမွးြမူေရးကeသည် ဆင်းရဲ�ွမ်းပါးမ� ေလjာ့ချေရးသို� ဦးတည်ေန သည့် အလားအလာ အလွန်ေကာင်းေနေသာ်လည်း ေမွးြမူေရးလုပ်ငန်းရှင်များအား

အ(ကံေကာင်းများ၊ နည်းလမ်းများေပးြခင်းက ြမ�င့်တင်�ိုင်သည့် နည်းပညာချို�တ

ြခင်း�ှင့် အသက်ေမွးဝမ်းေကျာင်းဆိုင်ရာ ဖွဲ�စည်းတည်ေဆာက်ပုံ�ှင့်မူဝါဒ မရှိြခင်း၊ နည်းပညာအသစ်များရရှိ�ိုင်မ� အားနည်းြခင်းတို�ေ�ကာင့် ေမွးြမူေရးကeအား စွမ်းရည်ြပည့် မလည်ပတ်�ိုင်ေပ။ တိရစ�ာန် ေမွး ူထုတ်လုပ်�ိုင်မ�သည် မှန်ကန်သည့်

အစာေကgးစနစ်�ှင့် ေမွး ူေစာင့်ေရှာက်ပုံ၊ ြပည်တွင်းတွင် ရ�ိုင်သည့်အစာ အသုံး ု

ပုံ�ှင့် အစာရ�ိုင်သည့် ရင်းြမစ်တို�အေပTတွင် များစွာမူတည်ေနသည်။ ြမန််မာ�ိုင်ငံ

တွင် တစ်ပိုင်တစ်�ိုင် ေမွးြမူေရးသမားများ အပါအဝင် ေမွးြမူေရး (ခံပိုင်ရှင်များသည်

ထုတ်လုပ်မ�စွမ်းရည်၏ အကျိုးသက်ေရာက်မ�ကို အေလးမထားပဲ သမားရိုးကျ နည်း

လမ်းများအတိုင်း ဆက်လက်လုပ်ကိုင်ေန�ကသည်။ ြပည်တွင်းထွက် အစာရင်းြမစ်များ

တွင် အာဟာရပါဝင်မ�၊ ကျန်းမာေရး�ှင့်ညီညွတ်ေသာ အစားအစာမျိုးစုံေကgးြခင်း ဆိုင်ရာ သတင်းအချက်အလက်အသုံးြပုမ�၊ တိရစ�ာန်များအတွက် အသုံးြပုသည့် အစာ�ကမ်း�ှင့် ထည့်သွင်းေရာစပ်ရမည့် ပမာဏအချိုးအဆ၊ မီသိန်းထုတ်လ�တ်မ�

တို��ှင့် ပတ်သက်၍လည်း အသိအြမင်နည်းပါးသည်။ ထို�ြပင် ြပည်တွင်း ထုတ်လုပ်မ�၊

ေစျးကွက်�ှင့် စိုက်ပျိုးေရးကုန်ထုတ်လုပ်မ� နည်းစနစ် လည်ပတ်သည့်အေြခအေနတို� အတွင်း အေလ့အကျင့်ေကာင်းများ ရရှိရန်၊ လက်ခံရန်၊ လ�ဲေြပာင်းေပးရန်၊ နည်းပညာ စွမ်းေဆာင်�ိုင်မ� ချို�တဲ့ပါသည်။

အစိုးရ�ှင့်ပုဂ�လိက ကe�ှစ်ခုလုံးရှိ အဖွဲ�အစည်းများသည် အထက်ပါ လိုအပ်ချက် များေ�ကာင့် ကeအလိုက် ထုတ်လုပ်မ� တိုးတက်လာ(ပီး အိမ်ေထာင်စုအဆင့် အာဟာရြပည့်ဝမ��ှင့် အစားအစာဖူလုံမ� ရှိေစ�ိုင်သည့် အေတွအ�ကုံသစ်များကို

သင်ယူလိုစိတ် ရယူလိုစိတ် ရှိ ပါသည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံအေနြဖင့် ထိုလိုအပ်ချက်က

အေလးထား ေဆာင်ရွက်ရန်အတွက် IAEA ကူညီေထာက်ပံ့မ� လိုအပ်လျက်ရှိပါသည်။ ဤစီမံကိန်းသည် ကeေပါင်းစုံ ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေစေရးအတွက် မူဝါဒ�ှင့် နည်းဥပေဒ အဝန်းအဝိုင်းဖွံ�(ဖိုးလာေအာင် အေထာက်အပံ့ ေပး�ိုင်မည်ြဖစ်(ပီး အစိုးရ�ှင့် ပုဂ�လိက ကeတွင် သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ�အစည်းများ၏ စွမ်းရည်ဖွံ�(ဖိုးမ��ှင့် ချိတ်ဆက် ၍ တိရစ�ာန်အစာ ေကgးေမွးသည့်နည်းလမ်းများ တိုးတက်ေကာင်းမွန်လာေစရန်

အေထာက်အကူြပု�ိုင်မည် ြဖစ်ပါသည်။ ထို�ြပင် ေရရညှ ်တွင် သင်ေလျာ့် သည့် နည်း

ပညာ စွမ်းရည်�ှင့် ဟန်ချက်ညီသည့် ေမွးြမူေရးကe ဖွံ�(ဖိုးမ�ကို အေထာက်အကူ

ြဖစ်ေစမည့် နည်းဥပေဒ အဝန်းအဝိုင်း ဖွံ�(ဖိုးလာေစရန် အေြခခံအုတ်ြမစ် ချေပး�ိုင် မည်ြဖစ်သည်။

လာမည့် (၂၀၁၆-၂၀၁၇) အတွက် ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ�

အစီအစµ်တွင် ေအာက်ပါ စီမံကိန်းကို အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ရွက်မည် သည်။

MYA5026 (2016-2017)

ြဖစ်ပါ

ေခါင်းစµ်- စားနပ်ရိက�ာလုံြခုံေရးတိုးတက်ေစရန်အတွက် တိရစ�ာန်အစာေကgးသည့် နည်းဗျူဟာများ ေဖာ်ထုတ်ြခင်းြဖင့် တစ်�ိုင်တစ်ပိုင်ေမွးြမူေရးလုပ်ေသာ လယ်သမား တို�၏ အသက်ေမွးဝမ်းေကျာင်းကို တိုးတက်ေစြခင်း

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- တိရစ�ာန်ေမွးြမူထုတ်လုပ်ြခင်း

ရည်ရွယ်ချက်- စားနပ်ရိက�ာလုံြခုံေရး၊ ရိက�ာ�ှင့်ပတ်ဝန်းကျင် ဟန်ချက်ညီေစေရး တို�ကို သုေတသနများမှတစ်ဆင့် တိရစာ�န်အစာေကgးသည့် နည်းဗျူဟာများ ေဖာ်ထုတ်

ြခင်းြဖင့် တစ်�ိုင်တစ်ပိုင်ေမွးြမူေရးလုပ်ေသာ လယ်သမားများ၏ အသက်ေမွးဝမ်း

ေကျာင်းကို တိုးတက်ေစရန်၊

၅.၁.၃ ဓာတ်ေရာင်ြခည်နည်းပညာအသုံးချြခင်းများ

မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်စစ်ေဆးြခင်း�ှင့်တွက်ချက်ြခင်း Non-Destructive Testing and Evaluation

(NDT/NDE) သည် စွမ်းအားမလိုသည့် အေရးပါေသာအသုံးြပုမ�ြဖစ်(ပီး စက်မ�လုပ်ငန်း၌ စက်�ုံ

တည်ေဆာက်ေနစဥ်၊ လုပ်ငန်းလည်ပတ်ေနစဥ်�ှင ြပုြပင်ထိန်းသိမ်းစဥ််အတွင်း စက်�ုံတည်တံ့ခိုင်(မဲမ�

အား ေစာင့်�ကည့်စစ်ေဆးေရး၊ အရည်အေသွးထိန်းချုပ်ေရး၊ အရည်အေသွးအာမခံမ�တို�အတွက် အစိတ်အပိုင်းအမျိုးမျိုးအား စမ်းသပ်ရာတွင် ကျယ်ြပန်�စွာအသုံးြပုပါသည်။ မူရင်းမပျက်စမ်းသပ် စစ်ေဆးြခင်း(NDT)၏ အဓိကအသုံးြပုသူများမှာ- စွမ်းအင်ထုတ်စက်�ုံ�ှင့် ေရနံဓာတုစက်�ုံတို�

ြဖစ်ပါသည်။ ထိုစက်�ုံများက ြပုြပင်ထိန်းသိမ်းြခင်း�ှင့် စစ်ေဆးြခင်းများြပုလုပ်(ပီး စက်�ုံအား အခါ

အားေလျာ်စွာ ပိတ်သိမ်းရန် စည်းမျဥ်းစည်းကမ်းများြဖင့် ထိန်းချုပ်ပါသည်။ မူရင်းမပျက်စမ်းသပ် ချင့်တွက်ြခင်း(NDE) သည် စက်မ�ကe၌ စက်�ုံပိတ်သိမ်းရန်မလိုြခင်းေ�ကာင့် ေငွကုန်ေ�ကးကျ များ စွာ သက်သာသည့် ကျိုးရှိထိေရာက်သည့် နည်းပညာတစ်ခုြဖစ်ပါသည်။ Digital Radiography ကဲ့သို� ေခတ်သစ်နည်းပညာများကို တြဖည်းြဖည်းပိုမို၍ သုံးလာ(ပီး အဆိုပါနယ်ပယ်၌ စွမ်းေဆာင် ရည် ဖွံ�(ဖိုးလာမ� လိုအပ်လာပါသည်။ စက်မ�ကe �ုတ်ြခည်းတိုးတက်လာြခင်း�ှင့်အတူ အရည် အေသွး အာမခံြခင်း�ှင့် ေရရှည်တည်တံ့မ�အတွက် မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်ြခင်း�ှင့် စစ်ေဆးြခင်းများကို ဓာတ်ေရာင် ည်အေခြပြု Conventional Radiography နည်းပညာအသုံးြပုမ�များ ပိုမိုများြပား

လာပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် NDE သည် စတင်

ြပုလုပ်ေန(ပီးေသာ အဆင့်၌ရှိပါသည်။

ြမန်မာ

�ိုင်ငံသည် အဆိုပါနယ်ပယ်တွင် IAEA/RCA နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး စီမံကိန်းများတွင် ပူးေပါင်းပါဝင်ေသာေ�ကာင့် ပူးတွဲေလ့ကျင့်ေရး အစီအစဥ်များမှ အကျိုးေကျးဇူး အြပည့်အဝရရှိရန် အလို�ငှာ ေနာင်လာမည့်အဆင့်တွင် အခြား RCA အဖွဲ�ဝင်�ိုင်ငံများကို အမီလိုက်�ိုင်ရန် လိုအပ်ပါ

ြသည်။ စက်မ�ကeတွင် ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်သုံး ေခြရာခံ င်း(Radiotracer) �ှင့် မူရင်းမပျက်

စမ်းသပ်ချင့်တက် င်း (NDE) နည်းပညာ အမျိုးသားစွမ်းေဆာင်ရည်တည်ေဆာက်ရန် IAEA ၏ အေထာက်အကူများ လိုအပ်ပါသည်။ နည်းပညာအကူအညီများဆိုင်ရာ ရလဒ်ေကာင်းများသည်

ြ�ိုင်ငံအတွင်း ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်သုံး ေခြရာခံ င်း�ှင့် အလုံပိတ်ေရဒီယိုသတ� ိAကပင်ရင်းများ အသုံးချ

မ� နည်းပညာ၊ သမားရိုးကျ�ှင့် ေခတ်မီမူရင်းမပျက် စမ်းသပ်တွက်ချက်ြခင်း နည်းပညာ စွမ်းေဆာင် ရည် ြမ�င့်တင်ေဆာင်ရွက်ြခင်း တို�မှတစ်ဆင့် စက်မ�ကe ဖွံ�(ဖိုးေရးကို ြဖည့်ဆည်းေပးပါသည်။

လာမည့် (၂၀၁၆-၂၀၁၇) အတွက် ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ� အစီအစµ်တွင်

ေအာက်ပါ စီမံကိန်းကို အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ရွက်မည်ြဖစ်ပါသည်။

MYA1016 (2016-2017)

ေခါင်းစµ်- စက်မ�ကeအတွက် ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်သုံးေြခရာခံြခင်း�ှင့် မူရင်းမပျက်စမ်းသပ် တွက်ချက်ြခင်း နည်းစနစ်များတွင် အမျိုးသားစွမ်းေဆာင်ရည်တည်ေဆာက်ြခင်း အသုံးချသည့်နယ်ပယ်- စက်မ�ဆိုင်ရာအသုံးချြခင်းအတွက် ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည် နည်းပညာ

ရည်ရွယ်ချက်- ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်သုံးေြခရာခံြခင်း�ှင့် အလုံပိတ်ေရဒီယိုသတ� ိAကပင်ရင်းများအသုံးချ နည်းပညာများ�ှင့် သမားရိုးကျ�ှင့် ေခတ်မီ မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်တွက်ချက်ြခင်းနည်းပညာများတွင် စွမ်းေဆာင်ရည် တည်ေဆာက်ြခင်းမှတစ်ဆင့် စက်မ�ကeဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေစေရး ဦးတည်ေဆာင်ရွက် ရန်၊

၅.၁.၃.၁ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးြခင်းနည်းပညာများ

၅.၁.၃.၁.၁ အီလက်ထရွန်ေရာင်စဥ်ေပးစက်

ဂမ�ာေရာင်ြခည်၊ အီလက်ထရွန်ေရာင်စဥ်တန်း သို�မဟုတ် အိပ်စ်ေရာင်ြခည်များ အပTအေြခခံ၍ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးြခင်းလုပ်ငန်းစဥ်နည်းပညာများကို လွန်ခဲ့သည့် ဆယ်စု�ှစ်အနည်းငယ်ကတည်းက ေရာဂါြဖစ်ပွားေစေသာပစ�ည်း သို�မဟုတ် အဆိပ်

ြဖစ်ေစေသာ ေဘးထွက်ပစ�ည်းများကဲ့သို� မလိုလားအပ်ေသာ အညစ်အေ�ကးများ

ေလျာ့ချရန်�ှင့် ပစ�ည်းများ၏ဂုဏ်သတ� ိ ပိုမိုေကာင်းမွန်ေစရန် စက်�ုံအမျိုးမျိုးတွင် အသုံးချခဲ့(ပီးြဖစ်သည်။ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးြခင်းလုပ်ငန်းစဥ်တွင် အီလက်ထရွန်

ေရာင်စဥ်ေပးစက်များ အသုံးြပုြခင်းကို ေဆးကုသေရးပစ�ည်းများအားပိုးသတ်ြခင်း၊ အစားအစာများအား တာရှည်ခံေအာင်ြပုလုပ်ြခင်း�ှင့် အဖိုးတန်�ှင့် အဖိုးအသင့် အတင့် ေကျာက်မျက်ရတနာ�ှင့် ေကျာက်မျက်အရိုင်းတုံးများအား တန်ဖိုးြမ�င့်ြခင်း တို�တွင် ကျယ်ြပန်�စွာ အသုံးြပုေန(ပီြဖစ်(ပီး ၎င်းသည် သမရိုးကျနည်းပညာများထက် ပို၍ ကျိုးရှိထိေရာက်သည့် စီးပွားေရးရာ�ှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာအကျိုးအြမတ်များ

ေပး�ိုင်ပါသည်။ အီလက်ထရွန်ေရာင်စဥ်ေပးစက်ကို အသုံးချမ�သည် အစားအစာ�ှင့် စိုက်ပျိုးေရးထွက်ကုန်၊ ေဆးကုသေရးပစ�ည်းများအား ပိုးသတ်ြခင်း စသည့် စက်မ� လုပ်ငန်း�ှင့်ဆိုင်ေသာ နည်းစနစ်များတွင် ကျယ်ြပန်�စွာ ထိထိေရာက်ေရာက် အသုံးချ

ေနပ(ီ စ်သည်။ ဖွံ�(ဖိုးဆဲ�ိုင်ငံများသည် ထိုနယ်ပယ်များအတွင်း ၎င်းတို�၏ လူ�ေဘာင် အဖွဲ�အစည်း�ှင့်ဆိုင်ေသာ သီးြခားလိုအပ်ချက်များ�ှင့်ကိုက်ညီရန် ထိုကဲ့သို�ေသာ နည်း

ပညာများကို အသုံးချြခင်းြဖင့် ထူးြခားသည့် အကျိုးေကျးဇူး ခံစားရရှိ�ိုင်ပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် အီလက်ထရွန်ေရာင်စဥ်ေပးစက် ထူေထာင်�ိုင်ရန် (ကိုးပမ်းအားထုတ်

ေနပ(ီ စ်သည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် အလက်ီ ထရွန်ေရာင်စဥ်ေပးစက် အသုံးချနည်းပညာ

ချို�တဲ့ြခင်းေ�ကာင့် အဓိကထွက်ကုန်များေပTတွင်သာ အားထားေနရ(ပီး တန်ဖိုးြမ�င့် ကုန်ပစ�ည်းများ ထုတ်လုပ်ရန် အကန်�အသတ်ြဖင့် ရှိေနပါသည်။ စက်မ�ထုတ်ကုန််များ တာရှည်ခံမ��ှင့် အရည်အေသွး ြမင့်မားေကာင်းမွန်ေစရန်၊ အစားအစာ�ှင့် စိုက်ပျိုး

ေရးထွက်ကုန်များ ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်း(ပီး အရည်အေသွးြမင့်မား ေကာင်းမွန်ြခင်း

ြဖင့် အစားအစာ�ှင့် စိုက်ပျိုးေရး ထုတ်ကုန်ပစ�ည်းများ ကုန်သွယ်မ��ှင့်ဆက်စပ်ေသာ အခွင့်အလမ်းများ တိုးြမ�င့်�ိုင်ရန်�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်သုံး ပိုးသတ်သည့်လုပ်ငန်း တည်ေထာင်ရန်အလို�ငှာ အီလက်ထရွန် ေရာင်စဥ်ေပးစက် တစ်ခုကို ထူေထာင်ရန်

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် IAEA ၏ အကူအညီ လိုအပ်ပါသည်။ သုေတသန�ှင့်ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက် မ�များအတွက် ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းေရး�ှင့် အြခားကeများအား စူးစမ်းရှာေဖွရန် အခွင့်အလမ်းများ စီစဥ်ေပးြခင်းများအြပင် အစားအစာ�ှင့် စိုက်ပျိုးေရးအခန်းကe၊ စက်မ�၊ ေဆးကုသေရး ပစ�ည်းများပိုးသတ်ြခင်း�ှင့် ထုတ်လုပ် င်း၊ ေကျာက်မျက် အရိုင်းတုံးအား ပြု င် ထုတ်လုပ်ြခင်းတို�တွင် လက်ေတွ� အသုံးြပုသူများ၏ လိုအပ် ချက်များ�ှင့် ကိုက်ညီေစေအာင် အေထာက်အကူြပုပါသည်။ အဆိုပါလုပ်ငန်းကို အဓိကထုတ်ကုန််များအား ကုန််�ကမ်းအြဖစ်မှ ကုန်ေချာအြဖစ်သို� လုပ်ေဆာင်ရန်�ှင့် သုေတသနအဆင့်မှ တွက်ေြခကိုက် စီးပွားြဖစ်အဆင့်သို� ချဲ�ထွင်ရန်၊ ေလ့လာမ�များ

ြပုလုပ်ရန်အတွက် အသုံးြပုရန် ရည်ရွယ်သည်။ သို�ေသာ် သမားရိုးကျ နည်းပညာ များထက် ထူးြခားေသာ နည်းပညာသစ်အား စတင်မိတ်ဆက်ြခင်းသည် အရည်

အချင်းကို စမ်းသပ်သည့် တာဝန် တစ်ခုြဖစ်(ပီး အကျိုးြပုသည့် (ကိုးပမ်းအားထုတ်မ�

များ�ှင့် စက်မ�လုပ်ငန်းများတွင် နည်းပညာရှင်များက ြပည့်စုံေသာ သိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာ

ဆိုင်ရာ သတင်းအချက်အလက်များ ပံ့ပိုးေပးြခင်းများ လိုအပ်ပါသည်။ ထို�ေ�ကာင့် ကာလလတ်အစီအစဥ်တွင် ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် ထိုကဲ့သို�ေသာ အီလက်ထရွန်ေရာင်စဥ်

ေပးစက်များအား ထူေထာင်၍ လုပ်ငန်းလုပ်ေဆာင်ြခင်း၊ အသုံးချြခင်း�ှင့် ဆက်စပ်

ေသာ ကeအမျိုးမျိုးတွင် အသိအြမင်�ှင့် အေတွ�အ�ကုံများကို ရရှိရန်�ှင့် Stake-

holders များ�ကားတွင် ထိုနည်းပညာကို အသုံးြပုြခင်းဆိုင်ရာ အသိပညာဗဟုသုတ များ ရရှိရန် အဓိကထား လုပ်ေဆာင်ရမည် ြဖစ်ပါသည်။

လာမည့် (၂၀၁၆-၂၀၁၇) အတွက် ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ�

အစီအစµ်တွင် ေအာက်ပါစီမံကိန်းကို အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ရွက်မည် သည်။

MYA1015 (2016-2017)

ေခါင်းစဥ်-အီလက်ထရွန်ေရာင်စဥ်ေပးစက် ထူေထာင်ြခင်း (အဆင့်၁)

ြဖစ်ပါ

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်-စက်မ�လုပ်ငန်းအသုံးချမ�များအတွက် ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်များ

�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်နည်းပညာ

ရည်ရွယ်ချက်- စိုက်ပျိုးေရး၊ ေမွးြမူေရး�ှင့်စက်မ�ကeများမှ ထုတ်ကုန်များ အရည် အေသွး ပိုမိုေကာင်းမွန်ေစရန်အတွက် အီလက်ထရွန်ေရာင်စဥ်ေပးစက်ထူေထာင်ရန်၊

၅.၁.၃.၂ တိုင်းတာေရးအတွက် ဓာတ်ေရာင်ြခည်နည်းပညာများ

၅.၁.၃.၂.၁ ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်သုံးေြခရာခံြခင်း�ှင့် အလုံပိတ်ေရဒီယိုသတ� ိAကပင်ရင်း များအသုံးချမ�များ

စက်�ုံများထုတ်လုပ်မ�အပိုင်းတွင် လိုအပ်ချက်များြမင့်တက်လာြခင်းြဖင့် စိတ်ဝင်စား

လာေစြခင်း၊ စက်�ုံ�ှင့် ထုတ်လုပ်မ�

ြပဿနာများက

ြမန်ဆန်ထိေရာက်ေသာအေြဖများ

ေပး�ိုင်ရန် များြပားေသာ ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ် နည်းပညာများကို အဆင့်ဆင့်ေြပာင်းလဲ အသုံးြပုလာပါသည်။ ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်အသုံးချမ�များအတွက် ဆက်စပ်သည့် သတ် မှတ်နယ်ပယ်အား ရှင်းလင်းစွာ ေဖာ်ြပ(ပီးြဖစ်သည်။စက်မ�နယ်ပယ်၊ ေရနံ�ှင့် ေရနံ ဓာတုစက်�ုံများ၊ ဓာတ်သတ� ုလုပ်ငန်းများ�ှင့် ေရဆိုးများ ု င်သည့် အခန်းကe အသီးသီးတို��ှင့် သက်ဆိုင်သည့် နည်းပညာြဖစ်ေစကာမူ ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ် အသုံးချ မ�များအတွက် အသင့်ေလျာ်ဆုံး ဦးတည်အကျိုးအြမတ်ရရှိသူများကို ခွဲြခားေဖာ်ထုတ်

ေပးပါသည်။ ထိုစက်မ�လုပ်ငန်းများသည် စီးပွားေရး�ှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အေရးပါ

ြခင်းများ�ှင့် ကမ.ာ�ှင့်အဝှမ်း ပျံ��ှံ�ေနပါသည်။

စက်�ုံ သို�မဟုတ် လုပ်ငန်းများ လည်ပတ်ရာတွင် ထိေရာက်မ�မရှိသည့် တိကျေသာ အေ�ကာင်းတရားများအား ရှာေဖွေဖာ်ထုတ်ရန် ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်သုံးေြခရာခံ နည်း

ပညာကို အသုံးြပုပါသည်။ ြပစ်ချက်ရှာေဖွေပးြခင်းသည် စက်�ုံ၊ လုပ်ငန်းများ အပ(ီး

ပိတ်သိမ်းမ� နည်း�ိုင်သမj နည်းေစြခင်း�ှင့် ဆုံး��ံးမ�များကို ကာကွယ်တားဆီးြခင်း�ှင ဆက်စပ်လျက်ရှိသည့် ေခgတာမ�များဆိုင်ရာပုံစံြဖင့် အကျိုးအြမတ်များကို ရရှိလာပါ

သည်။ လုပ်ငန်းစီမံချက်များ၏ ြပစ်ချက်ရှာေဖွေပးေနစဥ်တွင် စီးပွားေရးဆိုင်ရာ

အကျိုးအြမတ်များကို ရရှိေစပါသည်။ အကုန်အကျသက်သာမ�များကို ြဖစ်ေပTေစပါ

သည်။ အသင့်ေလျာ်ဆုံး လုပ်ေဆာင်မ�မှ ကုန်ထုတ်စွမ်းအား�ှင့် ထုတ်ကုန်အရည် အေသွးကို အ(မဲတေစ�ှင့် ဆက်လက်၍ တိုးြမ�င့်�ိုင်ြခင်း၊ အကျိုးအြမတ်များ တိုးပွား

မ�ကို အဆက်မြပတ် ြဖစ်ေစြခင်း စသည်အက့ ျိုးဆက်ေပTေပါက်ေစပါသည်။ ထို�

ေ�ကာင့် လုပ်ငန်းလည်ပတ်မ�ကို အသင့်ေလျာ်ဆုံး ေဆာင်ရွက်အသုံးချြခင်းမှ ကုန်ကျ

စရိတ်�ှင့် အကျိုးအြမတ်များ အချိုးသည် လွန်စွာများြပားပါသည်။

ြပစ်ချက်ရှာေဖွေပးြခင်းအတွက်ထက်

�ျူကလီရွန်းနစ်ထိန်းချုပ်စနစ်များ (Nucleonic Control System) သို�မဟုတ်

�ျူကလီရွန်းနစ်တိုင်းတာသည့်ကိရိယာများ(Nucleonic Gauges) သည် အိုင်းယွန်း ဖြစ် ေရာင်ြခည်�ှင့်ြဒပ်ပစ�ည်းများအ�ကား အြပန်အလှန်အကျိုးြပုပုံေပT အေြခခံ၍ တိုင်းတာြခင်း�ှင့် စိစစ်သ�ုပ်ခွဲြခင်းအတွက် �ျူကလီးယားတိုင်းတာမ�ကိရိယာများ

ြဖစ်ပါသည်။ �ျူကလီရွန်းနစ်ထိန်းချုပ်စနစ်နည်းပညာသည် အြခားေသာ စက်မ�လုပ် ငန်းသုံး ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်နည်းပညာများအ�ကားတွင် အြပတ်အသတ် အေတာင်းဆို

ဆုံး နည်းပညာတစ်ခု ြဖစ်ပါသည်။ �ျူကလီရွန်းနစ်ထိန်းချုပ်စနစ် နည်းပညာအား

ထုတ်ကုန်အရည်အေသွး တိုးတက်ေစရန်၊ အသင့်ေလျာ်ဆုံး လုပ်ငန်းလည်ပတ်�ိုင်ေစ ရန်၊ စွမ်းအင်�ှင့် ပစ�ည်းများ သက်သာေစရန် စက်�ုံအမျိုးမျိုးတွင် ကျယ်ြပန်�စွာ အသုံး ပြု(ပီြဖစ်သည်။ အကျိုးအြမတ်ပမာဏသည် အသုံးချမ� တစ်ခုမှ အြခားတစ်ခုသို� သိသာစွာေြပာင်းလဲ(ပီး တိုင်းတာမ�ကိရိယာအား ဝယ်ယူြခင်း၊ တပ်ဆင်ြခင်း�ှင့် ထိန်းသိမ်းြပုြပင်ြခင်းဆိုင်ရာ ကုန်ကျမ�တို�ထက် လွန်စွာများြပားပါသည်။ စက်မ�လုပ်ငန်းသုံးဂမ�ာေရာင်ြခည်ပုံရိပ်ေဖာ်နည်းပညာ (Industrial Process Gamma Tomography)သည် အေြခအေနပုံပန်းသွင်ြပင်ဆိုင်ရာ အဆင့်များစွာ ရှိေသာ လုပ်ငန်းစဥ်များအား ေလ့လာရန်အတွက် ဖွံ�(ဖိုးလာပါသည်။ အဆင့်များစွာရှိ

ေသာ ဓာတ်ေပါင်းဖိုနည်းပညာ(Multiphase Reactor Technology)သည် ေရနံ သန်�စင်ြခင်း၊ ဓာတ်ေငွ�မှ ေလာင်စာ�ှင့်ဓာတုပစ�ည်းအြဖစ်သို� ေြပာင်းလဲဖွဲ�စည်းြခင်း၊

လူသုံးကုန်ပစ�ည်း အေြမာက်အြမား ထုတ်လုပ်ြခင်း၊ အထူးသြဖင့် ဓာတုပစ�ည်း�ှင့်

ေပTလီမာများ ထုတ်လုပ်ြခင်း၊ မလိုလားအပ်ေသာ ထုတ်ကုန်များကို န်လည် အသုံး

ြပု�ိုင်ေသာ ပစ�ည်းသို� ေြပာင်းလဲြခင်းတို�ဆိုင်ရာ အေြခခံြဖစ်ပါသည်။ အဓိကကျေသာ နည်းလမ်းများကို သိြမင်နားလည်ြခင်း�ှင့် ေနရာကွက်၍ တန်ြပန်ြဖစ်ေပTမ���န်းေပT

တွင် ြဒပ်ထုေြပာင်းလဲြခင်းဆိုင်ရာ အကျိုးသက်ေရာက်မ�များကို ကွန်ပျူတာသုံးစွဲ၍

တွက်ချက်ြခင်း၊ ဓာတ်ေပါင်းဖို တိုင်းတာမ� အမှတ်အသားစနစ် စီးဆင်းသည့်ပုံစံအား

ေဖာ်ြပြခင်းတို�တွင် တိုးတက်မ�များကို ြပုလုပ်လjက်ရှိသည်။ ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ် နည်း

ပညာများသည် တစ်ကမ.ာလုံး အတိုင်းအတာတွင် �ှစ်စဥ် သန်းေပါင်းများစွာေသာ အေမရိကန်ေဒTလာများ ကုန်ကျမ� သက်သာေစြခင်းြဖင့် အဆင့်များစွာရှိေသာ ဓာတ်ေပါင်းဖိုများ အကျိုးရှိစွာ အသုံးချမ�ကို ကူညီပါသည်။

၅.၁.၃.၂.၂ မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်စစ်ေဆးြခင်း

စီးပွားေရးတိုးတက်လာြခင်း�ှင့် အေြခခံအေဆာက်အအုံများ တည်ေဆာက်(ပီးသည့်

အေနြဖင့် ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်စစ်ေဆးြခင်း (NDT) အတွက် လိုအပ်

ချက် များြပားလာပါသည်။ NDT သည် အရည်အေသွးအတွက် တန်ဆာပလာတစ်ခု

ြဖစ်သည်။ NDT သည် ထုတ်ကုန်အရည်အေသွး တိုးတက်ေကာင်းမွန်ြခင်း၊ ေဘး အ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး�ှင့် ယုံ�ကည်စိတ်ချရြခင်းတို�တွင် အေရးပါေသာ အခန်း ကeမှ ပါဝင်ပါသည်။ NDT အဖွဲ�အစည်းသည် Client ကိုေပးသည့် ဝန်ေဆာင်မ� လုပ်ငန်း၏ အရည်အေသွး ေကာင်မွန်မ� ေသချာေစရန် အရည်အေသွးစနစ်တစ်ခု ထူ

ေထာင်ရမည်။ NDT လုပ်ငန်း တကယ်လုပ်ေဆာင်သူအများစုသည် NDT အဖွဲ� အစည်းတွင် အရည်အေသွးစနစ်တစ်ခု၏ အမျိုးအစားအချို�ကို သေဘာတူလက်ခံခဲ့ သည်(ဥပမာ-ISO9001)။ ISO 9712 စံသတ်မှတ်ချက်အရ NDT အမ�ထမ်းဆိုင်ရာ အရည်အချင်းြပည့်မီြခင်း�ှင့် မှန်ကန်ေ�ကာင်းေထာက်ခံချက်တို�အား လုပ်ေဆာင်ရ

မည်။ အေရး(ကီးေသာ (ကိုးပမ်းအားထုတ်မ�တစ်ခုမှာ ထိုနယ်ပယ်တွင် �ိုင်ငံ၏ နည်း

ပညာ�ှင့် ရပ်တည်�ိုင်မ�ဆိုင်ရာ ထိန်းထား�ိုင်မ� ေသချာေစရန် ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် NDT

အမ�ထမ်းဆိုင်ရာ အရည်အချင်း ြပည့်မီြခင်း�ှင့် မှန်ကန်ေ�ကာင်းေထာက်ခံချက်တို�

ဖွံ�(ဖိုးေစရန်တို�ကို လုပ်ေဆာင်ရမည်။

၅.၁.၄ ေရအရင်းအြမစ်စီမံခန်�ခွဲြခင်း

ရာသီဥတုေြပာင်းလဲမ�ေ�ကာင့် ေရအရင်းအြမစ်�ှင့်ပတ်သက်သည့် စူးစမ်းေလ့လာမ�များသည် အဆင့်

ြမင့် ဦးစားေပးကeအေနြဖင့် �ိုင်ငံေတာ်၏အစီအစဥ်တွင် လိုအပ်လာ(ပီြဖစ်သည်။ ေြမေအာက်ေရ

အရင်းအြမစ်များ၊ ၎င်း၏ ြပန်လည်ြဖည့်သွင်းသည့်ြဖစ်စµ်၊ ေရေအာင်းလ�ာများ ေရာစပ်မ�၊ ေြမေပTေရ

�ှင့်ေြမေအာက်ေရအြပန်အလှန်ဆက်စပ်မ�၊ ေြမေအာက်ေရညစ်ညမ်းမ��ှင့် ပျံ��ှံ�ေရာက်ရှိမ��ကာချိန် တို�သည် ေရအရင်းအြမစ်များစီမံခန်�ခွဲရာတွင် အေရး(ကီးေသာ အခန်းကeမှ ပါဝင်လျက်ရှိသည့် အဓိကအေြခခံ အေ�ကာင်းရင်းများြဖစ်ပါသည်။ ထိုအေ�ကာင်းရင်းများကိုိ သမားရိုးကျ Hydrologi- cal Methods �ှင့် အိုင်ဆိုတုပ်နည်းပညာများေပါင်းစည်း၍ ပို၍ ထိထိေရာက်ေရာက် ေြဖရှင်း�ိုင်

မည်

ြဖစ်ပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် ထိုပညာရပ်နယ်ပယ်တွင် လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ် ဖွံ�(ဖိုးေရး

အတွက် ေဒသတွင်းစီမံချက်များတွင် ပါဝင်ေဆာင်ရွက်ေနေသာ်လည်း �ိုင်ငံအတွင်း၌ ဓာတ်ခွဲစမ်း သပ်ြခင်း အေထာက်အကူပစ�ည်းများ လုံေလာက်စွာ မရှိေသးေပ။ ေြမေအာက်ေရအရင်းအမြစ်များ အရှည်တည်တံ့ေစေရး စီမံခန်�ခွဲရန်အတွက် အိုင်ဆိုတုပ်နည်းပညာသုံး Hydrology ဆိုင်ရာ ဓာတ်ခွဲ

ခန်းတစ်ခု တည်ေထာင်ရန် အဓိကလိုအပ်ချက်တစ်ခု

ြဖစ်ပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် IAEA ၏

အကူအညီအေထာက်အပံ့ လိုအပ်မည်ြဖစ်သည့် Hydrology ဆိုင်ရာ အိုင်ဆိုတုပ် အသုံးြပုမ�များ�ှင

အေြခခံအေဆာက်အအုံဖွံ�(ဖိုးမ�များမှတစ်ဆင့် ေရအရင်းအြမစ် စီမံခန်�ခွဲမ� စီမံကိန်းတစ်ခုကို စတင်ေဆာင်ရွက်�ိုင်ရန် အစီအစဥ် ေရးဆွဲထားပါသည်။

ြမ�င့်တင်ြခင်းဆိုင်ရာ

လာမည့် (၂၀၁၆-၂၀၁၇) အတွက် ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်မ� အစီအစµ်တွင်

ေအာက်ပါ စီမံကိန်းကို အေကာင်အထည်ေဖာ်ေဆာင်ရွက်မည် ြဖစ်ပါသည်။

MYA7006 (2016-2017)

ေခါင်းစµ်-ေရအရင်းအြမစ်စီမံခန်�ခွဲရာတွင် Isotope Hydrology ကို အသုံးချရန်အတွက် မူေဘာင် တည်ေဆာက်ြခင်း

အသုံးချသည့်နယ်ပယ်-ေရအရင်းအြမစ်စီမံခန်�ခွဲမ�

ရည်ရွယ်ချက်- မူေဘာင်တည်ေဆာက်၍ Isotope Hydrology အသုံးချြခင်းမှတစ်ဆင တွင် ေရအရင်းအြမစ်စီမံခန်�ခွဲမ�တိုးတက်ေစရန်၊

၅.၁.၅ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး

ြမန်မာ�ိုင်ငံ

(၂၀၁၆-၂၀၁၇) နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအစီအစဥ်တွင် ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် သက်ဆိုင်ရာ

ေဒသတွင်းစီမံချက်များတွင်ေဖာ်ြပထားေသာ ဆက်စပ်သည့်အေ�ကာင်းအရာအလိုက် ေဘးအ��ရာယ်

ကင်းရှင်းေရး နယ်ပယ်မှတစ်ဆင့် နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ြခင်းကို အကျိုးရှိစွာ အသုံးချ�ိုင်ရန်

ဆက်လက်လုပ်ေဆာင်လိမ့်မည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဘးအ��ရာယ် ကင်းရှင်းေရး�ှင

ဓာတ်ေရာင်ြခည်ကာကွယ်ေရးတို�တွင် စွမ်းရည်ြမ�င့်တင်တည်ေဆာက်မ� တိုးြမ�င့်ြခင်းများကို �ျူကလီး ယား ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး�ှင့် �ျူကလီးယားလုံြခုံေရးဌာနများ�ှင့် ဆီေလျာ်သလို တိုက်ရိုက် စီစဥ်ေပးမည်ြဖစ်သည်။ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး အေြခခံအေဆာက်အအုံ ပို၍ ဖွံ�(ဖိုးေစရန်�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ကာကွယ်ေရး�ှင့် ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရးတို�တွင် အထူးသြဖင့် လူ�စွမ်းအားအရင်းအြမစ်တွင် အကျိုးရှိထိေရာက်စွာ လုပ်ေဆာင်�ိုင်မ�သည် ထိပ်တန်းဦးစားေပး သတ်မှတ်ချက်တစ်ခု ြဖစ်လိမ့်မည်။

၅.၁.၆ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ေရး�ှင့် ေစာင့်�ကည့်တိုင်းတာေရး

ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် ၂၄၀၀ ကီလိုမီတာခန်� ရှည်လျားသည့် ကမ်းရိုးတန်းရှိ(ပီး ငါး�ှင့်ပုစွန်သည်

တိုင်းြပည်အတွက် အေရး(ကီးသည့် ပို�ကုန်များြဖစ်သည်။ ငါးလုပ်ငန်းကeသည် ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏

အဓိကကျသည့် လုပ်ငန်းများတွင်ပါဝင်(ပီး တိုင်းြပည်အတွက် �ိုင်ငံြခားဝင်ေငွ ရှာေဖွေပးေနသည့် ပဥ�မေြမာက်အ(ကီးဆုံး လုပ်ငန်းြဖစ်သည်။ ေဂဟစနစ် တည်တံ့ေအာင်ထိန််းသိမ်းစီမံမ�သည် �ိုင်ငံ ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေရးတွင် ပဓာနကျလှသည်။ မိလ�ာအညစ်အေ�ကး၊ စက်�ုံများမှစွန်�ပစ်ေသာ အညစ် အေ�ကး၊ ေလှ၊ သေဘ�ာများမှ ဆီများ၊ စည်ပင်အမိ�က်များ၊ ေဒသတွင်း �ျူကလီးယားေပါက်ကွဲမ�

ြဖစ်(ပီးေနာက် ထိန်းချုပ်၍မရေသာ ေရဒီယိုသတ� ိAကအမ�န်များ ထုတ်လ�တ်မ� စသည်တို�သည် အဏဝ� ါ

ပတ်ဝန််းကျင် (Marine Environment) ကို ညစ်ညမ်းေစပါသည်။ အဏဝ� ါညစ်ညမ်းမ�(Marine

Pollution) ပိုမိုဆိုးဝါးလာြခင်းသည် အဏဝ� သက်ေရာက်ေစသည်။

ါရင်းြမစ်များ�ှင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဖွံ�(ဖိုးမ�အေပT

အဏဝ� ါေဂဟစနစ် ေရရှည်တည်တံ့ေစရန်အတွက် ညစ်ညမ်းမ�ကို သိရှိ�ိုင်ရန် ပင်လယ်ေရ၊ �ုံး

အနည်အ�ှစ်၊ ေရထွက်ပစ�ည်းများ�ှင့် အြခားဇီဝပစ�ည်းများကို ေလ့လာြခင်း၊ ကမ်းရိုးတန်း�ှင

အဏဝ� ါပတ်ဝန်းကျင်တွင် အဓိကေတွ�ရသည့် ေရဆိုးများ၏ ေရဒီယိုသတ� ိAကမ�ကို ခန်�မှန်းတွက်ချက်

ြခင်း�ှင့် ပင်လယ်�ှင့်ဆိုင်ေသာ အေြခခံကျသည့် အချက်အလက်များစုေဆာင်း င်းတို� လိုအပ် ပါသည်။ အလားတူ ပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမ�တွင် ေလထုထဲတွင်ပါဝင်ေသာ အမ�န်များအား

�ျူကလီးယားနည်းပညာသုံး၍ တိုင်းတာြခင်းသည်လည်း အေရးပါသည်။ အဏုြမူစွမ်းအင် ဦးစီးဌာနသည် ပင်လယ်ကမ်းေြခေဒသ ေရထွက်ပစ�ည်းများတွင် ပါဝင်�ိုင်ေသာ ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်

အမျိုးမျိုးအား တိုင်းတာြခင်းများအြပင် စိုက်ပျိုးေရးထွက်ကုန်များ တင်ပို�ြခင်း�ှင့် �ို��ှင့်�ို�ထွက် ပစ�ည်းများ တင်သွင်းြခင်းတို�တွင် ေရဒီယိုသတ� ိAကပါဝင်မ� ေစာင့်�ကည့်စစ်ေဆးြခင်း�ှင့် ေထာက်ခံ

ချက် ေပးြခင်းတို�ကို လုပ်ေဆာင်ေနသည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် IAEA ၏ အကူအညီအေထာက်အပံ့

လိုအပ်မည်ြဖစ်သည့် အဏ�ဝါပတ်ဝန်းကျင် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေစာင့်�ကည့်တိုင်းတာြခင်းကို စတင်

ေဆာင်ရွက်ရန် အစီအစဥ် ချမှတ်ထားသည်။ အဏ�ဝါပတ်ဝန်းကျင် ဓာတ်ေရာင်ြခည် ေစာင့်�ကည့် တိုင်းတာြခင်းကို ပင်လယ်ေရ၊ �ုံးအနည်အ�ှစ်၊ ေရထွက်ပစ�ည်းများ�ှင့် အြခားဇီဝပစ�ည်းများစသည့် အဓိကဦးစားေပး အပိုင်းများတွင် လုပ်ေဆာင်မည်ြဖစ်သည်။ ထိုသို�လုပ်ေဆာင်ြခင်းသည် သဘာဝ အေလျာက် ရှိေနသည့် ေရာင်ြခည်များအား ေလ့လာြခင်း၊ ေလထုညစ်ညမ်းမ�ကို ေစာင့်�ကည့် တိုင်းတာြခင်း�ှင့် စူးစမ်းေလ့လာြခင်းများအြပင် ပင်လယ်�ှင့်ဆိုင်ေသာ အေြခခံအချက်အလက်များ အား စုေဆာင်း�ိုင်ြခင်း၊ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်း ပတ်ဝန်းကျင်များတွင် စက်�ုံမှစွန်�ထုတ်ေသာ အညစ်ေ း၊ ေရဆိုးများမှ ေရဒီယိုသတ� ိAကပါဝင်မ�ကို ခန်�မှန်းြခင်း၊ စက်�ုံမီးခိုး၊ အမိ�က်စသည် ညစ်ညမ်းပစ�ည်းများအား စစ်ေဆးေဖာ်ထုတ်�ိုင်ြခင်းတို�ကို အေထာက်အကူြပုပါသည်။ ေရဒီယို

သတ� ိAက

ညစ်ညမ်းမ�ြဖစ်ေနေသာ ပင်လယ်စာများအား စားသုံးြခင်းေ�ကာင့်

ြဖစ်ေပTလာ�ိုင်သည

အ��ရာယ်ကို သိရှိ�ိုင်ရန််လည်းေကာင်း၊ အမျိုးမျိုးေသာ �ျူကလီးယားမေတာ်တဆမ� ြဖစ်�ိုင်ေချ�ှင

ဆက်�ွယ်ေနသည့် ေရဒီယို�ျူကလိုဒ်များအား ခွဲြခမ်းစိတ်ြဖာ သုံးသပ်�ိုင်ရန််လည်းေကာင်း၊ အဏု ူ စွမ်းအင်ဦးစီးဌာနတွင် တည်ေထာင်ထားေသာ ပတ်ဝန်းကျင်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေစာင့်�ကည့် တိုင်းတာ

ေရး သုေတသန လက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်းကို အားြဖည့်ရန်�ှင့် အဆင့်ြမ�င်တင်ရန် လိုအပ်ပါသည်။

�ျူကလီးယား မဟုတ်သည့် အဆိပ်အေတာက်ြဖစ်ေစသည့် အရာများ�ှင့် ေရနံထွက် ဟိုက်ဒရိုကာဗွန် များ စသည့် ညစ်ညမ်းမ�များကိုလည်း ထည့်သွင်းစµ်းစားရန်လိုအပ်ပါသည်။

၅.၂ ကာလလတ်အစီအစဥ်

ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် ဦးစားေပးအေနြဖင့် IAEA �ှင့် ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်လျက်ရှိေသာ ကာလလတ် အစီအစဥ်များမှာ အများအားြဖင့် ကာလတိုစီမံကိန်း၏ ဦးစားေပးများအတိုင်း ဆက်လက် ေဆာင်ရွက်

ေနြခင်းသာဖြစ်ပါသည်။

• လူ�ကျန်းမာေရး။ ြမန်မာ�ိုင်ငံတွင် စွမ်းရည်ြမ�င့်တင်တည်ေဆာက်ြခင်းများအား အဆက်မြပတ်

ေဆာင်ရွက်ေနဆဲတွင် IAEA၏ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရး အစီအစဥ်ဆိုင်ရာ ဦးတည် ချက်သည် �ျူကလီးယားေဆးပညာ�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့် ေဆးကုသြခင်း အေခြခံ အေဆာက်အအုံ(လုပ်ငန်းခွင်တွင် လူနာများ�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်အသုံးြပုလုပ်သားများ ေဘး အ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး�ှင့် အရည်အေသွးအာမခံမ�/အရည်အေသွးထိန်းချုပ်မ� (QA/QC) တိုးတက်ေစရန် အတတ်ပညာဆိုင်ရာေလ့ကျင့်သင်�ကားြခင်း�ှင့့်် အကူအညီများ) ပိုမိုေကာင်း မွန်လာေစေရးကို ဆက်လက်လုပ်ေဆာင်လိမ့်မည်။ ထို� င် ကာလလတ်အစီအစဥ်၌ အြပည့် အဝ လက်ေတွ�အသုံးဝင်ေသာ အမျိုးသားတစ်ဆင့်ခံစံချိန်စံည�န်းကိုက် ဓာတ်ေရာင်ြခည်

ပမာဏစမ်းသပ်ခန်းအား ေနသားတကျ�ှင့် လုပ်ငန်းလည်ပတ်မ�ရှိေစရန် တာဝန်ဝတ� ရား တစ်ခုရှိပါသည်။

ြဖည့်ဆည်းရမည

• အာဟာရ - IAEA ၏ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအစီအစµ်သည် အာဟာရ�ှင

ြပည်သူ�ကျန်းမာေရးသုေတသီများ�ှင့် နည်းပညာရှင်များကိုသင်တန်းေပးြခင်း၊ လိုအပ်သည့်

ကိရိယာများ ဝယ်ယူြခင်း�ှင့် ေထာက်ပံ့ြခင်း၊ ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ မူဝါဒချမှတ်သူများမှ လက်ရှိ

ေအာင်ြမင်မ�များကို ချင့်တွက်�ိုင်ရန်�ှင့် လိုအပ်ချက်များက ြဖည့်ဆည်းေပး�ိုင်ရန် ၎င်းတို�အား

မျက်ြမင်အေထာက်အထားများ ေပးအပ်ရန်အတွက် ရလဒ်များကို အေြဖရှာရန်�ှင့် ဆန်းစစ် ရန် အကူအညီေပးြခင်းတို�မှတစ်ဆင့် အာဟာရချင့်တွက်ရာတွင် Stable Isotope Techniques အသုံးြပုမ�ကို ေထာက်ပံ့ရန် ဆက်လက်ေဆာင်ရွက်သွားမည် ြဖစ်ပါသည်။

• အစားအစာ�ှင့်စိုက်ပျိုးေရး

• အပင်မျိုးရိုးဗီဇေြပာင်းလဲြခင်း

ရာသီဥတု ေြပာင်းလဲမ�ဒဏ်ကို ေလျာ့ပါးသက်သာေစရန်၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်၏ ဆိုးကျိုး များ (ေရ(ကီးြခင်း၊ ေရနစ် ုပ် င်း၊ ဆားငန်ေရဝင်ေရာက်ြခင်း၊ မိုးေခါင်ြခင်း) �ှင့် ဘက်တီးရီး ယား�ှင့် အြခားဇီဝသက်ေရာက်မ�၏ဆိုးကျိုးများ (ေရာဂါများ၊ ပိုးမ�ားများ�ှင့် စိုက်ပျိုးေြမ ေနရာ

လွဲမှားမ�များ) ဒဏ်ကို ခံ�ိုင်ရည်ရှိသည့် သီး�ှံများ ( ဆန်စပါး၊ ပဲအမျိုးမျိုး၊ ေပြာင်း၊

ဆီထွက်သီး�ှံများ) ကို အဆင့်တိုးြမ�င့်ရမည်

ြဖစ်ပါသည်။

ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ အဓိကသီး�ှံြဖစ်သည

ဆန်စပါးကို မျိုးရိုးဗီဇေြပာင်းနည်းပညာ�ှင့် အခြားဆက်စပ်နည်းပညာများမှတစ်ဆင့် အဆင့်

ြမ�င့်တင်ရန် လိုအပ်ပါသည်။

• ေြမဆီလ�ာ�ှင့်ေရစီမံခန်�ခွဲမ�

ေြမ�သဇာေကာင်းမွန်မ��ှင့်စိုက်ပျိုးြဖစ်ထွန်းမ�ကို တိုးတက်ေစြခင်း၊ ရာသီဥတုဒဏ် ခံ�ိုင်သည့် ဆန်စပါးများထွက်ေပTေရးသည် ဦးစားေပးအစီအစµ်ြဖစ်ပါသည်။ စပါးအဓိက စိုက်ပျိုး သည့် လယ်ယာစနစ်တွင် စပါးြဖစ်ထွန်းမ��ှင့် ေန ာ၊ ကုလားပဲ၊ ပဲအမျိုးမျိုးကဲ့သို� အခြား သီး�ှံများစိုက်ပျိုး�ိုင်ရန်အတွက် ဆန်စပါးအဓိက ထုတ်လုပ်သည့် နည်းပညာများကို စိုက်ပျိုး

ေရး အေလ့အထများ ထိန်းသိမ်းတည်တံ့ေစသည့် နည်းလမ်းများ�ှင့့် လယ်ထွန်ြခင်း၊ စက် င့်

ပျိုး(ကဲြခင်း၊ စိုက်ပျိုးေရ စီမံခန်�ခွဲြခင်း၊ သီးည�ပ်စိုက်ပျိုးြခင်း၊ လယ်ယာေြမ စီမံခန်�ခွဲြခင်း�ှင

သီး�ှံအတွက် လိုအပ်သည့် အာဟာရြဖည့်တင်းြခင်း တို�ကဲ့သို� ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သက်

ေရာက်မ�များကို ေလျာ့ချေပးသည့် အခြားအရင်းအမြစ် တည်တံ့ေစသည့် နည်းပညာများ�ှင့်

ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ရမည် ြဖစ်ပါသည်။ ထိုကဲ့သို� သဘာဝပတဝ် နး် ကျင်ကို အကျိုးရှိေစေသာ

အေလ့အထများသည် ေြမ�ှင့်ေရကို ပိုမိုအကျိုးရှိစွာ အသုံးချ�ိုင်ြခင်း၊ အရင်းအြမစ်များက

အကျိုးရှိရှိ အသုံးချမ�များက ြမ�င့်တင်ြခင်း၊ ရာသီဥတုေြပာင်းလဲမ�ေ�ကာင့် သီး�ှံစိုက်ပျိုးသည

စနစ်၏ အ��ရာယ်�ှင့် အားနည်းချက်များကို ေလျာ့ချြခင်း၊ ဝင်ေငွ အမျိုးမျိုး ရ�ိုင်ြခင်း�ှင့် မိသားစုအာဟာရ�ှင့် အသက်ေမွးဝမ်းေ�ကာင်းကို တိုးတက်ေစြခင်းတို�ကို ရရှိမည်ဟု ေမjာ် လင့်ပါသည်။ ဓာတု/ေအာ်ဂန်းနစ် ေြမ�သဇာများ၊ သဘာဝဟိုမုန်းများ၊ အားြဖည့်ပစ�ည်းများ�ှင့် ဇီဝေြမ�သဇာများကို ပူးတွဲအသုံးချြခင်းမှတစ်ဆင့် သတ� ုဓာတ်များြပည့်ဝစွာ ပါဝင်လာရန်

အတွက် ြပုလုပ်ြခင်းသည် အထွက်��န်း သိသိသာသာတးုိ တက်ြခင်း၊ Greenhouse Gases

ထုတ်လ�တ်မ� ေလျာ့ချြခင်း၊ �ိုက်ထရိုဂျင်အများဆုံး ပါဝင်သည့် ေြမ ဇာ အသုံးချမ� ေလျာ့ချ

ြခင်း�ှင့်/ သို�မဟုတ် စပါးအပါအဝင် စိုက်ပျိုးသီး�ှံများတွင် �ိုက်ထရိုဂျင်အား ေအာ်ဂန်းနစ်

�ိုက်ထရိုဂျင်အြဖစ် ြဖစ်ေပTေစမ�ကိုတိုးတက်ေစြခင်း စသည့် အလားအလာတို�ကို ရရှိေစ

လျက် ေြမဆီ�သဇာေကာင်းမွန်မ�က ြဖစ်ေပTေစပါသည်။ �ိုက်ထရိုဂျင်-၁၅၊ ကာဗွန်-၁၃၊

ေအာက်ဆီဂျင်-၁၈ �ှင့် ဟိုက်ဒရိုဂျင်-၂ အပါအဝင် �ျူကလီးယားနည်းစနစ်များကို အသုံးြပု

ြခင်းသည် အေရးအ(ကီးဆုံး အေ�ကာင်းအရာများြဖစ်သည့် ေြမ�ှင့်ေြမဆီလ�ာ၊ အာဟာရ�ှင့်

စိုက်ပျိုးေရစီမံခန်�ခွဲမ��ှင့် စိုက်ပျိုးေရးေဂဟစနစ် ထိန်းသိမ်းြခင်းတို�အတွက် တိကျသည့် သတင်းအချက်အလက်များကို ေပးအပ်�ိုင်ပါသည်။

• ေရာဂါပိုးမ�ားထိန်းချုပ်မ�

Sterile Insect Technique (SIT) အား အသုံးြပုြခင်းကို ယင်ေကာင်များ၊ ပိုးဖလံများ၊

ြခင်ေ�ကာင့် ြဖစ်ပွားေသာေရာဂါများ �ှိမ်နင်းရာတွင် ရှာေဖေဖာွ ်ထုတသင်ပ့် ါသည်။ အင်းဆက်

ပိုးမ�ားများ �ှိမ်နင်းရာတွင် အဓိက ယင်ေကာင်များကို ကျယ်ြပန်�စွာစီမံခန်�ခွဲြခင်း�ှင့် ပတ်ဝန်း ကျင်�ှင့် ရင်း�ှီးကgမ်းဝင်သည့် �ှိမ်နင်းမ�နည်းစနစ်များကို အသုံးြပုရာတွင် လူထု�ှင့် ပုဂ�လိက ကeများရှိ မူဝါဒချမှတ်�ိုင်သူများမှ ဗဟုသုတ�ှင့် အသိပညာေပးမ�များကို တိုးြမ�င့်လျက် အသစ်ေဖာ်ထုတ်ထားသည့် ဇီဝနည်းပညာများ၊ ကျယ်ြပန်�သည့် ပိုးမ�ားစီမံခန်�ခွဲမ� အစီအစµ်

များအတွက် စီးပွားြဖစ်ထုတ်လုပ်ြခင်းက ြမ�င့်တင်ြခင်း�ှင့် အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာ ကုန်သွယ်မ�များ

ကို တိုးြမ�င့်ြခင်းြဖင့် စားနပ်ရိက�ာ လုံြခုံေရးတိုးြမ�င့်ရန်၊ အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာ စံချိန်စံည�န်းများ �ှင

ကိုက်ညီေစရန် ရည်ရွယ်ချက်များက ြပည့်မီေစပါသည်။ အြခားေသာ ရည်ရွယ်ချက် တစ်ခုမှာ

SIT အသုံးြပုမ�က ြခင်ကျားစသည့် ြခင်ေ�ကာင့်ြဖစ်ပွားေသာ ေရာဂါများကို

ထိန်းချုပ်ရန်အတွက် ဆန်းသစ်ေသာ နည်းစနစ်အြဖစ် သတ်မှတ်ရန် ြဖစ်ပါသည်။

• တိရစ�ာန်ေမွးြမူထုတ်လုပ်ြခင်း

ေတာင်သူလယ်သမားတို�၏ဘဝကို အေထာက်အကူြပုရန်အတွက် ေမွးြမူေရးကeကို

ြမ�င့်တင်ေဆာင်ရွက်သင့်ပါသည်။ ေပါင်းစပ်ချµ်းကပ်နည်းများြဖင့် ပတ်ဝန်းကျင်ကို မထိခိုက်

ေစသည့် သဘာဝအရင်းအြမစ်များကို ေဖာ်ထုတ်ြခင်း၊ မျိုးရိုးဗီဇတူ�ှင့် အသွင်အြပင်တူေသာ မျိုးများကို ေရွးချယ်၍ သားေဖာက်ြခင်း�ှင့် မျိုးပွားြခင်း လုပ်ငန်းများကို တစ်(ပိုင်နက်

လုပ်ေဆာင်ြခင်း ခွာနာလျာနာေရာဂါ�ှင့် �ကက်ငှက်တုပ်ေကွးေရာဂါတို�ကို အချိန်မီ ရှာေဖွ

ထားြခင်း ေဆာင်ရွက်ထားရှိရမည် ြဖစ်ပါသည်။ အာဟာရြပည့်စုံသည့် တိရစ�ာန်များ ရရှိရန်

�ှင့် အရည်အေသွး ပိုမိုေကာင်းမွန်သည့် �ို��ှင့် အသားကို ရရှိေစသည့် တိရစ�ာန်များ ရရှိရန် အတွက် တိရစ�ာန်အာဟာရ ပိုမိုAကယ်ဝသည့် အစာအရင်းအြမစ်များကို အေကာင်းဆုံး အသုံး ချ င်း၊ ဗီဇတူ�ှင့် အသွင်အြပင်တူေသာ မျိုးများကို ေရွးချယ်ေမွးြမူြခင်း၊ အပူဒဏ်၊ ေရာဂါ ဒဏ်�ှင့် မိုးေခါင်မ�ဒဏ်စသည့် ေဒသဒဏ်ကို ခံ�ိုင်သည့် မျိုးများကို မျိုးေဖာက်ြခင်း�င့် ည်ပ မှ ဝင်ေရာက်လာသည့်ေရာဂါများ�ှင့် တိရစ�ာန်မှတစ်ဆင့် ကူးစက်တတ်ေသာ၊ ေရာဂါများကို အရည်အေသွးအာမခံသည့် ေရာဂါရှာေဖွြခင်း�ှင့် ထိန်းချုပ်ြခင်းတို�သည် အေရး(ကီးပါသည်။

တိရစ�ာန်ေမွးြမူထုတ်လုပ်မ�တိုးတက်ရန် အရည်အေသွးအာမခံသည့် လုပ်ေဆာင်မ�များသည်

တိုးတက်သင့်ပါသည်။ပြည်တွင်းအသုံးချရန်�ှင ြပည်ပေဈးကွက်သို� ေရာက်ရှိရန် အဆင့်ြမ�င

တင်ထားေသာ အရည်အေသွးြမင့် တိရစ�ာန်ေမွးြမူထုတ်လုပ်ြခင်းသည် ဦးစားေပး�ှင့် အဓိက ဦးတည်ချက် ြဖစ်သင့်ပါသည်။

• ဓာတ်ေရာင်ြခည်နည်းပညာအသုံးချြခင်းများ

• ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးြခင်းနည်းပညာ

• အီလက်ထရွန်ေရာင်စဥ်ေပးစက်။ ေဆးကုသေရးပစ�ည်းများအားပိုးသတ်ြခင်း၊ အစား

အစာများအား တာရှည်ခံေအာင် ြပုလုပ်ြခင်း�ှင့် အကျိုးရှိထိေရာက်သည့် စီးပွားေရးရာ

�ှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အကျိုးအြမတ်များ ရရှိရန် အဖိုးတန်�ှင့် အဖိုးအသင့်အတင့်

ေကျာက်မျက်ရတနာ�ှင့် ေကျာက်မျက်အရိုင်းတုံးများအား တနဖိုး �င့်ြခင်းတို�ကဲ့သို� အသုံးချမ�များအတွက် အီလက်ထရွန်ေရာင်စဥ်ေပးစက်များြဖင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပး

ခြင်း လုပ်ငန်းစဥ် ထူေထာင်ြခင်းသည် ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ အစားအစာ�ှင့် စိုက်ပျိုးေရးကe၊

စက်မ��ှင့် ေဆးကုသေရးပစ�ည်း ပိုးသတ်ြခင်း�ှင့် ထုတ်လုပ်ြခင်း ေကျာက်မျက်စက်�

တို�တွင် တကယ်အသုံးချသူများ၏ လိုအပ်ချက်များက ြဖည့်ဆည်းေပး�ိုင်ရန်အတွက်

အဓိကထားလုပ်ေဆာင်ရမည်ြဖစ်ပါသည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် တိုင်းြပည်အတွင်း အီလက်

ထရွန်ေရာင်စဥ်ေပးစက် ထူေထာင်ရန် IAEA မှ နည်းပညာ-ေငွေ�ကး အကူအညီက (ကိုးပမ်းရမည်။ ထိုစက်သည် အမျိုးမျိုးေသာ စီးပွားြဖစ် အသုံးချြခင်းများအတွက် အမှန်တကယ်အသုံးြပုမည့်လူများအား ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပး၍ပြု င်သည့် ဝန်ေဆာင် မ�များ စီစဥ်ေပး�ိုင်ရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။ ကုန်�ကမ်းမူလထုတ်ကုန်များအား တန်ဖိုးရှိ

ေသာ ဆင့်ပွားထုတ်ကုန်အြဖစ်သို� ြပုြပင်ထုတ်လုပ်ရန် သုေတသန�ှင့်ဖွံ�(ဖိုးမ�အဆင့်မှ

တစ်�ိုင်တစ်ပိုင် စီးပွားြဖစ် အတိုင်းအတာအထိ Scale-up ြပုလုပ်ရန်�ှင့် ေလ့လာမ�

များအတွက် အသုံးြပုပါသည်။ ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် (၂၀၁၆-၂၀၁၇) ခု�ှစ် နည်းပညာ

ပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးစီမံကိန်းတွင် ရရှိလာေသာ အေတွ�အ�ကုံကို အသုံးချမည်ြဖစ်ပါ သည်။ ၎င်းစီမံကိန်းသည် Stakeholders များအ�ကား အီလက်ထရွန်ေရာင်စဥ်တန်းသုံး

နည်းပညာအသုံးြပုြခင်း�ှင့် ဆိုင်သည့် အသိပညာဗဟုသုတ ြဖစ်ေပTေစြခင်း�ှင

အီလက်ထရွန်ေရာင်စဥ်ေပးစက်အား ထူေထာင်ြခင်း၊ သုံး�ိုင်ရန် လုပ်ငန်းလည်ပတ်ြခင်း

�ှင့် အသုံးချြခင်းများ�ှင့် ဆက်စပ်ေသာ ��ေထာင့်အမျိုးမျိုးအေနြဖင့် အသိအြမင်�ှင့် အ

ေတွ� အ�ကုံများ ရရှိရန် အေလးထားေဆာင်ရွက်မည်ြဖစ်ပါသည်။

• ဂမ�ာေရာင်ြခည်ေပးစက်။ လက်ရှိအသုံးြပုေနသည့်ဂမ�ာေရာင်ြခည်ေပးစက်သည် သုံး(ကိမ်ေြမာက် သက်တမ်းဝက်ထက် ပို၍�ကာြမင့်ခဲ့(ပီြဖစ်(ပီး ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏ

နည်းပါးေန(ပီ ြဖစ်ေသာေ�ကာင့် သုေတသနအချို��ှင့် ဖွံ�(ဖိုးမ�လုပ်ငန်းများအတွက် မသင့်

ေလျာ်ေသာေ ာင့် လက်ရှိဂမ�ာေရာင်ြခည်ေပးစက်အား ဓာတ်ေရာင်ြခည် ပမာဏ တိုးြမ�င့်ရန် လိုအပ်ေနပါသည်။

• တိုင်းတာြခင်းအတွက်ဓာတ်ေရာင်ြခည်နည်းပညာများ

• ေရဒီယိုအိုင်ဆိုတုပ်သုံးေြခရာခံြခင်း�ှင့် အလုံပိတ်ေရဒီယိုသတ� ိAကများအသုံးချြခင်းများ လာမည့်�ှစ်များအတွင်း ထိုကဲ့သို�ေသာ အသုံးချမ�များ�ှင့် အမ�ထမ်းများ၏ ဆက်စပ်

ေသာ အရည်အချင်းြပည့်မီြခင်းအတွက် လိုအပ်ချက်များသည် တိုးပွားလာမည် စ်ပါ သည်။ အသုံးချသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာ ေရရှည်ထိန်းထား�ိုင်မ�အား ေသချာေစရန် ေခြရာခံ

ြခင်း�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်နည်းပညာဆိုင်ရာ �ိုင်ငံတကာအဖွဲ�အစည်း (International Society of Tracers and Radiation Application-ISTRA) ၏ မှန်ကန်ေ�ကာင်း

အတည်ြပုသည့်စနစ်ေအာက်၌ အမ�ထမ်းများ၏ အရည်အချင်း ြပည့်မီြခင်း�ှင့် အသိ

အမှတ်ြပုခံရြခင်းတို�သည် အဓိကဦးစားေပး သတ်မှတ်ချက်တစ်ခု ြဖစ်ပါသည်။

• မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်စစ်ေဆးြခင်း

မူရင်းမပျက်စမ်းသပ်စစ်ေဆးြခင်း(NDT)ဆိုင်ရာ အမ�ထမ်းများ၏ အရည်အချင်း

ြပည့်

မီြခင်း�ှင့် အသိအမှတ်ြပုခံရြခင်းတို�အတွက် ြပည့်စုံသည့် NDT ဖွဲ�စည်း တည်ေဆာက် ပုံ ထူေထာင်ြခင်းသည် NDTလုပ်ငန်း၌ စိတ်ပါဝင်စားသူများ၊ ေလ့ကျင့်သင်�ကားေပး သည့် ဌာနများ�ှင့် �ှစ်ေပါင်းများစွာအတွင်း အမျိုးသားမှန်ကန်ေ ာင်း အတည်ြပု သည့်အဖွဲ�အစည်း၏ အဓိကဦးစားေပး သတ်မှတ်ချက်တစ်ခုအြဖစ် ဆက်လက် လုပ်

ေဆာင်ရန် ရှိေနြခင်းများ�ှင့်အတူ NDTအဖွဲ�အစည်းတစ်ခု ဖန်တီးြခင်း ပါဝင်သည့်

ေရရှည်လုပ်ငန်းစဥ်တစ်ရပ်ြဖစ်ပါသည်။ ေနာက်ဆုံးအဆင့်မှာ- မှန်ကန်ေ�ကာင်း အတည်ြပုသည့် အဖွဲ�အစည်းအား အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာ တရားဝင် အသိအမှတ်ြပုြခင်း တို�ြဖစ်ပါသည်။

• ေရအရင်းအြမစ်စီမံခန်�ခွဲြခင်း။ IAEA သည်

ြမန်မာ�ိုင်ငံကို ေရအရင်းအြမစ် စီမံခန်�ခွဲြခင်း

�ှင့်ပတ်သက်၍ ေထာက်ပံ့ကူညီမ�များ ေပးခဲ့(ပီးြဖစ်ေသာ်လည်း ေနာက်လာမည့် ကာလတို�ှင်

ကာလလတ်တွင်လည်း အေထာက်အပံ့များ ထပ်မံလိုအပ်ဆဲ ြဖစ်ေနပါသည်။ �ိုင်ငံတစ်ဝှမ်း

ေရလိုအပ်မ�များကို သုံးသပ်ေလ့လာြခင်းြဖင့် သိ�ိုင်မည်ြဖစ်ပါသည်။ သို�ြဖစ်ပါ၍ Hydrology ဆိုင်ရာ အိုင်ဆိုတုပ်နည်းပညာကို �ိုင်ငံအတွင်း ေရအရည်အေသွး ေလ့လာမ�များ�ှင့် ေရ အရင်းအမြစ် စီမံခန်�ခွဲမ�များတွင် အသုံးချရမည် ြဖစ်သည်။

• ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး။ ြမန်မာ�ိုင်ငံသည် ဓာတ်ေရာင်ြခည် ေဘး အ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည် ကာကွယ်ေရးတို�တွင် စဥ်ဆက်မြပတ် စွမ်းရည်

ြမ�င့်တင်တည်ေဆာက်ြခင်းလုပ်ငန်းများ လုပ်ေဆာင်လျက်ရှိ(ပီး ကာလလတ် အစီအစဥ်တွင်

ပုံမှန်တိုးတက်မ�များအား ေမjာ်လင့်ထားသည်။

ြမန်မာ့အားထုတ်

(ကိုးပမ်းမ�များတွင်

အထူးသြဖင့် �ျူကလီးယားေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရးဥပေဒအား ေခတ်�ှင့်အညီ မွမ်းမံရန်၊

၎င်း၏အချက်အချာ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေရး အေြခခံအေဆာက်အအုံ

�ှင့် စည်းကမ်းထိန်းချုပ်မ�လုပ်ငန်းတာဝန်များကို ဖွံ�(ဖိုးတိုးတက်ေစရန်၊ လုပ်ငန်းခွင် ဓာတ်

ေရာင်ြခည်သင့်မ�၊ အေရးေပT င်ဆင်ထားရှိမ��ှင့်တုံ့ြပန်မ�၊ ေရဒီယိုသတ� ိAကစွန်�ပစ်ပစ�ည်းများ အား ေဘးကင်းစွာ ကိုင်တွယ်ေြဖရှင်း�ိုင်ရန်အတွက် အေြခခံအေဆာက်အအုံတို�တွင် စွမ်းရည် များ တိုးတက်လာေစရန် စ်ပါသည်။

• �ျူကလီးယားသိပ�ံ�ှင့်နည်းပညာ။ �ျူကလီးယားသိပ�ံသင်ရိုးည�န်းတမ်းမှာ ေခတ်မမီေတာ့ပဲ၊

၄င်း�ှင့်ဆက်�ွယ်ပတ်သက်သည့် ဓာတ်ခွဲခန်းသုံးကိရိယာများမှာလည်း ပျက်ဆီးေန(ပီြဖစ်ပါ

သည်။ ဓာတ်ခွဲခန်းသုံးလိုအပ်သည့် ကိရိယာများကို အသစ်ထပ်မံ ြဖည့်ဆည်းရမည့်အြပင်

�ျူကလီးယားသိပ�ံသင်ရိုးည�န်းတမ်းကို ေခတ်မီအဆင့် ေရာက်ရှိရန် ေရးဆွဲေဖာ်ထုတ်ရန် လည်း လိုမည်ြဖစ်ပါသည်။

ကာလလတ်အတွက်ပို၍တိကျေသာအေသးစိတ်အစီအစဥ်များမှာ ေအာက်ပါအတိုင်း ြဖစ်ပါသည်။

၅.၂.၁ လူကျန်းမာေရး

လူ�ကျန်းမာေရးနယ်ပယ်တွင် ေခတ်မီနည်းပညာကိုအသုံးြပုြခင်းသည် ကင်ဆာေရာဂါ ရှာေဖွေရး�ှင

ကင်ဆာေရာဂါကုသေရးတို�တွင် အရည်အေသွးေကာင်းမွန်တိုးတက်မ�များကို ရရှိေစမည် ြဖစ်ပါ

သည်။ IAEA ၏ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးအစီအစဥ်၏ ဦးတည်ချက်များသည် လူနာများ �ှင့်

ဝန်ထမ်းများကို ေဘးအ��ရာယ်ကင်းရှင်းေစရန်အတွက် ပညာရှင်များအား သင်တန်းပို�ချြခင်း�ှင့် အရည်အေသွးစီမံခန်�ခွဲမ� တိုးတက်ေစရန် အေထာက်အပံ့ေပးြခင်း အပါအဝင် �ျူကလီးယား ေဆး

ပညာ�ှင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့်ကင်ဆာေရာဂါကုသြခင်း အေြခခံအေဆာက်အအ

ေဆာက်ေရးကို ဆက်လက်လုပ်ေဆာင်သွားမည် ြဖစ်ပါသည်။

၅.၂.၁.၁ �ျူကလီးယားေဆးပညာ

မ�ကာေသးမီက ဖွင့်လှစ်ခဲ့ေသာ Cyclotron �ှင့် PET/CT ဌာန သည်

ြမ�င့်တင်တည်

ြပည်သူလူထုကို

အေကာင်းဆုံး ေဆးဝါးကုသြခင်းဝန်ေဆာင်မ�များ ြပုလုပ်ေပးရန် �ျူကလီးယား ေဆးပညာ ဆိုင်ရာ သမားေတာ်၊ နည်းပညာရှင်၊ သူနာြပု၊ ေဆးဝါးကgမ်းကျင်သူများ/ဓာတုေဗဒပညာရှင်၊

ေဆးပညာ�ူပေဗဒပညာရှင် တို�ကဲ့သို� ထိုပညာရပ်၌ကgမ်းကျင်အတတ်ပညာရှင်များအား ေလ့ ကျင့် သင်�ကားေပးြခင်းကို အဆက်မြပတ် အကူအညီများေပးရန် လိုအပ်ပါသည်။ မကူးစက်

�ိုင်ေသာေရာဂါ(�ှလုံးေရာဂါ၊ ကင်ဆာေရာဂါ၊ Pediatric Population) များရှိေသာ လူနာ များအား ကိုင်တွယ်ေြဖရှင်းြခင်းတွင် ပုံရိပ်ေဖာ်နည်းပညာဆိုင်ရာ ေဆးဝါးကုသမ� အသုံးချ

ြခင်းများ တိုးြမ�င့်�ိုင်ရန် ဦးတည်လျက် လုပ်ေဆာင်မ�များကို ေနသားတကျ အရှိန်အဟုန်

ြမ�င့်တင်ေဆာင်ရွက်သင့်ပါသည်။

၅.၂.၁.၂ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့်ေဆးကုသြခင်း

ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ြဖင့်ေဆးကုသသည့် ဌာန ၄ ခု များတွင် linear

Accelerators �ှင့် CT Simulators များတပ်ဆင်ထားပါသည်။ �ှစ်ဖက်ြမင်မှ သုံးဖက်ြမင် Conformal Radiotherapy သို�ကူးေြပာင်းအသုံးြပုြခင်းအတွက် Oncologists၊ Medical Physicists �ှင့် RTT များအား သင်တန်းပို�ချေပးြခင်းများ၊ အကူအညီများ ေပးရမည် ြဖစ်ပါ သည်။ ေနာက်ထပ်လုပ်ေဆာင်မ�များမှာ- ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေဆးပညာ ပညာရပ်တွင် �ိုင်ငံတွင်း သင်တန်း အစီအစဥ်များ အားေကာင်းေစေရး�ှင့် သုံးဖက်ြမင် Conformal Radiotherapy စီမံကိန်းတွင် အရည်အေသွးထိန်းချုပ်ေရးအား အဓိကထားပါသည်။

၅.၂.၁.၃ တစ်ဆင့်ခံစံချိန်စံည�န်းကိုက်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏစမ်းသပ်ခန်း

(၂၀၁၄-၂၀၁၅) ခု�ှစ်အတွင်း MYA 6028 အရ ထူေထာင်ထားေသာ တစ်ဆင့်ခံစံချိန် စံည�န်းကိုက်ဓာတ်ေရာင်ြခည်ပမာဏစမ်းသပ်ခန်း(SSDl) အေဆာက်အအုံသစ်အား ေဆာက် လုပ်ြခင်းတွင် ေရာဂါကုသသည့်အဆင့် စံကိုက်ည�ိြခင်းတို�အတွက် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးခန်း အသစ်တစ်ခု ပါရှိပါသည်။ ေနာင်တွင် ြမန်မာ�ိုင်ငံ၌ တည်ရှိ(ပီးေသာ ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေရာဂါ

ကုထုံးအေြခခံအေဆာက်အအုံအား ဆက်စပ်လျက်ရှိသည့် အစီအစဥ်များအတိုင်း ြမ�င့်တင် ရန် လိုအပ်မ�ကို ထည့်သွင်းစဥ်းစားလျက် ေရာဂါကုသသည့်အဆင့် စံကိုက်ည�ိြခင်း ဝန်ေဆာင် မ�များအတွက် သတ်မှတ်ြပဌာန်းထားသည့်အတိုင်း စီမံကိန်းများ ေရးဆွဲထားပါသည်။ �ိုင်ငံ့ ဆက်ဆံေရးအရာရှိ�ှင့် ေဆွးေ�ွးြခင်း�ှင့် ပဏာမ သေဘာတူခဲ့သည့်အတိုင်း (၂၀၁၈-၂၀၁၉) ခု�ှစ်အတွင်း �ိုင်ငံ၏ IAEA နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးစီမံကိန်း အသစ်အားြဖင့်

ေရာဂါကုသသည့်အဆင့် ဓာတ်ေရာင်ြခည်ေပးခန်းအသစ်တွင် (Therapy level Co-60 Irradiator၊ Irradiator၊ Ancillary Items Dosimetry) အား �ှစ်အနည်းငယ်အတွင်း သင့်ေတာ်သလို တပ်ဆင်ေပးမည်ြဖစ်ပါသည်။ Radiation Therapy Dosimetry နယ်ပယ် တွင် အမှန်တကယ်သုံးစွဲသူများအတွက် မြန်မာ့တစ်ဆင့်ခံစံချိန်စံည�န်းကိုက် ဓာတ်ေရာင်ြခည် ပမာဏလက်ေတွ�စမ်းသပ်ခန်းမှ စံကိုက်ချိန်ည�ိြခင်း ဝန်ေဆာင်မ�လုပ်ငန်းများအား တိုးြမ�င့် ပါဝင်ကူညီရန် IAEA ၏ အေထာက်အပံ့များလိုအပ်ပါသည်။ ထို�ြပင် SSDl ဆိုင်ရာ �ိုင်ငံ တကာ အသိအမှတ်ြပုြခင်းကို (၁) ISO 17025 အရ တရားဝင် အသိအမှတ်ြပုထားေသာ အရည်အေသွးထိန်းချုပ်ြခင်းစနစ်(Quality Management System-QMS)တစ်ခု

အေကာင်အထည်ေဖာ်ရန်၊(၂)IAEA/WHO SSDls ကွန်ရက်တွင်

ြဖစ်ရန် စသည်တို�မှတစ်ဆင့် သက်ေသြပရမည်ြဖစ်ပါသည်။

၅.၂.၂ အစာအာဟာရ

ြမန်မာ့ SSDlသည် အဖွဲ�ဝင်

(ပီးခဲ့သည့်�ှစ်များအတွင်းတွင် အမျိုးသားဖွ�ံြဖိုးတိုးတက်မ�အတွက် အစာအာဟာရ၏ အေရး(ကီးမ�ကို မူဝါဒချမှတ်သူများ၊ အစိုးရအဖွဲ�အစည်းများ�ှင့် လူမ�အဖွဲ�အစည်းများအ�ကား အသိပညာေပးမ�များ တိုးြမ�င့်ေဆာင်ရွက်မ�များ ြပုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ အစိုးရသည် ကျန်းမာေရး �ှင့် အာဟာရကeတွင် ၎င်း၏ အသုံးစရိတ်ကို တိုးြမ�င့်ေဆာင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ လူထုကျန်းမာေရးဌာန�ှင့် အမျိုးသားအာဟာရ

ေကာင်စီကို ဦးစီးဌာနအဆင့်ထိ တိုးြမ�င့်ခဲ့ပါသည်။ ြပည်သူလူထု�ကား အထူးသြဖင့် ကေလးသူငယ်

များ�ှင့် အရွယ်ေရာက်(ပီး အမျိုးသမီးများတွင် အာဟာရ တိုးတက်များြပားေစရန် ြမန်မာ�ိုင်ငံသည်

ပရိုတင်း�ှင့်စွမ်းအင်အာဟာရချို�တဲ့ြခင်း၊ သံဓာတ်ချို�တဲ့ြခင်း၊ ေသွးအားနည်းေရာဂါ၊ အိုင်အိုဒင်း မညီမjမ��ှင့် ချို�တဲ့ြခင်း၊ ဗီတာမင်ေအ ချို�တဲ့ြခင်း၊ ဗီတာမင်ဘီဝမ်း ချို�တဲ့ြခင်းတို� အပါအဝင် အေသး စား�ှင့် အ(ကီးစား ချို�တဲ့မ�များကို ထိန်းချုပ်ရန် အမျိုးသားအစီအစµ်တစ်ရပ်အား ချမှတ်၍ အေကာင် အထည်ေဖာ် ေဆာင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ နည်းပညာပူးေပါင်းေဆာင်ရွက်ေရးစီမံကိန်းေအာက်ရှိ ေဆာင်

ရွက်မ�များသည် ြမန်မာ�ိုင်ငံ၏ ဆုံးြဖတ်ချက်ချမှတ်�ိုင်သူများအေနြဖင့် �ို�စို�ကေလးများ�ှင့် ကေလး